Σε ένα από τα πιο φιλόδοξα περιβαλλοντικά μάστερ πλαν που έχουν εκπονηθεί ποτέ για το Ηράκλειο προχώρησε ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης (ΕΣΔΑΚ), καταθέτοντας πρόταση προς το Δήμο Ηρακλείου που προβλέπει τη μετατροπή της δημοτικής Μάντρας σε περιβαλλοντικό Πάρκο Κυκλικής Οικονομίας, δηλαδή σε ό,τι πιο μοντέρνο για τις σύγχρονες τάσεις της διαχείρισης απορριμμάτων!
Πρόκειται για μια δράση που στοχεύει στην προστασία του περιβάλλοντος με τη συμμετοχή πολιτών μέσα από δράσεις ανακύκλωσης και μετατροπής δομών βαριάς όχλησης σε φιλικές προς το περιβάλλον.
Αξίζει να σημειωθεί μόνο ότι ο σημερινός Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) θα πάψει να είναι επιβαρυντικός τόσο για τους πολίτες (δυσοσμίες) όσο και για το περιβάλλον (απορροές), ενώ ταυτόχρονα πολίτες και παιδιά θα μπορούν να συμμετέχουν σε δράσεις και να κερδίζουν πόντους για την "πράσινη κάρτα" τους, που θα τους δίνει εκπτώσεις και άλλα προνόμια!
Το μάστερ πλαν συντάχθηκε στο πλαίσιο της σύνταξης μελετών ωρίμανσης του έργου "Δημιουργία Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Αποβλήτων" και αφορά στην έκταση της ιδιοκτησίας του Δήμου Ηρακλείου στη θέση Μάντρα ή Μαύρος Σπήλιος, μεταξύ αεροδρομίου και ΒΙ.ΠΕ. Ηρακλείου, επί μετώπου του ΒΟΑΚ, που είναι 271 στρέμματα.
Σε αυτή την έκταση λειτουργεί χονδρεμπόριο (νέα Λαχαναγορά), το αμαξοστάσιο του Δήμου, ο Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) Ηρακλείου, το Κέντρο Διαλογής και Ανάκτησης Υλικών (ΚΔΑΥ) και η Μονάδα Προ-επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΠΑ).
Εκτιμάται ότι το πάρκο θα προσελκύει ετησίως 10.000 επισκέπτες, θα πραγματοποιούνται μαθητικές εκδηλώσεις, ενώ ταυτόχρονα η ανακτώμενη ποσότητα αξιοποιήσιμων υλικών θα φτάνει τους 35.000 τόνους το χρόνο.
Εκτιμάται ότι θα συμβάλει στην αύξηση απασχόλησης με 250 νέες θέσεις εργασίες, ενώ το κόστος κατασκευής του, που θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί ως το 2020, θα είναι γύρω στα 40 εκατ. ευρώ και οι παρεμβάσεις ενεργειακής αυτονόμησης του πάρκου εκτιμώνται σε περίπου 5 εκατ. ευρώ.
Εντός του Πάρκου Κυκλικής Οικονομίας προτείνεται η δημιουργία ενός Κέντρου Έρευνας και Καινοτομίας, στο οποίο θα συστεγάζονται ερευνητικές πρωτοβουλίες από ΑΕΙ/ΤΕΙ και Ινστιτούτα, καθώς και από παραγωγικούς φορείς, το οποίο θα έχει κατάλληλους χώρους για πιλοτικές εφαρμογές και έρευνα αναφορικά με την κυκλική οικονομία, ενώ η λειτουργία του θα καθορίζεται είτε από προγραμματική σύμβαση είτε από μνημόνιο συνεργασίας.
Το μάστερ πλαν θα παρουσιαστεί στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της ερχόμενης Τετάρτης 13 Δεκεμβρίου από τον αντιδήμαρχο Καθαριότητας και πρόεδρο του ΕΣΔΑΚ Χάρη Μαμουλάκη, παρουσία και του μελετητή από την Αθήνα, στο πλαίσιο ενημέρωσης του Σώματος.
