Η υπόθεση με το χάκινγκ στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, στο οποίο αποδόθηκε σε μεγάλο βαθμό η ήττα της υποψήφιας των Δημοκρατικών Χίλαρι Κλίντον, έχει πολλαπλές διαστάσεις. Αποτελεί την κορυφή ενός παγόβουνου που θα απασχολήσει την ειδησεογραφία και μέσα στο 2017, καθώς πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν γι' αυτή τη μορφή "κυβερνοεπιθέσεων" στις κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις της χρονιάς σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία, από τις οποίες θα κριθεί - χωρίς υπερβολή - σε μεγάλο βαθμό το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης.
Φυσικά ούτε το χάκινγκ είναι καινούργιο σαν φαινόμενο, ούτε η διάδοση ψευδών ειδήσεων - πλέον μέσω σελίδων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό που δίνει στο φαινόμενο τη διάσταση του επίκαιρου και του ανησυχητικού είναι ο ρόλος του στην έκβαση καθοριστικών εκλογικών αναμετρήσεων, όπως στις αμερικανικές ή στις εσωκομματικές της γαλλικής Δεξιάς και η πολιτική του διάσταση, αν βεβαίως επιβεβαιωθεί η εμπλοκή του ρωσικού "δάχτυλου", κάτι που επίσης έχει βρεθεί στο επίκεντρο της συζήτησης με σοβαρές παρενέργειες στη διαδικασία ομαλής μετάβασης της εξουσίας από τον Μπάρακ Ομπάμα στον Ντόναλντ Τραμπ.
Οι μύθοι και οι θρύλοι, οι θεωρίες συνωμοσίας και μύρια όσα εύπεπτα φιλοξενούνται σε κάθε σελίδα της ιστορίας για όλους τους λαούς της γης. Απλώς η αναβίωσή τους, ειδικά μέσα σε καιρούς κρίσης, γίνεται πλέον viral, κάτι που υποδηλώνει τη μαζικότητα αποδοχής ή υιοθέτησης μιας οποιασδήποτε ψευδούς είδησης, που στόχο έχει - στην "αθώα" της μορφή, χωρίς αυτό να την αποενοχοποιεί - περισσότερα "κλικ" και άρα μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα.
Από τις μυστηριώδεις γοργόνες, τα πτώματα των οποίων ξεβράζονται σε ακτές, έως πλαστές φωτογραφίες που συνοδεύουν τάχατες κατακραυγή για ένα κοινωνικό φαινόμενο ή μια σκληρή πραγματικότητα, όπως τους πολέμους στη Μέση και Εγγύς Ανατολή. Ένας έξυπνος τίτλος, μια όλο υπονοούμενα φωτογραφία, ένα κείμενο δύο αράδων, που υπόσχεται πολύ "ψαχνό", είναι ορισμένες από τις δοκιμασμένες, "πιασάρικες" συνταγές, για να "τσιμπήσουν" όσο το δυνατόν περισσότεροι.
Όταν όμως από το ανώδυνο "hoax" για τον Άρη, που θα εμφανιστεί στον ουρανό πιο λαμπρός από τη Σελήνη και διαψεύδεται κατ' έθιμον ετησίως από τη ΝΑSΑ, το θέμα αγγίξει πιο σοβαρά ζητήματα, όπως η τρομοκρατία ή ψευδείς ειδήσεις που αμαυρώνουν τη φήμη ενός υποψήφιου, πόσω μάλλον Αμερικανού προέδρου, τότε τα πράγματα γίνονται πολύ πιο σοβαρά, φτάνοντας μέχρι το σημείο να προβληματιστεί κανείς για το πώς μια είδηση "βαπτίζεται" ως είδηση, πώς ελέγχεται και διασταυρώνεται και τελικά ποιος μπορεί να διεκδικεί το ρόλο ενός δημοσιογράφου. Κάτι που αφορά τόσο τους επαγγελματίες λειτουργούς της ενημέρωσης, όσο βεβαίως και τους ίδιους τους αναγνώστες, οι οποίοι πρέπει να είναι υποψιασμένοι και προσεκτικοί.
Το θέμα είναι πολύ σοβαρό και με πολλαπλές διαστάσεις, καθώς από τη μια αποτελεί μια μεγάλη κατάκτηση ότι οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης δίνουν φωνή σε όλους τους ανθρώπους που δεν έχουν άλλο τρόπο να πουν αυτό που πιστεύουν ή τους απασχολεί, και από την άλλη οι συγκεκριμένες σελίδες δεν μπορούν να μπουν στη διαδικασία της λογοκρισίας. Αυτό που αναζητείται είναι η φόρμουλα ελέγχου των ειδήσεων, κάτι το οποίο επιχειρεί ένα από τα γνωστότερα "σόσιαλ μίντια", το Facebook.
Σύμφωνα με το New Scientist, το οποίο επικαλείται σχετική ανακοίνωση του Facebook, οι χρήστες σύντομα θα είναι σε θέση να επισημαίνουν μια είδηση όταν πιστεύουν ότι αυτή είναι αναληθής ή παραπλανητική. Το άρθρο στη συνέχεια θα αποστέλλεται σε «τρίτους οργανισμούς, οι οποίοι θα ελέγχουν την εγκυρότητά του». Εάν αυτοί οι οργανισμοί μοιραστούν ανησυχίες σχετικά με την εγκυρότητα του κομματιού, θα εμφανίζεται μια ειδοποίηση κάτω από την ανάρτηση, προειδοποιώντας τους χρήστες ότι η εγκυρότητα του κειμένου είναι αμφισβητήσιμη. Επιπλέον, οι ψευδείς ειδήσεις θα κατεβαίνουν στη σειρά των News Feed, ώστε να μην μπορούν να συνοδεύονται από διαφήμιση ή να προωθούνται στην ιστοσελίδα. Ωστόσο, οι χρήστες θα μπορούν, εάν το επιθυμούν, να τις μοιράζονται με φίλους τους.
Ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης
