Όταν περνάς έξω από τα γραφεία τελετών, αλήθεια είναι, φτύνεσαι, ξεματιάζεσαι, "ρίχνεις" ένα-δυο προσευχές, ξορκίζεις τη γρουσουζιά τους, όπως νομίζεις, και συνεχίζεις την πορεία σου. Ούτε λόγος να περάσεις το κατώφλι τους.
Στις εικόνες, άλλωστε, που σχηματίζεις στο μυαλό σου εισβάλλουν κηδειόσημα, μνημόσυνα, φέρετρα, νεκροφόρες και κηδείες. Νομίζεις πως μυρίζεις από μακριά το λιβάνι και το άρωμα εκείνων των λουλουδιών που παραδοσιακά συνδέονται με νεκρούς... φτύνεις τον κόρφο σου, δηλαδή, όπως έλεγε και η γιαγιά μου.
Προσεκτικοί και κουμπωμένοι, οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες αποφεύγουν να σου πουν ποια είναι η επαγγελματική τους δραστηριότητα, δηλώνουν επιχειρηματίες ή ότι έχουν ένα γραφείο "ταξιδιών", αλλά μόνο το "alle", όπως έλεγε και ο φίλος μου ο Μηνάς Μαρκουλάκης. Το να σε καλέσουν, δε, για καφέ σημαίνει πως πρέπει να σε ξέρουν ή εσύ να είσαι εξοικειωμένος με τα παραπάνω.
Κι όμως, ο συγκεκριμένος επαγγελματικός χώρος συντηρεί οικογένειες, σπουδάζει τα παιδιά τους κι εμείς σ' αυτούς απευθυνόμαστε για τον αξιοπρεπή αποχαιρετισμό των δικών μας ανθρώπων.
Την πόρτα ενός γραφείου τελετών περάσαμε κι εμείς, καταγράφοντας τις δυσκολίες ενός επαγγέλματος, τις ανθρώπινες στιγμές που βιώνουν ιδιοκτήτες και εργαζόμενοι σε αυτό, τον πόνο και τα θέλω των συγγενών των νεκρών.
...«Ευτυχώς για μένα, οι φίλοι μου με αποδέχτηκαν με το επάγγελμα που έκανε ο πατέρας μου και σήμερα συνεχίζω εγώ», λέει ο Γιάννης, ενώ από δίπλα η αδελφή του η Τζωρτζίνα - τρίτη γενεά στην οικογενειακή επιχείρηση - σχολιάζει πως γι' αυτήν δεν υπάρχουν προκαταλήψεις και φόβοι, παρά μόνο σεβασμός στο νεκρό και στο οικογενειακό του περιβάλλον.
Στις προσωπικές επισημάνσεις έρχονται στη συνέχεια να προστεθούν οι δυσκολίες ενός απαιτητικού επαγγέλματος, που δε γνωρίζει μέρα, νύχτα, Κυριακές, αργίες και σχόλες. Όπως και την ώρα που γίνεται το ρεπορτάζ. Το τηλέφωνο χτυπά και η συγγενής μιας ηλικιωμένης λέει ότι η μητέρα της, που ήταν κατάκοιτη, "έφυγε". Από 'δω και κάτω οι κινήσεις είναι συγκεκριμένες και για το γραφείο και για την οικογένεια.
Η εξέταση και η πιστοποίηση του θανάτου από το γιατρό... η τακτοποίηση της σορού από το γραφείο, είτε για την παραμονή της στο σπίτι, είτε για τη μεταφορά της στο νοσοκομείο για φύλαξη... Η συμπλήρωση των απαραίτητων εγγράφων για την έκδοση άδειας ταφής και ληξιαρχικών πράξεων θανάτου από τον οικείο Δήμο... τα στοιχεία για τα αγγελτήρια θανάτου και πού θα τοιχοκολληθούν... και το κόστος τελετής.
