Θα ήταν αστείο, αν δεν ήταν... τραγικό: Όλο και περισσότεροι Ηρακλειώτες αρνούνται τις περιουσίες που κληρονομούν προκειμένου να γλιτώσουν από τα χρέη, αλλά και από δυσβάσταχτους φόρους.
Εδώ και... αιώνες, όταν κάποιος κληρονομούσε περιουσία, θεωρείτο τυχερός. Πλέον, σε καιρούς οξείας οικονομικής κρίσης, η κληρονομιά έφτασε στο σημείο να λογίζεται ως "κατάρα": Οι φόροι κληρονομιάς και φυσικά ο ΕΝΦΙΑ, σε συνδυασμό με πιθανά χρέη του θανόντος σε Δημόσιο ή (και) σε τράπεζες, οδηγούν με γεωμετρική πρόοδο όλο και περισσότερο κόσμο να αποποιείται την κληρονομιά του. Ως επακόλουθο της θλιβερής οικονομικής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η κοινωνία μας, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια - και - στο Ηράκλειο ραγδαία αύξηση των αποποιήσεων περιουσιών από τους κληρονόμους.
Στα αρμόδια ειρηνοδικεία όλης της χώρας, μέχρι και πριν λίγα χρόνια, ο αριθμός των αποποιήσεων κληρονομιάς κινείτο σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. Από την έρευνα της "Νέας Κρήτης" σε τοπικό επίπεδο προέκυψε ότι ο αριθμός αυτός, τουλάχιστον την τελευταία τετραετία, αυξάνεται συνεχώς: Από το Μάρτιο του 2013 έως το τέλος του ίδιου έτους, στο Ειρηνοδικείο του Ηρακλείου είχαν γίνει συνολικά 343 αποποιήσεις κληρονομιάς.
Το 2014 οι αποποιήσεις κληρονομιάς άγγιξαν τις 479! Ένα χρόνο μετά, το 2015, 600 συνδημότες μας δήλωσαν ότι αποποιούνται το σύνολο της κληρονομιάς τους! Η μεγαλύτερη, ωστόσο, αύξηση καταγράφεται το έτος που διανύουμε: Μόνο τους πρώτους έντεκα μήνες του 2016, οι αποποιήσεις κληρονομιάς που είχαν δηλωθεί στο Ειρηνοδικείο Ηρακλείου ήταν... 800! Δεδομένου του ότι, εκτός από το Ηράκλειο, σε επίπεδο νομού Ηρακλείου υπάρχουν τρία ακόμη Ειρηνοδικεία (Καστέλι, Πύργος, Μοίρες), εύκολα μπορεί να αναλογιστεί κάποιος το μέγεθος του "φαινομένου" της αποποίησης.
Φυσικά, οι αποποιήσεις κληρονομιάς δεν αποτελούν ηρακλειώτικη "αποκλειστικότητα". Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ του "Ελεύθερου Τύπου", το πρώτο 10μηνο του 2016 οι αποποιήσεις κληρονομιάς στο Ειρηνοδικείο Αθηνών είχαν αγγίξει τις 9.593! Απίστευτος είναι και ο αριθμός των αποποιήσεων στο Ειρηνοδικείο Θεσσαλονίκης, όπου μέχρι και το τέλος του περασμένου Οκτώβρη είχαν γίνει περισσότερες από 5.000 (5.053). Το μέγεθος της "μάστιγας" φανερώνεται κι από το ότι το 2013 οι αποποιήσεις στο Ειρηνοδικείο Αθηνών έφταναν περίπου τις 6.000, ενώ το 2014 εκτοξεύτηκαν στις 8.798 και πέρυσι στις 9.593. Στη Θεσσαλονίκη, από τις 3.298 το 2013, το 2014 οι αποποιήσεις ανήλθαν σε 4.465 και το 2015 σε 5.068.
