Καταρρέουν μέρα με την ημέρα δύο από τα σημαντικότερα διατηρητέα κτήρια της πόλης των Χανίων, τα οποία ελλείψει κονδυλίων για την αποκατάσταση τους, έχουν αφεθεί στην τύχη τους.
Η βίλα Σβαρτς στη Χαλέπα και το αρχοντικό Πολογιώργη στην Αμπεριά, στοιχειώνουν για πάνω από ένα αιώνα στις συνοικίες της πόλης, με τη δημοτική αρχή να αδυνατεί να παρέμβει. Άλλοτε συνώνυμα της αίγλης, της κομψότητας και της ιστορίας, τα δύο κτίσματα έχουν εξελιχθεί εδώ και πολλές δεκαετίες σε αστικά φαντάσματα.
Ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Χανίων κ. Γιώργος Ξανθουδάκης εξήγησε στο neakriti.gr ότι «και τα δύο κτήρια έχουν κηρυχθεί ιστορικά διατηρητέα, έχουν ιδιαίτερη αρχιτεκτονική αξία, από κει και πέρα οι προσπάθειες και οι μελέτες αποτύπωσης δεν προχώρησαν και το πρόβλημα σήμερα είναι ότι η φθορά του χρόνου είναι πολλή μεγάλη και ο δήμος δε μπορεί με ιδίους πόρους να αναλάβει την αναπαλαίωση τους».
Η βίλα Σβάρτς που αποτελεί έξοχο παράδειγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, όπως αυτή εφαρμόστηκε τις τελευταίες δεκαετίες της τουρκοκρατίας, δεσπόζει εγκαταλελειμμένη εδώ και χρόνια στη συνοικία της Χαλέπας κοντά στο σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου, του Πρίγκηπα Γεώργιου και του τούρκικου αρχοντικού του Κυριάκου Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η διαμόρφωση της κύριας εισόδου που ανοίγεται στην αυλή, με τη μαρμάρινη σκάλα και το προστώο, καθώς και ο εσωτερικός διάκοσμος του κτίσματος.
Ο αρχαιολόγος κ. Κώστας Ψαράκης είπε στο neakriti.gr, για τη βίλα Σβάρτς ότι «υπήρξε από το 1865 το επίκεντρο κάθε κοινωνικής και φιλανθρωπικής κίνησης στην Κρήτη τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας και εκείνα της Αρμοστείας στο νησί». Κτισμένη το 1860 διακρίνεται ακόμη και σήμερα για την ισορροπία και την κομψότητα της, στοιχεία που κινδυνεύουν να θαφτούν και μαζί ολόκληρο το κτίσμα ,εξ αιτίας της έλλειψης κονδυλίων για την αναπαλαίωση του.
Αφημένη στην τύχη της είναι και η βίλα Πολογιώργη στην περιοχή της Αμπεριάς. Γυμνοί τοίχοι, οροφές που έχουν καταρρεύσει, γκράφιτι , χορταριασμένες αυλές, συνθέτουν την εικόνα του αρχοντικού Πολογιώργη που ωστόσο εξακολουθεί να μαγνητίζει το βλέμμα για τα ενδιαφέροντα αρχιτεκτονικά και ιστορικά του στοιχεία. Χτίστηκε από την οικογένεια Ποθητού το 1870 και περιήλθε στα χέρια του πολιτικού της Κρητικής Πολιτείας Χαράλαμπου Πολογιώργη στο τέλος της τουρκοκρατίας. Το συγκρότημα περιέβαλε μεγάλη αυλή με φούρνους και στάβλους ενώ ένας πλακοστρωμένος διάδρομος οδηγεί στη σκάλα του ορόφου.
Χρωματιστά ταβάνια διακοσμούσαν τους χώρους του ορόφου, τα υπολείμματα των οποίων υπάρχουν ακόμη. Όπως ανέφερε ο κ. Κώστας Ψαράκης που υπηρέτησε επί σειρά ετών στην αρχαιολογική υπηρεσία των Χανίων, «η βίλα Πολογιώργη, μετά το 1920 χρησιμοποιήθηκε σαν παράρτημα του νοσοκομείου και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής αποτέλεσε σημείο προσφοράς του Ερυθρού Σταυρού. Το 1985 περιήλθε στην κυριότητα του δήμου Χανίων για πολιτιστική χρήση και από τότε έχει εγκαταλειφθεί. Το 1993 συντάχθηκε μελέτη για την αποτύπωση και την αποκατάσταση του χωρίς να υπάρξει συνέχεια».
Καταρρέουν ελλείψει κονδυλίων δύο ιστορικά κτήρια
Το ισχύον καθεστώς για τα διατηρητέα κτίρια επιτρέπει ουσιαστικά περιορισμένες παρεμβάσεις που και αυτές είναι δύσκολο να γίνουν εξ αιτίας των γραφειοκρατικών εμποδίων που το συνοδεύουν. «Προσπαθούμε να εξετάσουμε τη δυνατότητα ένταξης τους σε κάποιο χρηματοδοτικό πρόγραμμα, καθώς αυτό θα ήταν η μόνη λύση, δυστυχώς όμως στην παρούσα φάση δεν τρέχει κάποιο» εξήγησε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών κ. Ξανθουδάκης.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι «Η διεύθυνση αναστήλωσης του Υπουργείου κάνει κάποιες υποδείξεις, αλλά τις κάνει προς τον ιδιώτη. Το μόνο που πρακτικά μπορεί να γίνει για να αποφευχθεί η κατάρρευση, είναι σε κάποια τμήματα να τοποθετηθούν σκαλωσιές. Ακόμη κι όταν κριθούν ως ετοιμόρροπα κάποια τμήματα όμως,δε μπορούμε να τα καθαιρέσουμε κι αυτό έχει να κάνει με το χαρακτήρα των κτηρίων ως διατηρητέα. Οποιαδήποτε παρέμβαση πρέπει να εξασφαλίζει την αρχική μορφή του κτηρίου κι αυτό από μόνο του είναι άλλη μία δυσκολία».
Έτσι, οι βίλες Σβάρτς και Πολογιώργη στα Χανιά όπως και δεκάδες άλλα εγκαταλελειμμένα κτίσματα, παραμένουν παραδομένα στο χρόνο, με τον τίτλο του διατηρητέου να βρίσκεται στα χαρτιά, ως απλή απόδειξη του δύσκαμπτου νομικού πλαισίου που υποτίθεται τα προστατεύει.
Ρεπορτάζ: Βίκυ Παπαδογιαννάκη
