Μεγάλες είναι οι δυνατότητες παρέμβασης μέσω συνεργιών στην αγορά αγροτικών εφοδίων, για να μπορέσουμε μέσα από τέτοιες διαδικασίες να μειώσουμε σημαντικά το κόστος παραγωγής.
Το βασικό αυτό μήνυμα στέλνει μέσω μελέτης του, την οποία και δημοσιοποίησε, ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ιεράπετρας και εντεταλμένος περιφερειακός σύμβουλος σε θέματα Πρωτογενούς Τομέα στην Π.Ε. Λασιθίου κ. Νίκος Δασκαλάκης.
Σε ό,τι αφορά τις εξελίξεις στις εισροές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Ελλάδα, ο Νίκος Δασκαλάκης αναφέρει ότι μόνο στη χώρα μας ανέρχονται σε 5,3 δισ. ευρώ, ποσοστό που αποτελεί το 57% της αξίας της γεωργικής παραγωγής στο σύνολό της (συμπεριλαμβάνεται και η κτηνοτροφία).
Οι τρεις κατηγορίες εφοδίων (λιπάσματα, σπόροι, φυτοφάρμακα) αποτελούσαν το 2014 στην Ελλάδα το 12% της φυτικής παραγωγής.
Στην περιοχή μας, λόγω της φύσης των καλλιεργειών (θερμοκηπιακές) αλλά και των νέων εντομολογικών κινδύνων, το ποσοστό είναι σημαντικά μεγαλύτερο.
Ενδεικτικά, στην καλλιέργεια πιπεριάς το κόστος είναι περίπου 2.500 ευρώ/στρέμμα, στην ντομάτα περίπου 3.000 ευρώ/στρέμμα - η Tuta Absoluta μπορεί να αυξήσει το κόστος 700 ευρώ/στρέμμα - και στο αγγούρι 2.000 ευρώ/στρέμμα.
Για τα λιπάσματα, ο κ. Δασκαλάκης παραθέτει τα εξής στοιχεία:
«• Το μερίδιο αγοράς των 10 μεγαλύτερων εταιρειών στην Ε.Ε. των "27" αυξήθηκε σημαντικά. Από 28,3% το 2009 ανήλθε σε 37,4% το 2012.
• Στην Ε.Ε. των "27" τα πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενα είναι τα αζωτούχα λιπάσματα. Στην Ελλάδα η κατηγορία αυτή είναι σημαντική (62%).
• Στην Ε.Ε. των "27" το μερίδιο του κόστους λιπασμάτων στο κόστος των εκμεταλλεύσεων κυμαίνεται ευρύτατα (μ.ο. 2004-2012). Η Ελλάδα παραμένει η τρίτη κατά σειρά χώρα με το μεγαλύτερο κόστος λιπασμάτων (16%), μετά την Ιρλανδία και τη Λιθουανία.
• Η ζήτηση λιπασμάτων είναι θετική σε παγκόσμιο επίπεδο (2016/2017), αλλά στην Ε.Ε. καταγράφεται κάμψη (το 2015 και το 2016).
• Στην Ελλάδα καταγράφεται (2007-2015) σημαντική πτώση της κατανάλωσης λιπασμάτων (-39%), λόγω της υπερλίπανσης το προηγούμενο διάστημα και λόγω της κρίσης, που έχει οδηγήσει όμως σε υπολίπανση, με συνέπειες στην ποσότητα παραγωγής.
• Υπάρχει μια μόνο παραγωγική επιχείρηση ("Ελλαγρολίπ ΑΕΒΕ") και οι υπόλοιπες εταιρείες είναι εισαγωγικές. Το μερίδιο αγοράς των 8 μεγαλύτερων εταιρειών του κλάδου είναι σημαντικό (79-86%).
• Οι τιμές των λιπασμάτων στη διεθνή αγορά σημειώνουν σημαντική κάμψη στο 1ο τρίμηνο του 2016. Ωστόσο, η κάμψη των τιμών στην Ε.Ε.-"28" είναι μικρότερη (συνδέονται κυρίως με το κόστος του φυσικού αερίου, που στην Ε.Ε. εισάγεται, και του οποίου οι τιμές ήταν υπερτριπλάσιες και τώρα υπερδιπλάσιες εκείνων των ΗΠΑ).
• Στην Ελλάδα καταγράφεται σημαντική αύξηση της κατανάλωσης στη θειική αμμωνία, πτώση στη νιτρική και άνοδος στην ουρία. Αύξηση όμως σημειώνεται στα υδατοδιαλυτά λιπάσματα.
• Κύρια δίκτυα διανομής είναι τα γεωπονικά καταστήματα (50%), οι αγροτικοί συνεταιρισμοί (20%) και οι χονδρέμποροι.
• Οι πιστώσεις που παρέχουν οι εταιρείες του κλάδου έχουν περιοριστεί (2-5 μήνες, ενώ σημαντικές είναι οι εκπτώσεις στις αγορές τοις μετρητοίς (5-10%).
• Ιδιαίτερα πρέπει να δούμε το νέο κανονισμό, που προετοιμάζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την αξιοποίηση των οργανικών λιπασμάτων».
Στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα
Στη συνέχεια της μελέτης, ο πρόεδρος της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ιεράπετρας αναφέρει όσον αφορά στα φυτοπροστατευτικά προϊόντα:
«• Σημαντική αύξηση σημειώνει η αξία των φυτοφαρμάκων στην Ε.Ε.-"28" (+19,5% την περίοδο 2011-2015). Παραμένει έντονη και συνεχώς αυξανόμενη η συγκέντρωση. Το μερίδιο αγοράς των 7 ισχυρότερων εταιρειών από 65% το 2003 ανήλθε σε 88% το 2010.