Το σχέδιο θεωρείται πιο επιβεβλημένο από ποτέ λόγω και της αλλαγής του νομικού πλαισίου για την ανακύκλωση και των δυνατοτήτων που αποκτούν οι Δήμοι. Σε επίπεδο χώρας θα είναι το πρώτο Πάρκο Κυκλικής Οικονομίας που θα διαμορφωθεί.
Οι στόχοι
Οι επιδιωκόμενοι στόχοι του Δήμου Ηρακλείου και του ΕΣΔΑΚ από τη δημιουργία του προτεινόμενου περιβαλλοντικού Πάρκου Κυκλικής Οικονομίας είναι οι ακόλουθοι:
1. Να είναι ανοιχτό και επισκέψιμο σε πολίτες και μαθητές.
2. Να συνδυάσει την περιβαλλοντική διαχείριση με την ενημέρωση-εκπαίδευση και καινοτομία, καθώς και την αναψυχή.
3. Να οργανώσει χωροταξικά το σύνολο των επιμέρους χρήσεων της ενιαίας έκτασης που βρίσκονται στη θέση "Μαύρος Σπήλιος" και να αναβαθμίσει περιβαλλοντικά την περιοχή.
4. Να δώσει προτεραιότητα στις δράσεις ενημέρωσης του κοινού.
5. Να εκσυγχρονίσει την υφιστάμενη Μονάδα Προ-επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΠΑ) σε Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ).
6. Να αναπτύξει ερευνητικές, καινοτόμες και επιδεικτικές εφαρμογές κυκλικής οικονομίας.
7. Να "δέσει" αρμονικά με υφιστάμενες χρήσεις, όπως η Λαχαναγορά και η Ιχθυαγορά.
Το Πάρκο θα περιλαμβάνει δράσεις αναψυχής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, διαλογή στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών, δράσεις ανάκτησης υλικών και καινοτομίας και έρευνας. Ειδικότερα για τα 271 στρέμματα της Μάντρας προβλέπονται τα εξής:
1) Δημιουργία νέων περιοχών και χώρων πρασίνου μεγάλης κλίμακας, που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό κάλυψης του χώρου (55% του χώρου = 150 στρ.).
2) Χώροι πρασίνου που θα εξυπηρετούν τις υπαίθριες δραστηριότητες των επισκεπτών (παιχνίδι, ήπια αναψυχή), με εκτεταμένη και γραμμική δενδροφύτευση σε πεζοδρόμια και νησίδες.
3) Δημιουργία μεγάλων διαδρομών περιπάτου και ποδηλάτου (μήκους περί τα 2,5 χλμ.).
4) Παιδική χαρά με εκπαιδευτικά παιχνίδια για το περιβάλλον.
5) Παιδικό τρένο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης.
6) Κιόσκια με παγκάκια και τραπέζια.
7) Ειδικός χώρος που θα δημιουργηθεί στην είσοδο του Πάρκου, ο οποίος θα αποτελεί το Κέντρο Εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του Πάρκου.
8) Κατασκευή ξεχωριστής εισόδου και πάρκινγκ για τουλάχιστον 300 επισκέπτες με Ι.Χ. και λεωφορεία.
9) Τοποθέτηση πινακίδας υποδοχής και πινακίδων γενικών πληροφοριών.
10) Άρδευση του Πάρκου με νερό από τριτοβάθμια επεξεργασία από άλλες χρήσεις (Λαχαναγορά, αμαξοστάσιο) εντός του Πάρκου.
Κεντρικό Πράσινο Σημείο - ΚΑΕΔΙΣΠ
Σε ό,τι αφορά τις δράσεις διαλογής στην πηγή ανακυκλώσιμων υλικών και διαχείρισης βιοαποβλήτων προτείνεται να κατασκευαστεί στα νότια του οικοπέδου το Κεντρικό Πράσινο Σημείο-Κέντρο Εκπαίδευσης Διαλογής στην Πηγή (ΚΠΣ-ΚΑΕΔΙΣΠ) του Δήμου.
