Για τα παιδικά του χρόνια και την πρώτη του επαφή με τη λύρα, για τη σχέση του με τον αδερφό του Νίκο Ξυλούρη, αλλά και για την αγάπη του για τη μουσική και την Κρήτη, μίλησε ο σπουδαίος Κρητικός καλλιτέχνης, Ψαραντώνης, σε μια… διαφορετική συνέντευξη που έδωσε σε μαθητές Γυμνασίου.
Τη συνέντευξη πήρε η μαθήτρια της τάξης Β7' του 6ου Γυμνασίου Ηρακλείου, Χατζηδάκη Όλια, στο πλαίσιο του μαθήματος της μουσικής και με αφορμή ένα «ταξίδι» των μαθητών στη μουσική παράδοση της Κρήτης, με την όλη δράση να συντονίζεται από τη μουσικό Μετζάκη Μαρία.
Η νοσταλγική συνέντευξη του Ψαραντώνη στη μαθήτρια:
Πως ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
Πολύ δύσκολα παιδί μου, πολύ δύσκολα. Γιατί εμείς είμαστε στην κατοχή μωρά και μας χαλάσανε το χωριό, τα Ανώγεια, και μας εσηκώνανε οι γονιοί μας και γυρίζαμε να βρούμε άσυλο. Προσφυγιά. Αυτή ήτανε περίπου τότε η κατάσταση.
Τι σας έκανε να ασχοληθείτε με τη μουσική;
Η μουσική η ίδια. Είναι το πάθος, η Τέχνη. Όλα τα ωραία είναι η μουσική.
Σας βοήθησε κάποιος στα πρώτα σας βήματα;
Ο αδερφός μου ο Νίκος πήγαινε σχολείο. Εγώ δεν είχα μπει ακόμα. Τον έβαζε ο δάσκαλος, ο Δραμουντάνης ο Μενέλαος, και τραγουδούσε στις εξετάσεις κι έπαιζε ο Μανωλάς λύρα κι ο Πασπαράκης ο τυφλός. Ήθελε να του πάρει λύρα ο πατέρας μου όταν πήγαινε στην Τετάρτη τάξη.
Ο πατέρας μου, το σκεφτότανε και πήγε στο δάσκαλο το Μενέλαο και τον ρώτησε: «Δάσκαλε, το κοπέλι θέλει λύρα.Τι να κάνω;» Κι ο δάσκαλος του λέει: «Θέλει ο Νίκος λύρα, Γιώργη;», «Ναι» του λέει ο πατέρας μου «Πάρε του τηνε και θα με θυμηθείς» του απάντησε ο δάσκαλος. Πήγε λοιπόν και του πήρε τη λύρα και μάθαινε.
Εγώ βέβαια μικρός, πήγαινα και την πείραζα (κρυφά από το Νίκο βέβαια, γιατί μου' λεγε να μην του κάνω ζημιά). Κι έτσι από την ακοή (με το αυτί που λέμε) μια μέρα εβγήκα απάνω στο σπίτι μας και σάμωνα μια μελωδία, ένα σκοπό. Το κατάλαβε ο Νίκος και βγήκε πάνω τις σκάλες κι άκουσε πως κάτι έπαιζα.
Δε μ' ενόχλησε, να ανοίξει την πόρτα, μόνο στεκότανε μισή ώρα απέξω κι άκουγε. Ανοίγει σιγά - σιγά την πόρτα κι εγώ πάω ν' αφήσω τη λύρα στο κρεβάτι. Και μου λέει : «Κάτσε, για παίξε αυτό που έπαιζες».
Εγώ ξεκίνησα να το γρατζουνάω λίγο - λίγο και μου λέει: «Μπράβο, βγάζεις ωραίο ήχο και να συνεχίσεις να παίζεις, μόνο προσεκτικά μη μου κάνεις ζημιά». Κι έτσι ξεκίνησα κι εγώ να παίζω. Μαθαίναμε μαζί, πηγαίναμε μαζί στις παρέες και παίζαμε και μαντολίνο, στα γλέντια, στο χωριό. Κοπέλια τώρα… Έτσι μάθαμε.
Συνεργαζόσασταν συχνά με το Νίκο Ξυλούρη;
Σαν παιδιά, ναι. Μετά τον πήρανε απάνω (εννοεί στην Αθήνα) οι μουσικοί, γιατί έτσι ήπρεπε, να φανεί το ταλέντο του το μεγάλο. Αυτό που είχε.
Γιατί διαλέξατε να μάθετε λύρα κι όχι κάποιο άλλο μουσικό όργανο;
Γιατί η λύρα είναι του Θεού το όργανο, το πιο πλούσιο, το πιο ωραίο. Είναι πρώτο από όλα τα άλλα όργανα. Άμα παίζεις καλά βέβαια, γιατί άμα δεν παίζεις…
(Η λύρα του Ψαραντώνη εκτίθεται σήμερα στο "The World's first Global Musical Instrument Museum" στο Φοίνιξ της Αριζόνα των ΗΠΑ, όπου και προβάλλεται video με τον Ψαραντώνη να παίζει λύρα.)
Τι άλλο σας άρεσε να κάνετε μικρός εκτός από το να παίζεται μουσική;
Να παίζομε το κρυφτό, να τρέχομε, να παίζομε τσι χαϊνηδες (γέλια) και μετά να τραγουδούμε με τα κοπέλια, να παίζομε τη λύρα, να γυρίζομε τη νύχτα, να κάνομε καντάδες, να μας βάνουνε μέσα οι αθρώποι να μας κερνούνε.