Το κόστος
Στο τελευταίο σταματάμε οι περισσότεροι πια όλο και πιο προσεκτικά. Οι παλιές καλές μέρες έφυγαν ανεπιστρεπτί. Στο σύνολό μας ζητάμε μια αξιοπρεπή και οικονομική κηδεία. Ζητάμε πληροφορίες για το ποσό που δίνει το ασφαλιστικό ταμείο του νεκρού, εξετάζουμε τη δική μας οικονομική ευχέρεια και προσπαθούμε να αποφύγουμε παραπάνω επιβαρύνσεις, όπως η τοιχοκόλληση αγγελτηρίων θανάτου σε μακρινές περιοχές, οικονομικότερο φέρετρο, η μείωση του στολισμού του ναού.
Το γραφείο τελετών αναλαμβάνει να κλείσει την εκκλησία και την ώρα της κηδείας, κατόπιν συνεννόησης με την οικογένεια, και να μιλήσει με το αντίστοιχο κοιμητήριο για την ταφή.
«...Είναι άλλοι», μου λέει η Τζωρτζίνα, «που επιθυμούν η σορός του νεκρού να παραμείνει στο σπίτι μέχρι την ώρα της τελετής κι άλλοι που ζητούν τη φύλαξή της στο νοσοκομείο μέχρι τότε. Ωστόσο, κάθε θάνατος και καθένας από μας κρύβει τη δική του ιστορία», σχολιάζει η ίδια, που θυμάται την ιστορία ενός άνδρα που έφυγε από τη ζωή πριν από μερικά χρόνια και αρχικά θεωρήθηκε ότι ήταν άπορος.
Τα περίεργα
«Μας κάλεσε υπάλληλος της Υγειονομικής Υπηρεσίας», συνεχίζει η Τζωρτζίνα, «και μας ζήτησε την παροχή της δωρεάν ταφής ενός άνδρα (κατά πάσα πιθανότητα άπορου), που είχε βρεθεί σ' ένα παγκάκι νεκρός, με μόνα υπάρχοντα ένα σάκο που περιείχε λίγα ρούχα, την ταυτότητά του, μία ατζέντα με τηλέφωνα και το πιστοποιητικό αποφυλάκισής του από τις φυλακές της Αλικαρνασσού, με ημερομηνία δύο ημέρες νωρίτερα. Η Υπηρεσία παράλληλα "ξεσκόνιζε" την ατζέντα του και επικοινωνούσε με τους ανθρώπους τα τηλέφωνα των οποίων αναγράφονταν σ' αυτήν, στην προσπάθεια να βρεθεί κάποιος συγγενής του. Τελικά εντοπίστηκε η πρώην σύζυγός του, ειδοποίησε το παιδί του, που εργαζόταν στην Ευρώπη, και μάθαμε πως ο νεκρός ήταν μεγάλος τζογαδόρος, που έχασε όλη την περιουσία στα χαρτιά και κατέληξε στη φυλακή. Ο γιος ανέλαβε τα έξοδα της κηδείας, παρόλο που είχε να μιλήσει με τον πατέρα του 30 χρόνια και μετά από έξι μήνες ήρθε και στο Ηράκλειο για να τελέσει τρισάγιο στη μνήμη του».
Τα γραφεία τελετών, όπως επισημαίνει ο Γιάννης, αναλαμβάνουν επίσης επαναπατρισμούς νεκρών από και προς το εξωτερικό, καθώς και τη μεταφορά τους σε όλη την επικράτεια, κατόπιν ειδικής προετοιμασίας από τους ιατροδικαστές. Ανάλογα δε με το μέσο μεταφοράς τους - πλοίο ή αεροπλάνο - χρησιμοποιείται και ειδικό κουτί μεταφοράς.
Σχεδιάζουν τις κηδείες τους
Για να μην επιβαρύνουν τους συγγενείς τους
Σήμερα, μόνο στην περιφερειακή ενότητα Ηρακλείου τα γραφεία που λειτουργούν είναι περίπου 40, ενώ πριν από μερικά χρόνια ήταν μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Στατιστικά μειωμένος είναι και ο τζίρος, καθώς η "πίτα" μοιράζεται και η οικονομική κρίση χτυπά αλύπητα την κάθε οικογένεια, που σε πολλές περιπτώσεις ζητά μια αξιοπρεπή πλην οικονομική τελετή, αλλά στο τέλος αδυνατεί να καταβάλει και τα της οικονομικής τελετής.
Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνεται και η απόφαση αρκετών, όπως καταγράφεται το τελευταίο διάστημα, να πληρώσουν οι ίδιοι για την κηδεία τους, προκειμένου να μην επιβαρύνουν τους οικείους τους.
«Ήρθε», μας λέει ο Μηνάς Μαρκουλάκης, «πριν από κάποιους μήνες ένας κύριος στο γραφείο, ζήτησε να διεκπεραιώσει όλες τις διαδικασίες και το κόστος μιας κηδείας, αλλά άφηνε ανοικτή την ημερομηνία θανάτου τού νεκρού. Στο τέλος παραδέχτηκε ότι μιλούσε για τον εαυτό του και ότι άφησε εντολή σε συμβολαιογράφο να μας ενημερώσει για το θάνατό του, καθώς δεν είχε συγγενείς. Βεβαιότατα δε δέχτηκα να προχωρήσω σε κάτι τέτοιο», διευκρινίζει ο ίδιος.
«Έρχεται στο γραφείο», συνεχίζει η Τζωρτζίνα, «μέσα στο καλοκαίρι μια γυναίκα, που μας είχε αναθέσει την κηδεία της μητέρας της παλαιότερα. Μου ζήτησε να βρω το αγγελτήριο θανάτου της και ν' αλλάξω το όνομα, βάζοντας στη θέση της μητέρας το δικό της. Ισχυρίστηκε ότι έπασχε από καρκίνο, ο χρόνος ζωής της ήταν ακόμα λίγος και ότι δεν ήθελε να επιβαρύνει τ' αδέλφια της. Ήθελε να τα κανονίσει όλα εκείνη. Να πάρει μαζί της τ' αγγελτήρια, να πληρώσει. Φυσικά και αρνήθηκα».
ΠΑΡΑΠΟΝΑ
Αγγελτήρια θανάτου μόνο σε stands
Με παράπονα προσέρχονται, την ίδια ώρα, συγγενείς νεκρών στο γραφείο, καθώς αναζητούν τα αγγελτήρια μνημοσύνου στο κέντρο του Ηρακλείου, αλλά αυτά δεν υπάρχουν πουθενά. Αιτία η απόφαση του Δήμου να απαγορεύσει τα τοιχοκολλήματα στους στύλους, υπό την προϋπόθεση ότι θα τοποθετηθούν ειδικά stands, μόνο που η δέσμευση εκκρεμεί από πέρυσι και τα δύο stands που υπάρχουν στην πόλη βρίσκονται το ένα στην πλατεία του Αγίου Τίτου, χωρητικότητας τεσσάρων αγγελτηρίων, και το δεύτερο στη συμβολή των οδών Ιερολοχιτών και Σμπώκου, επίσης της ίδιας χωρητικότητας. Για τους παραβάτες, το πρόστιμο ανέρχεται στα 500 ευρώ.
Στα παράπονα του κόσμου και των γραφείων τελετών καταγράφονται ακόμη οι ελλιπείς υποδομές στο νέο κοιμητήριο, σκέπαστρα, παγκάκια, πράσινο και τουαλέτες, καθώς επίσης η έλλειψη αίθουσας παραμονής των νεκρών μέχρι οι σοροί τους να πάνε στην εκκλησία για την εξόδιο τελετή, η οποία σήμερα εξυπηρετεί τις ανάγκες για πολιτικές κηδείες.
«Οι ώρες μπροστά στο θάνατο του αγαπημένου σου προσώπου είναι τραγικές. Πανικοβάλλεσαι, πονάς, φοβάσαι... Μπαίνοντας στο σπίτι που πενθεί, πρέπει πρώτα απ' όλα να συμμεριστείς τον πόνο του. Να καταλαγιάσεις το φόβο του. Να δρομολογήσεις τη διαδικασία που απαιτείται. Να τον σεβαστείς. Αν σε νοιάζει μόνο η τσέπη του άλλου, τότε έχεις αποτύχει ως άνθρωπος και επιχειρηματίας», επισημαίνει ο Μηνάς Μαρκουλάκης.
Ρεπορτάζ: Αγγέλα Δουλγεράκη
