Η έρευνα για το διάφραγμα του Μυρτιανού ποταμού, που είχε ανατεθεί το 2010 επί νομάρχη Γιάννη Παπατσάκωνα στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, με συντονιστή και επιστημονικό υπεύθυνο τον πρώην λέκτορα της σχολής του Τμήματος Μηχανικών (τομέας υδατικών πόρων και περιβάλλοντος) κ. Νίκο Μουτάφη, ολοκληρώθηκε και παρουσιάστηκε το μεσημέρι της περασμένης Τρίτης στην αντιπεριφέρεια Λασιθίου, παρουσία της κ. Πελαγίας Πετράκη, των υπηρεσιακών παραγόντων της Διεύθυνσης Υδάτων και της διοίκησης του ΤΟΕΒ Ιεράπετρας.
Η εξαετής έρευνα των επιστημόνων του Ε.Μ.Π. αφορά στη δυνατότητα κατασκευής διαφράγματος στην προσχωματική λεκάνη του Μυρτιανού ποταμού, προκειμένου να δημιουργηθεί μια υπόγεια δεξαμενή αποθήκευσης περισσότερων από 2 εκατ. κυβικών μέτρων νερού, το οποίο θα μπορούσε με άντληση να τροφοδοτήσει και να εμπλουτίσει τον ταμιευτήρα του Φράγματος Μπραμιανών, καθώς και να καλύψει τις ανάγκες ύδρευσης της ευρύτερης Ιεράπετρας.
Η έρευνα ξεκίνησε το 2010. Αν δεν είχαν καθυστερήσει να κατατεθούν τα χρήματα που οφείλονταν στην ομάδα των επιστημόνων που εργάστηκαν για να την φέρουν σε πέρας, ενδεχομένως οι ερευνητές να είχαν παραδώσει την εργασία τους, πολλά χρόνια νωρίτερα.
Υπόγεια δεξαμενή νερού
Στους πορτοκαλεώνες δυτικά του Μυρτιανού ποταμού, το 2014 η έρευνα των επιστημόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου προχώρησε με την ανόρυξη δύο γεωτρήσεων βάθους 50 περίπου μέτρων η κάθε μία, από τα αποτελέσματα των οποίων φάνηκε σε ποιο βάθος βρίσκεται το βραχώδες υπόβαθρο, ποια η σύσταση των αποθέσεων του ποταμού και ποια η ποιότητα του νερού στον υπόγειο υδροφορέα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσαν οι ερευνητές, το καλής ποιότητας νερό που θα αποθηκεύεται σε αυτό το γιγάντιο υπόγειο «ντεπόζιτο», θα είναι πάνω από 2 εκ. κυβικά και θα αντλείται από βάθος 42 μέτρων περίπου.
«Υποβάλουμε στην αντιπεριφέρεια Λασιθίου τα αποτελέσματα της έρευνας μας αφού την ολοκληρώσαμε και κάναμε επαναξιολόγηση όλων των γεωλογικών στοιχείων, καταλήγοντας ότι θα έχουμε άριστη ποιότητα νερού.
Θα πρέπει τώρα να εξασφαλιστούν οι απαραίτητες εγκρίσεις για να ανατεθεί η οριστική μελέτη, και να χρηματοδοτηθεί το έργο, προκειμένου να κατασκευαστεί το διάφραγμα του ποταμού Μύρτου, στην περιοχή του οποίου δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο, μια φυσική δεξαμενή χωρητικότητας πλέον των 2 εκ κυβικών μέτρων νερού, που τώρα καταλήγει στη θάλασσα», μας είπε ο κ. Νίκος Μουτάφης.
Στα αμμοχάλικα
«Στην ουσία ερευνήσαμε τη δυνατότητα να μπορούμε να αποθηκεύουμε γύρω στα 2 εκατ. κυβικά μέτρα νερού καλής ποιότητας μέσα στα αμμοχάλικα της λεκάνης του ποταμού του Μύρτου, αξιοποιώντας τον υπόγειο ταμιευτήρα που υπάρχει και εμποδίζοντας με την κατασκευή υπόγειου διαφράγματος ύψους 40 περίπου μέτρων, το καλό νερό να φτάσει στη θάλασσα και το θαλασσινό νερό να εισχωρήσει στην υπόγεια δεξαμενή.
Το νερό που θα αποθηκεύεται στη δεξαμενή αυτή, δεν θα δημιουργεί καμία περιβαλλοντική επιβάρυνση και θα μπορούμε με άντληση από γεωτρήσεις να το στέλνομε στον ταμιευτήρα του Φράγματος Μπραμιανών», πρόσθεσε ο συντονιστής της ομάδας των ερευνητών κ. Νίκος Μουτάφης, με τεράστια εμπειρία σε μελέτες αντίστοιχων έργων για λογαριασμό της ΔΕΗ.
Επειδή έχει ανατεθεί σε άλλη ομάδα μελετητών και το φράγμα του Μύρτου, που έχει χωροθετηθεί βορειότερα του Φαραγγιού της Σαρακήνας, στο δίλλημα Φράγμα η Διάφραγμα, ο κ Μουτάφης απάντησε με σαφήνεια.
«Πρώτα πρέπει να κατασκευαστεί το Διάφραγμα του Μυρτιανού ποταμού, και αφού το έργο λειτουργήσει, τότε, εφόσον δεν καλυφτούν οι ανάγκες της περιοχής σε νερό, θα εκτιμηθεί αν θα κατασκευαστεί το Φράγμα πάνω από τους Μύθους.
