Ο διδακτορικός φοιτητής είναι ένας εν δυνάμει διδάσκων στο δημόσιο ελληνικό Πανεπιστήμιο. Είναι ένας φοιτητής που ασχολείται με την έρευνα και εξειδικεύεται σ' ένα συγκεκριμένο ερευνητικό πεδίο.
Η εφημερίδα "Νέα Κρήτη" μίλησε με τέσσερις νέους ανθρώπους, εκ των οποίων οι τρεις σπουδάζουν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και με καταγωγή από την Κρήτη, και ο τέταρτος - επίσης Κρητικός - που σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ώστε να μας εξηγήσουν εάν το όνειρο για ακαδημαϊκή καριέρα είναι ρεαλιστικό. Πολύ δε περισσότερο σε ποιο βαθμό πιστεύουν οι ίδιοι ότι ο κάτοχος ενός διδακτορικού διπλώματος μπορεί να απορροφηθεί σε μια οικονομία όπως η ελληνική.
Είναι αξιοσημείωτο πως και οι τέσσερις νέοι και μορφωμένοι άνθρωποι απάντησαν ότι συνεχίζουν να κυνηγούν το όνειρό τους, όμως έκαναν λόγο για ανάγκη ύπαρξης περισσότερων ερευνητικών προγραμμάτων, ενώ τόνισαν ότι για ένα διδακτορικό φοιτητή το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι το οικονομικό όχι μόνο στη διάρκεια των σπουδών, αλλά και μετά!
«Το διδακτορικό στην Ελλάδα είναι ένας στόχος που πρέπει να σκεφτεί κάποιος σοβαρά για την πορεία του αργότερα. Μετά το διδακτορικό στην Ελλάδα δεν έχεις μια συγκεκριμένη κατεύθυνση στο πού ενδεχομένως θα σε οδηγήσει. Προσωπικός μου στόχος είναι να ασχοληθώ με την έρευνα και - γιατί όχι; - με την απόκτηση του διδακτορικού διπλώματος, να εμπλακώ ακαδημαϊκά με το Πανεπιστήμιο», είπε ο Ηλίας Παππάς, ο οποίος είναι αριστούχος απόφοιτος Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στις Διεθνείς Σχέσεις και πλέον διδακτορικός φοιτητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
Ο ίδιος αναφέρθηκε και στους λόγους για τους οποίους κάνει το διδακτορικό του την Ελλάδα, λέγοντας χαρακτηριστικά:
«Η κατάσταση στη χώρα είναι δύσκολη και η οικονομική κρίση έχει πλήξει και την πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Στην Ελλάδα, ενώ παράγουμε και πληρώνουμε για να παράξουμε ανθρώπινο κεφάλαιο, που θα είναι τεχνικά καταρτισμένο, εντούτοις οι νέοι αυτοί φεύγουν γι' άλλες χώρες και έτσι οι χώρες καρπώνονται τον κόπο και τα χρήματα του Έλληνα φορολογούμενου».
Συνεχίζοντας τονίζει πως, «εάν θέλουμε να ξεφύγουμε από την κρίση, πρέπει να γυρίσουμε ανάποδα τον τροχό. Να παραμείνουμε στη χώρα και να προσπαθήσουμε να ανακάμψουμε από κοινού, ώστε να ανακάμψει η χώρα μας».
Όσον αφορά στην απορρόφηση των κατόχων διδακτορικού διπλώματος, ο Ηλίας επισημαίνει: «Η κοινωνία και η οικονομία τα τελευταία χρόνια είναι "εντάσεως" εξειδίκευσης, με αποτέλεσμα και η χώρα να θέλει να προχωρήσει και να κάνει βήματα προόδου που θα της δώσουν τα απαραίτητα εφόδια για να απαλλαγεί επιτέλους από την οικονομική κρίση. Η Πολιτεία πρέπει να επενδύσει στο κοινωνικό κεφάλαιο, στη γνώση, στην έρευνα και στην καινοτομία».
