Σε περιοχές ΝΑΤURA συντελείται το ένα τρίτο των περιβαλλοντικών εγκλημάτων στην Κρήτη όπως προκύπτει από την έρευνα που πραγματοποιεί από το 2015 το Παρατηρητήριο Περιβαλλοντικού Δικαίου.
Αυθαίρετες κατασκευές και απόρριψη αποβλήτων κυριαρχούν σε Χανιά και Ρέθυμνο, ενώ σε Ηράκλειο και Άγιο Νικόλαο το μεγαλύτερο ποσοστό παράνομων οικονομικών δραστηριοτήτων σχετίζεται με την υλοτομία και τη λαθροθηρία.
Την ίδια ώρα πάντως οι περισσότερες περιπτώσεις που οδηγούνται στα δικαστήρια καταλήγουν αθωωτικές καθώς το νομικό πλαίσιο είναι ασαφές ενώ στην πράξη αποδεικνύεται ότι ο ένας νόμος αναιρεί τον άλλο.
Σύμφωνα με τη συντονίστρια του Παρατηρητηρίου Περιβαλλοντικού Δικαίου Δυτικής Κρήτης κ. Μαρία Μανιαδάκη «τα πρώτα συμπεράσματα από την περιβαλλοντική έρευνα αναφοράς με τη μορφή ερωτηματολογίων σε δείγμα 3.131, που διεξήχθη στο πλαίσιο του Προγράμματος LIFE NATURA THEMIS συνθέτουν μία εικόνα απογοητευτική. Παρόλο που το 91% των συμμετεχόντων θεωρεί τη δίωξη των περιβαλλοντικών παραβάσεων καθόλου έως λίγο αποτελεσματική , μόλις 9% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι έχει αναλάβει πρωτοβουλία καταγγελίας περιστατικού περιβαλλοντικής υποβάθμισης».
Αυτό το κλίμα δυσπιστίας ενδεχομένως ευθύνεται και για το γεγονός ότι παρά τις δραματικές συνέπειες που μπορεί να έχουν για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία τα περιβαλλοντικά εγκλήματα ,σπάνια καταγγέλλονται. Ακόμη όμως και όταν φθάνουν στα δικαστήρια η εξέλιξη τους στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι αθωωτική.
Αθωωτικές οι περισσότερες δικαστικές αποφάσεις
Είναι ενδεικτικό ότι το 68,57 % των κατηγορουμένων για περιβαλλοντικά εγκλήματα αθωώνεται και μόλις το 18,57% καταδικάζεται. Εύλογα προκύπτει ότι οι πολίτες εμφανίζονται δύσπιστοι ως προς την αποτελεσματικότητα της δίωξης των περιβαλλοντικών παραβάσεων. Το 91% πιστεύει ότι αυτή είναι λίγο ή καθόλου αποτελεσματική, ενώ μόλις το 4% τη θεωρεί ικανοποιητική.
Λόγω της ασάφειας του νομοθετικού πλαισίου, σε χαμηλά επίπεδα κυμαίνονται τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί . Στο 83% των περιπτώσεων το ύψος του προστίμου δεν ξεπέρασε τις 5.000 ευρώ , το 2% ήταν πάνω από 20.000 ευρώ και ένα 15% από 5.000 - 10.000 ευρώ.
Η Διευθύντρια Δασών Χανίων κ. Πολύμνια Σκλαβάκη επεσήμανε ότι «ο νομός Χανίων αποτελείται κατά 48% από εκτάσεις ενταγμένες στο δίκτυο Natura και πράγματι τα περιβαλλοντικά εγκλήματα είναι πολλά. Έχει παρατηρηθεί από τη Διεύθυνση Δασών να γίνονται εκχερσώσεις και παράνομη υλοτομία και αυτές οι περιπτώσεις παίρνουν το δρόμο της δικαιοσύνης».
Χαμένοι στην περιβαλλοντική νομοθεσία οι αρμόδιοι υπάλληλοι
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ερώτηση «γνωρίζετε την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία που διέπει την προστασία της βιοποικιλότητας και το Δίκτυο NATURA 2000;» το 59% των δικαστών, το 90% των δικηγόρων, το 88% των υπαλλήλων στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, στην Περιφέρεια Κρήτης και στους ΟΤΑ, και το 94% των υπαλλήλων με προανακριτικά καθήκοντα απάντησαν ότι δεν τη γνωρίζουν καθόλου ή τη γνωρίζουν λίγο.
Μόλις 6% των δικαστών, 2% των δικηγόρων, 1% των υπαλλήλων στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης, στην Περιφέρεια Κρήτης και στους ΟΤΑ, και 1% των υπαλλήλων με προανακριτικά καθήκοντα δηλώνουν ότι γνωρίζουν τη σχετική νομοθεσία πολύ καλά.
Όπως σημειώνει η δικηγόρος και συντονίστρια του Παρατηρητηρίου Περιβαλλοντικού Δικαίου Δυτικής Κρήτης κ. Μανιαδάκη «οι πολίτες αποθαρρύνονται να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη ή στις Αρχές, καθώς θεωρούν εκ των προτέρων ότι το σύστημα είναι ανεπαρκές και ότι η σχετική καταγγελία τους δεν θα ευδοκιμήσει».
Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι Χανίων και Ηρακλείου είναι οι πρώτοι στην Ελλάδα που ανέλαβαν τη χαρτογράφηση του περιβαλλοντικού εγκλήματος στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος.
Ρεπορτάζ: Βίκυ Παπαδογιαννάκη