Σε αυτό το χώρο θα προσέρχονται βασικά οι πολίτες ώστε να παραδίδουν χωριστά συλλεγόμενα υλικά προς ανακύκλωση (χαρτί, πλαστικό, μέταλλα, γυαλί, μπαταρίες, Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού-ΑΗΗΕ, κ.ά.), καθώς και διάφορα είδη προς επαναχρησιμοποίηση (ρούχα, βιβλία, χαλιά, οικιακό εξοπλισμό, κ.ά.).
Στο χώρο αυτό προτείνεται να εφαρμοστεί σύστημα επιβράβευσης με τη διάθεση επιτόπου Πράσινης Κάρτας Δημότη με πόντους επιβράβευσης για τα υλικά που αποθέτει ο κάθε πολίτης, ώστε να λαμβάνει ειδικές εκπτώσεις σε τοπικές επιχειρήσεις και σε δημοτικές υπηρεσίες.
Ο χώρος αυτός θα περιλαμβάνει και ειδικό Εκπαιδευτικό Κέντρο Ανακύκλωσης για όλες τις σχολικές μονάδες του Δήμου, για τους συλλόγους και φορείς του Δήμου και δύναται να αξιοποιηθεί περαιτέρω και για ανάπτυξη δράσεων κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Άλλες δράσεις για τη διαλογή στην πηγή είναι:
1) Εκσυγχρονισμός ΚΔΑΥ.
2) Εκσυγχρονισμός ΣΜΑ για υποδοχή προδιαλεγμένων βιοαποβλήτων.
3) Προεπεξεργασία πρασίνων με ειδικό χώρο, όπου θα λειτουργεί κλαδοτεμαχιστής και μονάδα πελετοποίησης.
4) Πιλοτική μονάδα μετατροπής προδιαλεγμένου οργανικού σε προϊόν για χρήση ως ζωοτροφή, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος.
5) Πιλοτική μονάδα μετατροπής προδιαλεγμένου οργανικού κουζίνας για παραγωγή βιοπλαστικού, στο πλαίσιο ευρωπαϊκού προγράμματος.
6) Πιλοτική μονάδα μηχανικής κομποστοποίησης... χωρίς να απαιτείται ωρίμανση σε εξωτερικό χώρο.
7) Πιλοτική μονάδα αεριοποίησης υπολειμμάτων σε συνεργασία με εκπαιδευτικά/ερευνητικά Ιδρύματα.
Συνολικά, από τις παραπάνω δράσεις θα παράγονται:
· Ανακυκλώσιμα υλικά μεγάλης καθαρότητας (γυαλί, μέταλλο, χαρτί, πλαστικό), από την πώληση των οποίων θα παράγονται έσοδα για το Πάρκο.
· Αξιοποιήσιμα προϊόντα τα οποία θα μπορούν να διατεθούν στη δευτερογενή αγορά, και από την πώληση των οποίων θα παράγονται έσοδα για το Πάρκο.
· Πέλετ που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ιδιοκατανάλωση για την κάλυψη κατά προτεραιότητα των θερμικών αναγκών των υποδομών του Πάρκου.
· Ενέργεια για χρήσεις εντός του Πάρκου και για τη γειτνιάζουσα τοπική επιχειρηματικότητα και οικονομία.
· Μικρές ποσότητες κομπόστ εξαιρετικής ποιότητας (EU Ecolabel), που θα χρησιμοποιούνται για ιδιοκατανάλωση για τη λίπανση των χώρων πρασίνου του Πάρκου και λοιπών δημοτικών χώρων.
· Μικρές ποσότητες από καινοτόμα προϊόντα των πιλοτικών μονάδων, όπως ζωοτροφή και πρώτη ύλη για την παραγωγή βιοδιασπώμενων σακουλών.
Η Μονάδα Επεξεργασίας και Αξιοποίησης Απορριμμάτων
Σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑΚ, θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα ο εκσυγχρονισμός της υφιστάμενης Μονάδας Προ-επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΠΑ) Ηρακλείου και η μετεξέλιξή της σε μια ολοκληρωμένη Μονάδα Επεξεργασίας και Αξιοποίησης Απορριμμάτων (ΜΕΑ).