Πολλά εμπόδια
Τέλος, ο Ηλίας αναφέρθηκε και στα εμπόδια που συναντάει ένας διδακτορικός φοιτητής, λέγοντας πως, «στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού, ο υποψήφιος διδάκτωρ πετυχαίνει να εξασφαλίσει τα λειτουργικά του έξοδα και τα έξοδα στέγασης και σίτισης. Στην Ελλάδα, το διδακτορικό είναι αμισθί. Ένα δεύτερο εμπόδιο είναι ότι πολλοί υποψήφιοι διδάκτορες δεν αξιοποιούνται ως διδακτικό προσωπικό. Ουσιαστικά, εάν διδάξουν, βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια του καθηγητή με το να τους αναθέσουν ώρες διδασκαλίας, οι οποίες θα είναι και δωρεάν και δε θα μετράνε ως προϋπηρεσία».
Το τελευταίο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ένας διδακτορικός φοιτητής, σύμφωνα με τον Ηλία, είναι πως «εάν ένας υποψήφιος διδάκτορας επιθυμεί να αιτηθεί κάποιας υποτροφίας, όπως εγώ που είμαι υπότροφος του Νέου Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας, οι διαδικασίες για την εξασφάλιση υποτροφίας είναι δαιδαλώδεις. Πέρα από τις διαδικασίες, ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος. Επίσης, η όποια συμμετοχή του σε ερευνητικά προγράμματα προϋποθέτει να κάνει έναρξη στον ΟΑΕΕ και να πληρώνει τακτικά τις εισφορές ενός ελεύθερου επαγγελματία. Έτσι, ο υποψήφιος διδάκτωρ δε λαμβάνει ουσιαστική αμοιβή».
Ακαδημαϊκή καριέρα: Ελπίδες να εργαστούν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
«Μετά το διδακτορικό, επιθυμώ να ακολουθήσω ακαδημαϊκή καριέρα. Προσδοκώ πως το Πανεπιστήμιο Κρήτης, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών μου, θα μπορέσει να κρατήσει και εμένα και όλους εκείνους τους νέους επιστήμονες που κάνουν τις διδακτορικές τους σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κρήτης», λέει από την πλευρά του ο Νίκος Λεκάκης, ο οποίος είναι κάτοχος Β.Α., Μ.A. in Sport, Culture and Society, University of Brighton. Ο ίδιος είναι πλέον διδακτορικός φοιτητής Διεθνούς Πολιτικής (Conflict Resolution) στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, αλλά και αντιπρόεδρος Συλλόγου Μεταπτυχιακών Φοιτητών του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης.
Ο Νίκος δεν παρέλειψε να τονίσει πως «λυπάμαι που νέοι επιστήμονες φεύγουν στο εξωτερικό, γιατί θεωρώ πως μπορούμε να δώσουμε και να αναβαθμίσουμε το ακαδημαϊκό επίπεδο», ενώ υποστήριξε πως ένας από τους βασικούς λόγους που παρέμεινε στην Κρήτη ήταν η αγάπη του για το νησί.
Όπως χαρακτηριστικά λέει, «είμαι δεμένος συναισθηματικά με την Ελλάδα και την Κρήτη. Αλλά θεωρώ πως δεν είναι ανάγκη να μεταναστεύσει κάποιος. Εάν βρεις τα κατάλληλα ερευνητικά προγράμματα, την κατάλληλη στήριξη από το ελληνικό Πανεπιστήμιο, τότε όλα θα πάνε καλά».
Όσον αφορά στο πώς θα απορροφηθούν οι κάτοχοι διδακτορικού σε μια οικονομία όπως η ελληνική, υπογραμμίζει χαρακτηριστικά: «Το πρόβλημα είναι γενικό. Αλλά σε βάθος χρόνου οι πιο κατάλληλα καταρτισμένοι θα βρουν τον τρόπο για να είναι μέσα στο ελληνικό ακαδημαϊκό σύστημα». Συνεχίζοντας, δε, τονίζει πως «ένα διδακτορικό δε σημαίνει τίποτα. Πρέπει να είσαι σε πνευματική επαγρύπνηση, να κάνεις επιστημονικές δημοσιεύσεις και να συμμετέχεις σε διεθνή συνέδρια».
Ο Νίκος στο τέλος της δήλωσής του έκανε λόγο για τα προβλήματα των διδακτορικών φοιτητών, λέγοντας: «Θα έπρεπε να υπάρχουν περισσότερα ερευνητικά προγράμματα και να υπάρχει μια καλύτερη οικονομική στήριξη. Οι υποψήφιοι διδάκτορες στηρίζονται στις νέες έρευνες. Προσωπικά δεν έχω παράπονο, γιατί είμαι κάτοχος της υποτροφίας ΕΛΚΕ. Άλλοι φοιτητές έχουν ανάγκη από χρήματα».
