Το ιδεώδες της ειρήνης εξακολουθεί να βρίσκεται στην προμετωπίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως οι επαναλαμβανόμενες κρίσεις παραπέμπουν στο τέλος της «Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας», προειδοποιούν οι αναλυτές.
Εξήντα χρόνια μετά, η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται καθηλωμένη στη διαδικασία του διαζυγίου με το Ηνωμένο Βασίλειο και αναζητεί τρόπους ανάκαμψης.
«Το ευρωπαϊκό σχέδιο εμφανίζεται σήμερα τόσο απόμακρο από τους λαούς όσο ποτέ», διαπιστώνει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αντόνιο Ταγιάνι, εν όψει του εορτασμού της 60ής επετείου από την υπογραφή της ιδρυτικής συνθήκης των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στη Ρώμη το 1957.
Το 2017 είναι η χρονιά των μεγάλων κινδύνων: η Ένωση πρέπει να συγκροτήσει μέτωπο για να διαπραγματευθεί την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου και να αντιμετωπίσει την άνοδο των ξενοφοβικών και ευρωφοβικών κομμάτων που ελπίζουν σε εντυπωσιακές επιδόσεις στις προεδρικές εκλογές της Γαλλίας και τις βουλευτικές εκλογές της Γερμανίας.
Η φράση του Ζαν Μονέ, του ενός εκ των ιδρυτικών πατέρων της Ένωσης, σύμφωνα με την οποία «η Ευρώπη θα διαμορφωθεί μέσα από τις κρίσεις και θα είναι η επιτομή των λύσεων αυτών των κρίσεων», υπήρξε για δεκαετίες το μάντρα των ευρωπαίων ηγετών και αξιωματούχων. Όμως σήμερα, κανείς πλέον στις Βρυξέλλες δεν διακινδυνεύει να υιοθετήσει τέτοιο σύνθημα.
«Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι δεν είμαστε αντιμέτωποι με μία σημαντική κρίση, αλλά με πλειάδα κρίσεων πολύ σοβαρών και πολύπλοκων», εξηγεί ο Στέφαν Λένε ερευνητής του Carnegie Europe. «Δεν μπορούμε πλέον να εγγυηθούμε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αναδυθεί μέσα από αυτές τις κρίσεις το 2017 και το 2018».
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα επιβιώσει, τουλάχιστον ως ενιαία αγορά, χάρις «στις ισχυρές οικονομικές λογικές που την διαμορφώνουν», σύμφωνα με τον πρώην αυστριακό διπλωμάτη, ο οποίος προσθέτει ότι σκέφτεται καμιά φορά «την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία που συνέχισε να υφίσταται επί πολλούς αιώνες μετά τον πολιτικό της θάνατο».
Από την πολιτική της κενής καρέκλας του στρατηγού ντε Γκολ (1965-1966), την καθυστερημένη ένταξη του Ηνωμένου Βασιλείου τη δεκαετία του ΄70, περνώντας από το πετρελαϊκό σοκ και την χρηματοπιστωτική κρίση, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει γνωρίσει και άλλες κρίσεις, υπενθυμίζει ο Φρεντερίκ Αλεμάν, ερευνητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου.
«Όμως οι κρίσεις που συναντάμε σήμερα αναφέρονται στην ουσία του ευρωπαϊκού σχεδίου. Φυσικά, η ειρήνη εξακολουθεί να βρίσκεται στην προμετωπίδα, αλλά πέραν αυτού, ποιο οικονομικό και κοινωνικό μοντέλο θέλουμε για την Ευρώπη;».
Εδώ και μία δεκαετία αυτή η «ωραία ιδέα» που γεννήθηκε στα συντρίμμια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου δέχεται απανωτά πλήγματα.
Η ανεργία παραμένει υψηλή και η οικονομική ανάπτυξη υποτονική, συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης 2007-2008, στη συνέχεια οι κρίσεις χρέους των χωρών του Νότου στις οποίες οι Βρυξέλλες απάντησαν με την εφαρμογή αντιλαϊκών θεραπειών λιτότητας.
Οι Ευρωπαίοι δεν κατόρθωσαν να παρέμβουν στην συριακή τραγωδία, ούτε στην σύρραξη στην Ουκρανία, πηγή μεγάλων εντάσεων με τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν. Παντού, οι τζιχαντιστικές επιθέσεις μετέβαλαν το τοπίο στον τομέα της ασφάλειας.
Η άφιξη 1,4 εκατομμυρίου προσφύγων και μεταναστών το 2015 και 2016 μέσω της Μεσογείου δημιούργησε νέες εστίες κρίσης, με άλλες χώρες να υψώνουν τείχη στα σύνορά τους για να ανακόψουν τις ροές προς το έδαφός τους αντίθετα με τη Γερμανία που άνοιξε τις πόρτες της στους πρόσφυγες
«Ποτέ ως τώρα δεν έχω δει τέτοιο κατακερματισμό και τόσο λίγη σύγκλιση στην Ενωσή μας», παραδέχθηκε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, περιγράφοντας μία Ευρώπη σε «υπαρξιακή κρίση».
Στο πλαίσιο αυτό, οι διαπραγματεύσεις για το Brexit που θα ξεκινήσουν τον Μάιο μπορεί να δώσουν την εντύπωση ότι η Ενωση δεν κρατιέται παρά από μία κλωστή.
Ομως, διαβεβαιώνουν οι αναλυτές, ο ορίζοντας μπορεί και να καθαρίσει εάν από τις γαλλικές εκλογές της άνοιξης και τις γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου προκύψουν ηγέτες ικανοί να υπηρετήσουν και να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ιδέα.
Πράγμα που θα μπορούσε να σημάνει την ενεργοποίηση μίας Ευρώπης πολλών ταχυτήτων όπου οι πρόθυμοι να προχωρήσουν μπροστά σε θέματα όπως το ευρώ και η άμυνα, που αποτελεί προτεραιότητα απέναντι στον κίνδυνο της αναδίπλωσης των Ηνωμένων Πολιτειών, όπως έχει προαναγγείλει ο Ντόναλντ Τραμπ.
Αν η ανάκαμψη είναι δύσκολη, η οπισθοδρόμηση αποκλείεται, λέει ο Χέντρικ Φος, πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου της Γάνδης.
«Οι ηγέτες όλων των κρατών μελών κατανοούν ότι αυτό που οικοδομήθηκε τα τελευταία 60 χρόνια- η ενιαία αγορά, η ζώνη σένγκεν, η ευρωζώνη- εξασφάλισε το υψηλό βιοτικό επίπεδο που έχουμε σήμερα στην Ευρώπη».
Υπό τον όρο της ανάκτησης της ευνοϊκής στάσης της κοινής γνώμης, η οποία εμφανίζεται όλο και πιο αρνητική στις δημοσκοπήσεις, δηλώνει ο Ιαν Μπεγκ , του London School of Economics.
Και προειδοποιεί: Η Ευρώπη έχει σκορπίσει το πολιτικό της κεφάλαιο και αν αυτό συνεχισθεί, τότε μπορεί να φθάσουμε σε ένα σημείο που θα σημάνει πραγματικά το τέλος».
ΑΠΕ - ΜΠΕ