Λαμβάνοντας υπόψη τις βέλτιστες διαθέσιμες πρακτικές, τις τοπικές συνθήκες, αλλά και τη νέα υπό έκδοση οδηγία στο πλαίσιο της πολιτικής κυκλικής οικονομίας της Ε.Ε., η νέα ολοκληρωμένη ΜΕΑ θα πρέπει:
* Να προωθεί κατά προτεραιότητα τη μεγαλύτερη δυνατή ανάκτηση ανακυκλώσιμων.
* Να είναι συμβατή με την πολιτική της Ε.Ε. για την κυκλική οικονομία για την αποδοτική χρήση των πόρων.
* Να είναι συμβατή με το συνολικό έργο του περιβαλλοντικού Πάρκου Κυκλικής Οικονομίας.
* Να αξιοποιεί στο μέγιστο βαθμό τις υφιστάμενες και προγραμματιζόμενες ενταγμένες χρηματοδοτικά νέες εγκαταστάσεις του ΠΕΣΔΑΚ, τόσο για την εξοικονόμηση πόρων όσο και για την ταχύτερη ωρίμανση εντός του 2018 και λειτουργία της νέας εγκατάστασης, στο πλαίσιο του νέου ΕΣΠΑ, με έτος-ορόσημο έναρξης κατασκευής το 2020.
* Να είναι δυνατή η αυτοτελής λειτουργία της στο διαθέσιμο χώρο του έργου.
* Να μειώνει περαιτέρω την υφιστάμενη όχληση (οσμές, θόρυβος, σκόνη).
Η νέα Μονάδα (ΜΕΑ) θα έχει δυναμικότητα σχεδιασμού 59.000 τόνων το έτος και μέγιστη δυναμικότητα λειτουργίας για ευελιξία σχεδιασμού αιχμών και σταδιακής επίτευξης στόχων τους 75.000 tn/έτος (που είναι η σημερινή ποσότητα).
Επίσης θα έχει δυνατότητα ανάκτησης ανακυκλώσιμων κατ' ελάχιστον 30% κ.β. επί των ανακυκλώσιμων που περιέχονται στα υπολειμματικά σύμμεικτα που εισέρχονται στη ΜΕΑ, προσθέτοντας σύγχρονο μηχανολογικό εξοπλισμό (οπτικούς, μαγνητικούς, βαλλιστικούς διαχωριστές, κ.ά.).
Θα έχει τη δυνατότητα παραγωγής σταθεροποιημένου υλικού κατ' ελάχιστον 20% κ.β. επί των εισερχομένων στη ΜΕΑ, την ενεργειακή αυτονομία του Πάρκου ως ενεργειακή κοινότητα και μέρος αυτού για ενεργειακή αξιοποίηση στην τοπική επιχειρηματικότητα και κοινωνική οικονομία, και το υπόλοιπο για ενεργοβόρες βιομηχανίες εκτός Κρήτης, στο πλαίσιο εθνικών πρωτοβουλιών του ΥΠ.ΕΝ.
Από τη νέα Μονάδα θα βγαίνει υπόλειμμα για διάθεση προς ΧΥΤΥ της τάξης του 30% κ.β. επί των συνολικών εισερχομένων στη ΜΕΑ και θα υπάρχει ευελιξία για περαιτέρω μείωση, με στόχο την απόλυτη εναρμόνιση του ποσοστού υπολείμματος, σύμφωνα με τη νέα υπό έκδοση οδηγία έως το 2030.
Τέλος, η νέα Μονάδα (ΜΕΑ) θα είναι σε αρμονία με το πνεύμα της νέας υπό έκδοση οδηγίας που καθιερώνει άμεσα τη χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων για παραγωγή κομπόστ υψηλής ποιότητας (Ecolabel).
Σημειώνεται ότι η παραγωγή κομπόστ χαμηλής ποιότητας (τύπου CLO) με χρήση ως υλικό επιχώσεων δε μετράει στους στόχους ανακύκλωσης και θα πρέπει να περιορίζεται στις απολύτως αναγκαίες ποσότητες.
Ρεπορτάζ: Λευτέρης Συμβουλάκης