Η αξία ενός τίτλου: «Αυτό το "κάτι άλλο" δεν υπάρχει στην Ελλάδα»
«Μέχρι πρότινος, το εξωτερικό δεν το έβλεπα σα λύση. Οφείλω να ομολογήσω πως τελευταία κάτι άλλαξε. Με αφορμή το γεγονός ότι πρέπει να επισκεφτώ βιβλιοθήκες του εξωτερικού, θα προσπαθήσω να επιδιώξω καθ' όλη τη διάρκεια που θα βρίσκομαι στο εξωτερικό να κοιτάξω το κατά πόσο θα μπορούσα να φανταστώ το μέλλον μου σε μια άλλη χώρα», λέει ο Γιώργος Καλογεράκης, ο οποίος είναι απόφοιτης Νομικής, κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στο Αστικό Δίκαιο και στα Ναυτιλιακά και πλέον διδακτορικός φοιτητής Αστικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών.
Μιλώντας στην εφημερίδα "Νέα Κρήτη", υποστηρίζει πως «το διδακτορικό πρέπει να το σκεφτείς συνδυαστικά με κάτι άλλο. Αυτό το "κάτι άλλο" δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Το διδακτορικό ήταν σπάνιο. Τώρα όλο και περισσότεροι το κάνουν. Έχει αξία όμως μόνο εάν πας για ακαδημαϊκή καριέρα. Εάν το κάνεις επαγγελματικά, δεν έχει αξία».
Όσον αφορά τον ίδιο σήμερα, όπως είπε, «αυτή τη στιγμή σκέφτομαι μια δουλειά που θα μου εξασφαλίζει τα προς το ζην για ένα χρονικό ορίζοντα δεκαετίας. Μέχρι να φτάσω δηλαδή σε μια ηλικία που θα λέω ότι θα παίρνω αποφάσεις ζωής».
Στο ζήτημα της απορρόφησης των κατόχων διδακτορικού διπλώματος, ο Γιώργος αναφέρει ότι «οι διδάκτορες θα πάρουν τις θέσεις των ανειδίκευτων και των κατόχων μεταπτυχιακού διπλώματος», ενώ προσθέτει πως «το μεταπτυχιακό είναι πλέον κανόνας για τη Νομική».
Όσον αφορά στη σχέση Πολιτείας-διδακτορικών φοιτητών, δηλώνει: «Υπάρχουν υποτροφίες του ΙΚΥ οι οποίες δίνονται σε Έλληνες διδακτορικούς φοιτητές. Και για μένα είναι πολύ σωστό. Ωστόσο, είναι αναγκαία η χρηματοδότηση περαιτέρω έρευνας από το κράτος, καθώς δεν ξέρεις πού θα καταλήξει η έρευνά σου σε υποτροφίες που δίνονται από το ΕΣΠΑ».
Ο Γιώργος έκανε λόγο και για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας υποψήφιος διδάκτορας, δηλώνοντας πως «το κύριο πρόβλημα είναι οι βιβλιοθήκες με τη μη παροχή βιβλιογραφικού υλικού, αλλά και τη μη ανανέωση του ωραρίου. Άλλο πρόβλημα είναι οι περιορισμένες υποτροφίες, αν και υπάρχουν τάσεις βελτίωσης σε σχέση με άλλα χρόνια».
Τέλος, δεν παρέλειψε να πει πως «πρέπει ο κάθε υποψήφιος διδάκτωρ να μπορεί να επισκεφτεί μια χώρα της επιλογής του στο εξωτερικό ώστε να αποκτήσει πολύτιμες εμπειρίες. Και αυτό γίνεται μόνο μέσω του Erasmus. Αυτό είναι λάθος. Είναι πιο αναγκαία από ποτέ η οικονομική και υλική στήριξη».
Περιορισμένες δυνατότητες για εργασία
«Όνειρο κάθε νέου ιατρού και επιστήμονα είναι να αξιοποιήσει τις γνώσεις που απέκτησε κατά τη διάρκεια των σπουδών του προς όφελος της κοινωνίας και των συμπολιτών του. Παρ' όλα αυτά, οι περιορισμένες δυνατότητες για εργασία σε δημόσια νοσοκομεία καθιστούν τη μετανάστευση στο εξωτερικό μονόδρομο και γι' αυτό σκέφτομαι να συνεχίσω για κάποια χρόνια στο εξωτερικό για περαιτέρω έρευνα και εξειδίκευση, μετά το πέρας της ειδικότητάς μου», ανέφερε στην εφημερίδα "Νέα Κρήτη" ο Νίκος Γαλανάκης, ειδικευόμενος ιατρός Ακτινολογίας και υποψήφιος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Κρήτης στον τομέα της Επεμβατικής Ακτινολογίας.