Αν κατασκευαστεί πρώτο το Φράγμα και το νερό της βροχής δεν φτάνει στη θάλασσα στις εκβολές του Μυρτιανού ποταμού, τότε η θάλασσα θα εισχωρήσει στον υπόγειο υδροφορέα από τον οποίο θα λείψει το νερό της βροχής και των πηγών, και θα δημιουργηθεί το φαινόμενο της υφαλμύρωσης.
Το Διάφραγμα πρέπει να κατασκευαστεί οπωσδήποτε, για να προστατέψει το έργο του Φράγματος και τον υπόγειο υδροφορέα», τονίζει ο κ Μουτάφης.
Σύμφωνα με την έρευνα των επιστημόνων του Ε.Μ.Π. προτείνεται η κατασκευή διαφραγματικού τοίχου ύψους 40 μέτρων με τη μέθοδο της ανάμιξης τσιμέντου και ντόπιου αμμοχάλικου που υπάρχει σε αφθονία στην κοίτη του ποταμού, με τον οποίο θα σφραγίσουν οι τεχνικοί τον υπόγειο ταμιευτήρα επιτυγχάνοντας να διατηρηθεί η καλή ποιότητα του νερού αλλά και η ποσότητα, αφού δεν θα έχουμε απώλειες από την εξάτμιση που συμβαίνει στους επιφανειακούς ταμιευτήρες.
Ανάλογα έργα έχουν γίνει από τη ΔΕΗ στον ποταμό Άραχθο στην Άρτα, στο Φράγμα του Στράτου στον Αχελώο αλλά και στη Βέροια. Αυτά τα έργα είναι πρωτοποριακά για την Ελλάδα, ενώ επιλέγονται ως ιδανικές λύσεις σε παραθαλάσσιες περιοχές της Αφρικανικής Ηπείρου όπου το νερό καλής ποιότητας είναι πάντα ζητούμενο.
«Στην έρευνα μας έχει κοστολογηθεί η κατασκευή του έργου αφού θα γίνει η μελέτη του από τους υπαλλήλους της Τεχνικής Υπηρεσίας της Περιφέρειας στα 7,2 εκ. ευρώ.
Είναι μια φιλοπεριβαλλοντική αξιόπιστη και φτηνή λύση , για να εξασφαλιστούν περισσότερα από 2,5 εκ. κυβικά μέτρα νερού αφού το νερό που θα αντλείται από αυτήν την υπόγεια δεξαμενή , συνεχώς θα αναπληρώνεται και θα αποδίδει ακόμα περισσότερες ποσότητες καλού ποιοτικά νερού», καταλήγει ο κ Μουτάφης.
Στα δυτικά η λύση για καλό νερό
Ο γεωλόγος της πρώην Νομαρχίας Λασιθίου κ. Στέφανος Καραχάλιος με τον επιβλέποντα τότε μηχανικό της Περιφέρειας Κρήτης κ. Γιώργο Περάκη, είχαν διαπιστώσει την εποχή εκείνη ότι η προσαγωγός διώρυγα του Μύρτου δεν είχε σταθερή παροχή νερού, σε αντίθεση με εκείνη του Καλαμαυκιανού ποταμού, και αναζήτησαν λύσεις στο πρόβλημα πιστεύοντας ότι καλό νερό ύδρευσης και άρδευσης υπάρχει μόνο στην κοιλάδα του Μύρτου και όχι στα βουνά του Καβουσίου.
«Τα πλημμυρικά νερά σε περιόδους ισχυρών βροχοπτώσεων βλέπαμε από τότε, ότι χάνονταν στη θάλασσα. Λύση θα μπορούσαν να αποτελέσουν δυο μικρά προφράγματα ανάσχεσης του νερού της βροχής, το οποίο μετά θα το οδηγούσαμε στο Φράγμα Μπραμιανών. Βλέπαμε επίσης σαν λύση και την κατασκευή του
διαφραγματικού τοίχου στην προσχωματική λεκάνη του Μύρτου, που έχει εμβαδόν 100 τετραγωνικά χιλιόμετρα, περιοχή στην οποία όποτε μας δόθηκε η δυνατότητα, κάναμε το 2001 και το 2008 επτά γεωτρήσεις, στις οποίες βρήκαμε πολύ και καλό νερό.
Από αυτές τις γεωτρήσεις, και από το Ψυχρό, λύθηκε εν μέρει το πρόβλημα της ύδρευσης της Ιεράπετρας. Στο σχεδιασμό μας ήταν να πίνει νερό η Ιεράπετρα από αυτές τις πηγές, και τις γεωτρήσεις της λεκάνης του Μύρτου και να μη χρησιμοποιείται αυτό το νερό που είναι καλύτερο από το εμφιαλωμένο για άρδευση.
Δεν σχεδιάζαμε βεβαίως να πίνει ο κόσμος από το υφάλμυρο νερό της Μαλαύρας και να ποτίζει τις ελιές του με το καλό νερό των πηγών και των γεωτρήσεων», είχε πει ο συνταξιούχος, σήμερα, γεωλόγος της τότε Νομαρχίας Λασιθίου κ. Στέφανος Καραχάλιος.
«Σήμερα στον ταμιευτήρα του Φράγματος Μπραμιανών έχουν μείνει 3 εκ. κυβικά μέτρα νερού. Είναι η ποσότητα που παίρνουμε από τις γεωτρήσεις των Μύθων.
Αν δεν είχαμε αυτές τις ποσότητες μετά από μια 8μηνη περίοδο ανομβρίας, ο ταμιευτήρας των Μπραμιανών δεν θα είχε σταγόνα νερό», μας λέει ο Διευθυντής του ΤΟΕΒ Ιεράπετρας κ. Γιάννης Λιοντάκης.
Ρεπορτάζ: Νίκος Πετάσης