Πιστεύατε ότι θα γινόσαστε διάσημος, όταν ξεκινούσατε την καριέρα σας;
Δεν το σκεφτόμουνα, αλλά ήρθε έτσι όπως ήρθε.
Μετανιώσατε ποτέ που ακολουθήσατε το δρόμο της μουσικής;
Όχι, βέβαια, ποτέ. Την αγαπώ, γι' αυτό. Δεν κάνω χωρίς μουσική.
Ποια είναι η πηγή έμπνευσης στα τραγούδια σας;
Ο στίχος ο καλός. Σου δίδει εικόνα, πως να το στολίσεις (εννοεί το τραγούδι) και να δεις και τη φύση. Να μείνεις μαζί της. Αυτή τα έχει όλα. Αν μπορούμε να τη βρούμε, θα μας δώσει πολλά.
Ποια από τα τραγούδια σας αγαπήσατε περισσότερο;
Εγώ τα αγαπώ όλα τα τραγούδια μου, δεν μπορώ να διαλέξω. Αλήθεια.
Υπάρχει κάποιο που να έχει ξεχωριστή σημασία;
Ο Δίας.
(Εδώ ο Ψαραντώνης καταθέτει την άποψή του περί ύπαρξης του Δία, του Ορφέα, του Απόλλωνα, υποστηρίζοντας πως όλα αυτά δεν είναι παραμύθια.)
Εκτός από την κρητική παραδοσιακή μουσική ποιο άλλο είδος μουσικής σας αρέσει;
Όλη η μουσική μ' αρέσει, μόνο ο μουσικός να' ναι καλός. Όπου κι αν είναι κι έχει χάρη, ψυχή από τη φύση του, αυτό μεταδίδεται. Η μουσική είναι παγκόσμια γλώσσα. Μία είναι η μουσική.
Εκεί στα φεστιβάλ που πάω στο εξωτερικό, παίρνουνε κάποιο καλό από κάθε χώρα. Τον ακούς και χαίρεσαι. Από την Ελλάδα εμένα θέλουνε. Κι εκεί ακούω τσι καλούς μουσικούς και λέω να μη σταματήσουνε να παίζουνε.
Υπήρξε κάποια στιγμή στη ζωή σας που θέλατε να τα παρατήσετε;
Τη Μουσική, όχι. Την έχω παρέα, σύντροφο. Ο σύντροφός μου είναι η μουσική.
Ποια ήταν η καλύτερη επαγγελματική εμπειρία μέχρι τώρα στη ζωή σας;
Είναι έξω στα φεστιβάλ που πάνε οι καλοί μουσικοί. Η συνάντηση των πέντε ηπείρων, τρεις μουσικοί από κάθε ήπειρο.
(Να σημειωθεί εδώ ότι ο Ψαραντώνης έχει εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε πολλά φεστιβάλ του εξωτερικού. Στη Γερμανία ,στη Ζυρίχη, στο Άμστερνταμ, στη Ν. Υόρκη, στην Αυστραλία, στην Αγγλία. Το 1999 εκπροσώπησε την Ελλάδα για μια ακόμη φορά, στο φεστιβάλ των πέντε ηπείρων ,το οποίο διεξήχθη στο Μαρτινί της Ελβετίας και φυσικά απέσπασε διθυραμβικές κριτικές.)
Εκεί παίζω κι εγώ. Με βάνουν τελευταίο και παίζω. Αυτή είναι η τέχνη της Αρχαίας Ελλάδος, λένε, αυτή είναι η κραυγή τσι Κρήτης, λένε, από το νησί των Θεών. Κι εκεί λένε και την ιστορία μας, που δε μας τη λένε εδώ. Κακώς.
(Στο σημείο αυτό ο Ψαραντώνης αναφέρεται στην πρόοδο των Κρητών κατά τη Μινωική περίοδο. Επίσης αναφέρεται στις γνώσεις και τον πολιτισμό που μεταλαμπάδευσαν οι Μινωίτες σ' όλο τον κόσμο.)
Από τα μέρη που έχετε επισκεφθεί υπάρχει για σας αγαπημένος προορισμός;
Να μ' αρέσει;
Να σου πω. Η Ελλάδα (γέλια). Μ' αρέσουν και τ' άλλα μέρη αλλά εδώ είναι το καλύτερο μέρος του κόσμου. Με ποικιλία. Με βουνά, με κάμπους, με δάση. Πας σε άλλα μέρη και βλέπεις μια μονοτονία. Υπάρχουν κι εκεί βουνά κ.λπ., αλλά το καλύτερο ανάγλυφο το έχει η Ελλάδα.
Τέλος, θα θέλαμε να σας ρωτήσουμε ποια συμβουλή θα δίνατε σ' εμάς τα νέα παιδιά μέσα από την εμπειρία ζωής που έχετε αποκτήσει;
Να μαθαίνετε την ιστορία μας και να είστε περήφανοι γι' αυτή.
Σας ευχαριστούμε από καρδιάς οι συμμαθητές μου κι εγώ καθώς και η καθηγήτρια μουσικής του σχολείου μας για την τιμή που μας κάνατε, το χρόνο που διαθέσατε και για τις όμορφες μουσικές σας.
Να' σαι καλά παιδάκι μου. Ευχαριστώ.