Αναφερόμενος στα προβλήματα που έχει ένας διδακτορικός φοιτητής, ο Νίκος είπε:
«Οι διδακτορικοί φοιτητές εργάζονται σε καθεστώς ελεύθερου επαγγελματία, με αποτέλεσμα τα εισοδήματα να είναι μικρά, έως και μηδαμινά. Ένα ευτυχές γεγονός είναι ότι τον τελευταίο χρόνο έχουν προκηρυχθεί αρκετές υποτροφίες μέσω ΕΣΠΑ και ΕΛΙΔΕΚ για νέους υποψήφιους διδάκτορες».
Συνεχίζοντας ο Νίκος υποστηρίζει πως «σημαντικό πρόβλημα είναι και οι συνθήκες έρευνας. Σε σχέση με αντίστοιχα τμήματα του εξωτερικού, η χρηματοδότηση των ελληνικών πανεπιστημίων είναι μειωμένη, με συνέπεια να επικρατεί έλλειψη σε υλικά και εφαρμογές απαραίτητες για την έρευνα.
Το κυριότερο, όμως, πρόβλημα ενός διδακτορικού φοιτητή είναι η ανασφάλεια για το μέλλον μετά τις διδακτορικές του σπουδές, καθώς η δυνατότητα μόνιμης απασχόλησης στην Ελλάδα στον τομέα της έρευνας είναι αρκετά δύσκολη».
Όσον αφορά στη στάση της Πολιτείας, ο Νίκος επισημαίνει πως, «στην Ελλάδα του 2018, πολλοί πιστεύουν πως η επιστήμη είναι πολυτέλεια. Μελέτες έχουν δείξει ότι η ανάπτυξη ενός κράτους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ποσά που επενδύει στην έρευνα, καθώς η έρευνα οδηγεί στην καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα. Επτά χρόνια τώρα, τα ποσά που δαπανώνται στον τομέα αυτό από το κράτος έχουν περιοριστεί σημαντικά. Το ευτυχές είναι η ύπαρξη προγραμμάτων μέσω Ε.Ε., που στηρίζουν την έρευνα στο Πανεπιστήμιο. Η Πολιτεία οφείλει να αλλάξει στάση και να προβεί σε κατάλληλες νομοθετικές αλλαγές που να επιτρέπουν χρηματοδότηση των ερευνητικών ιδρυμάτων από ιδιωτικούς φορείς, και να ενισχύσει τη διασύνδεση της έρευνας με την αγορά». Όσον αφορά στην απορρόφηση των διδακτόρων, ο Νίκος αναφέρει:
«Όλοι οι υποψήφιοι διδάκτορες αποβλέπουν στην αξιοποίηση των δεξιοτήτων και γνώσεων που απέκτησαν μέσα από τη διατριβή τους για περαιτέρω έρευνα μέσα από μεταδιδακτορικές σπουδές. Στην Κρήτη είμαστε τυχεροί που έχουμε το ΙΤΕ, ένα διεθνώς αναγνωρισμένο ερευνητικό κέντρο. Ωστόσο, σε πολλούς τομείς η μετανάστευση στο εξωτερικό αποτελεί μονόδρομο».
Τέλος, ο Νίκος αναφέρθηκε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, λέγοντας πως «η επιλογή για ειδικότητα και διδακτορικές σπουδές στο Εργαστήριο Ιατρικής Απεικόνισης του ΠΑΓΝΗ βασίστηκε στο υψηλό επίπεδο έρευνας που γίνεται στο συγκεκριμένο τμήμα. Ήταν μια σωστή επιλογή που θα με ενισχύσει με σημαντικές δεξιότητες και γνώσεις για το μέλλον. Είμαι ευτυχής και ενθουσιασμένος από το υψηλό κύρος, την εκπαιδευτική δεινότητα και την όρεξη για έρευνα των μελών ΔΕΠ του Πανεπιστήμιου και ιδιαίτερα του τμήματός μας».
Ρεπορτάζ: Νίκος Κοσμαδάκης