Μετά την αποποίηση πού καταλήγει η περιουσία
Πολύς κόσμος δε γνωρίζει βασικά πράγματα γύρω από την αποποίηση κληρονομιάς. Όπως, για παράδειγμα, ότι η προθεσμία για την αποποίηση είναι τέσσερις μήνες από την ημέρα που ο κληρονόμος λαμβάνει γνώση της «επαγωγής και του λόγου» της κληρονομιάς. Η προθεσμία παρατείνεται, πάντως, και φτάνει το ένα έτος σε περίπτωση που ο κληρονόμος είναι κάτοικος εξωτερικού, ή σε περίπτωση που η επαγωγή της κληρονομιάς έλαβε χώρα το διάστημα που ο κληρονόμος κατοικούσε στο εξωτερικό. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν μπορεί να γίνει αποποίηση μέρους της κληρονομιάς, παρά μόνο στο σύνολό της.
Στην περίπτωση που περάσει το διάστημα των τεσσάρων μηνών χωρίς να αποποιηθεί την κληρονομιά, ο εμπλεκόμενος καθίσταται οριστικός κληρονόμος «παρά τη θέλησή του, και η κατάσταση αυτή είναι αμετάκλητη, ακόμη και εάν η παράλειψη αποποίησης οφείλεται σε αμέλειά του. Συνεπώς βαρύνεται για το τυχόν παθητικό της κληρονομίας (χρέη) ακόμη και με την προσωπική του περιουσία, μη έχοντας δυνατότητα να περιορίσει την ευθύνη του μέχρι το ενεργητικό της περιουσίας».
Ποιος λαμβάνει, ωστόσο, την κληρονομιά σε περίπτωση που ο εμπλεκόμενος την αποποιηθεί; Δεδομένης της μη ύπαρξης διαθήκης, ο νόμος ορίζει ότι η κληρονομιά πηγαίνει στο σύζυγο (το 1/4) και στα παιδιά (3/4) του θανόντος. Εάν ο σύζυγος αποποιηθεί την κληρονομιά, το μερίδιό του λαμβάνουν τα παιδιά του. Σε περίπτωση που υπάρχουν για παράδειγμα δύο παιδιά και το ένα από αυτά αποποιηθεί την κληρονομιά, αυτή πηγαίνει στα παιδιά του και τα εγγόνια του (εάν υπάρχουν). Άλλως, το μερίδιο λαμβάνει ο άλλος αδερφός.
Σε περίπτωση που ο θανών δεν έχει παιδιά ή εγγόνια, η μισή κληρονομιά του πηγαίνει στους γονείς και τα αδέρφια του και η άλλη μισή στο σύζυγο. Εάν οι γονείς και τα αδέρφια έχουν πεθάνει, η κληρονομιά πηγαίνει στα παιδιά των αδερφών του θανόντος. Εάν δεν υπάρχουν γονείς και παιδιά, κληρονόμοι γίνονται, σύμφωνα με το νόμο, οι παππούδες και οι γιαγιάδες του θανόντος! Σε περίπτωση που και αυτοί έχουν πεθάνει, τότε ο νόμος ορίζει ότι κληρονόμοι γίνονται οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες του θανόντος! Τέλος, σε περίπτωση που δεν υπάρχουν ζωντανοί προπαππούδες και προγιαγιάδες, τότε ο σύζυγος κληρονομεί ολόκληρη την περιουσία. Εάν δε ζει κάποιος απ' τους συγγενείς που ορίζει ο νόμος, αλλά ούτε και σύζυγος, τότε κληρονόμος της περιουσίας γίνεται το Ελληνικό Δημόσιο.
Αρνούνται τις περιουσίες τους
Έτος Αποποιήσεις κληρονομιάς
2013 1η Μαρτίου-31 Δεκεμβρίου 343
2014 479
2015 600
2016 (εκτός Δεκεμβρίου) 800
* Τα στοιχεία είναι από το Ειρηνοδικείο του Ηρακλείου
Ρεπορτάζ: Νικόλας Αγγελίνος