• Το μερίδιο κόστους φυτοφαρμάκων παρουσιάζει σημαντική διακύμανση μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε. Η Ελλάδα αποτελεί τη δεύτερη κατά σειρά χώρα της Ε.Ε. με το μεγαλύτερο μέσο κόστος φυτοφαρμάκων (13-11%), μετά τη Γαλλία.
• Τα μυκητοκτόνα και τα ζιζανιοκτόνα καλύπτουν αθροιστικά τα 2/3 του όγκου πωλήσεων φυτοφαρμάκων στην Ε.Ε. Στην Ελλάδα το μερίδιο αυτό υπερβαίνει το 76%.
• Στην Ελλάδα οι 4 μεγαλύτερες εταιρείες του κλάδου καλύπτουν το 56% της αγοράς, που εκτιμάται σε 230 εκατ. ευρώ (2015).
• Το κανονιστικό καθεστώς περιόρισε με έντονο ρυθμό το πλήθος των δραστικών ουσιών που κυκλοφορούν σήμερα. Το σύνολο σχεδόν των προϊόντων παρασκευάζεται από εταιρείες του εξωτερικού (4% μόνο από ελληνικές επιχειρήσεις).
• Οι 10 σημαντικότερες δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα, στις τρεις βασικές κατηγορίες (μυκητοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, εντομοκτόνα) καλύπτουν το 65% της συνολικής αξίας χρήσης τους.
• Μεταξύ των καναλιών διανομής κυριαρχούν τα γεωπονικά καταστήματα.
• Η παράλληλη εισαγωγή φυτοφαρμάκων αντιμετωπίζει δυσκολίες και οι εισαγωγές στην Ελλάδα είναι πολύ μικρές.
• Η εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης είναι περίπλοκη και καθυστερεί. Η αξιοποίηση, ωστόσο, λογισμικού, εφαρμογών και έξυπνων διαδραστικών βάσεων μπορεί να θέσει σε θέση ισχύος το νέο συνεργατικό σχήμα».
Σπόροι και πολλαπλασιαστικό υλικό
Σύμφωνα με τον κ. Δασκαλάκη:
«• Η αγορά των σπόρων στην Ε.Ε. εκτιμάται (2012) σε 7 δισ. ευρώ. Η συγκέντρωση των 8 ισχυρότερων εταιρειών στον κλάδο αυξήθηκε κατά 46% (2010-2014).
• Το μερίδιο του μέσου κόστους των σπόρων στο κόστος παραγωγής των γεωργικών εκμεταλλεύσεων διαφοροποιείται μεταξύ των κρατών-μελών. Η Ελλάδα, με μερίδιο 8% περίπου, βρίσκεται στη 10η θέση.
• Η αγορά των σπόρων στην Ελλάδα καταγράφει πτωτική πορεία (αξία 180 εκατ. δολάρια). Το μεγαλύτερο μερίδιο κατέχουν οι σπόροι στα λαχανικά, κηπευτικά, σιτηρά, καλαμπόκι, βαμβάκι κ.ά.
• Η παραγωγή στην Ελλάδα είναι περιορισμένη και οι εισαγωγές καλύπτουν το 90% της αξίας, προερχόμενες από την Ε.Ε.
• Στην προμήθεια σπόρων στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, ενώ υπάρχουν και 70 ιδιωτικές εταιρείες.
• Τα κανάλια διανομής που κυριαρχούν είναι και πάλι τα γεωπονικά καταστήματα».
Στρατηγική εισόδου
Σε ό,τι αφορά τη στρατηγική εισόδου στο χώρο των αγροτικών εφοδίων, ο κ. Νίκος Δασκαλάκης επισημαίνει:
«• Επικέντρωση εισαγωγής προϊόντων μεγάλης κατανάλωσης (θειική αμμωνία, ουρία κ.ά.).
• Κεντρικές συμφωνίες με εταιρείες αγροεφοδίων, που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, καθώς και συνεργασία με συνεταιριστικές επιχειρήσεις του εξωτερικού. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται οι εισαγωγές γενόσημων και η παράλληλη εισαγωγή φυτοφαρμάκων.
• Συνεργασία με εταιρείες βαλκανικών χωρών για τη μείωση των τιμών.
• Η χρησιμοποίηση αποθηκευτικών χώρων και η αξιοποίηση συνεργείων (logistics) με τα μέλη του συνεργατικού σχήματος».
ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ
«Απαραίτητη η συλλογική προσπάθεια»
Καταλήγοντας, ο κ. Δασκαλάκης αναφέρει ότι στη χώρα μας σήμερα λειτουργούν 2500 γεωπονικά καταστήματα. Η είσοδος στο χώρο συνεργατικών σχημάτων είναι δυνατόν να επιφέρει μείωση των εισροών στα λιπάσματα από 8,3%-13,5% και στα φυτοφάρμακα και σπόρους από 13%-18,5%.
«Θεωρείται αναγκαία η συλλογική προσπάθεια σε μια κατακερματισμένη και μη ανταγωνιστική ελληνική γεωργία.
Οι συνεταιρισμοί μπορούν να ενισχύσουν το ρόλο τους, το κύρος τους και την οικονομική τους κατάσταση εφόσον η παρέμβαση αποδειχτεί επιτυχημένη»...
Ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης
