Σαν σήμερα, στις 21 Δεκεμβρίου του 1925, κάνει πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες η αριστουργηματική ταινία του Σεργκέι Αϊζενστάιν, "Θωρηκτό Ποτέμκιν". Πρόκειται για ασπρόμαυρο φιλμ, το οποίο θεωρείται εκ των κορυφαίων έργων του παγκόσμιου σινεμά, αλλά και η πιο πλήρης ταινία του βωβού κινηματογράφου.
Το "Θωρηκτό Ποτέμκιν" ήταν παραγγελία της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ στο μεγάλο Σοβιετικό σκηνοθέτη, στο πλαίσιο των εορτασμών της 20ής επετείου από τη ρωσική εξέγερση του 1905 εναντίον του τσαρικού καθεστώτος.
Ο Αϊζενστάιν επικεντρώθηκε στην εξέγερση που σημειώθηκε στο θωρηκτό "Ποτέμκιν", του οποίου οι ναύτες στασίασαν και το οδήγησαν στην Οδησσό. Η ταινία, διάρκειας 65 λεπτών, αποτελείται από συνολικά πέντε επεισόδια: "Άνδρες και σκουλήκια", όπου οι ναύτες διαμαρτύρονται για το χαλασμένο φαγητό, "Δράμα στο λιμάνι", όπου οι ναύτες επαναστατούν, "Ένας νεκρός καλεί για Δικαιοσύνη", όπου ο λαός της Οδησσού κλαίει το νεκρό αρχηγό, "Τα σκαλιά της Οδησσού", όπου οι στρατιώτες του τσάρου αιματοκυλούν την Οδησσό, και "Συνάντηση με τη ναυτική μοίρα", όπου οι τσαρικές δυνάμεις ενώνονται με τους στασιαστές του "Ποτέμκιν".
Σημειώνεται ότι ο Αϊζενστάιν χρησιμοποίησε ερασιτέχνες ηθοποιούς, προκειμένου να αποδώσουν καλύτερα τους χαρακτήρες της ταινίας. Η κορυφαία στιγμή της ταινίας θεωρείται το μακελειό στα σκαλιά της Οδησσού, όπου οι άνδρες της Λευκής Φρουράς στρέφονται εναντίον του λαού: Το πανικόβλητο πλήθος κατεβαίνει τρέχοντας τα σκαλιά κι αμέσως μετά οι στρατιώτες του τσάρου ακολουθούν πυροβολώντας το λαό. Η εν λόγω σκηνή λογίζεται ως το καλύτερο δείγμα της θεωρίας του Αϊζενστάιν για το μοντάζ. Πρόκειται για το λεγόμενο "μοντάζ-ατραξιόν" ή "ιδεολογικό μοντάζ". Δεν είναι λίγοι οι μεταγενέστεροι σκηνοθέτες που έχουν αποτίσει φόρο τιμής στη συγκεκριμένη σκηνή.
«Έργο προπαγάνδας ναι, αλλά με το ευγενέστερο νόημα που μπορεί να έχει αυτή η λέξη. Όπως όλα τα μεγάλα έργα τέχνης του παρελθόντος, που εκφράζουν μια στιγμή της παγκόσμιας συνείδησης, το "Θωρηκτό Ποτέμκιν" παρουσιάζει την εξόρμηση ενός λαού, που είναι συσπειρωμένος γύρω από την ίδια ιδέα, το ίδιο εθνικό αίσθημα. Ακριβώς όπως υπήρξαν η "Ιλιάδα" και η "Οδύσσεια" για τους Έλληνες ή τα ηρωικά μεσαιωνικά έπη για το Δυτικό Πολιτισμό», είχε πει χαρακτηριστικά για το "Θωρηκτό Ποτέμκιν" ο Γάλλος θεωρητικός του κινηματογράφου Ζαν Μιτρί.
Διάσημα γενέθλια την 21η Δεκεμβρίου
Την 21η Δεκεμβρίου γεννήθηκαν ουκ ολίγες διάσημες προσωπικότητες. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1818 γεννήθηκε η Αμαλία, η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας.
Το ημερολόγιο έδειχνε 21 Δεκεμβρίου του 1917 όταν ήρθε στη ζωή ο Γερμανός νομπελίστας συγγραφέας Χάινριχ Μπελ, ο οποίος τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1972 για το βιβλίο του "Η χαμένη τιμή της Κατερίνα Μπλουμ". Τέλος, σαν σήμερα, το 1947 γεννιέται ο Ισπανός βιρτουόζος της κιθάρας Πάκο Ντε Λουθία.
Επιμέλεια: Νικόλας Αγγελίνος
