Από τα 3 ευρώ η ελάχιστη μέχρι και τα 4 ευρώ η μέγιστη τιμή παραγωγού ελαιολάδου κυμαίνονταν χθες οι τιμές στο φρέσκο λάδι που παράγεται στην Κρήτη, αλλά την ίδια ώρα η παραγωγή είναι μειωμένη σε ποσοστό που μπορεί να ξεπερνάει και το 70%, σε σχέση με πέρυσι.
Σε λιόφυτα της ενδοχώρας βρέθηκε χθες η "Νέα Κρήτη", καταγράφοντας τη φτώχια των ελαιοπαραγωγών σε χωριά που μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι άνθρωποι της υπαίθρου ζούσαν τέτοιες μέρες μια μεγάλη γιορτή, με τους αγρότες και τους εργάτες να δουλεύουν όσο υπήρχε φως της μέρας, για να μαζευτεί γρήγορα η σοδειά, και τις μηχανές των ελαιουργείων από την πολύωρη λειτουργία τους να έχουν πάρει "φωτιά"!
Οι τιμές αυτές προσφέρονται από συνεταιριστικές οργανώσεις και ιδιώτες από τη μια άκρη του νησιού μέχρι την άλλη.
Όμως, οι τιμές που θα "τραβήξουν" την αγορά θα είναι αυτές που θα καθοριστούν το μεσημέρι της ερχόμενης Κυριακής, στην εκδήλωση της ΕΑΣΗ ΑΒΕΕ, στη Βιομηχανική Περιοχή Ηρακλείου, στο χώρο του σύγχρονου, συνεταιριστικού τυποποιητηρίου.
Στο μεταξύ, χθες η εφημερίδα μας ξεκίνησε από την περιοχή των Αρχανών το οδοιπορικό της για το λάδι. Εκεί συναντήσαμε τον αντιπρόεδρο της ΕΑΣΗ Μύρωνα Χιλετζάκη, ο οποίος μας είπε χαρακτηριστικά:
«Η χρονιά αυτή είναι χειρότερη από το 2013. Και είναι χειρότερη γιατί ο αμπελουργός είναι και ελαιοπαραγωγός και, εφόσον δεν εισέπραξε από τα αμπέλια λόγω της καταστροφής τους από τις καιρικές συνθήκες, είναι το πορτοφόλι του άδειο»...
Ο Μύρων Χιλετζάκης εκτιμά ότι στην περιοχή των Αρχανών η παραγωγή είναι κάτω, σε σχέση με πέρυσι, σε ποσότητα τουλάχιστον 80%.
«Έχουν "παντρευτεί" πολλά στοιχεία μαζί κι έχουμε φτάσει εκεί που έχουμε φτάσει», λέει ο συνεταιριστής. Και υπενθυμίζει το αίτημα για τροποποίηση του κανονισμού του ΕΛΓΑ, ώστε να αποζημιωθούν οι παραγωγοί για τις ελιές τους, με βάση την ανθοφορία που είχαν την άνοιξη, και η οποία καταστράφηκε από τους καύσωνες που ακολούθησαν.
«Αλλιώς ας μας κάνουν από τα ΠΣΕΑ μια ιδιαίτερη μεταχείριση, για να μπορέσουν οι ελαιοπαραγωγοί, τη φετινή δύσκολη σεζόν έστω, να αποζημιωθούν»...
«Είναι πρωτόγνωρη καταστροφή»
«Εγώ θυμούμαι κι άλλες φορές ξηρασία και συγκεκριμένα το 1986 έκανε 3 χιλιοστά νερό ο Οκτώβρης και μετά δεν ξανάβρεξε. Μέχρι που ήρθαν τέλος του Φεβρουαρίου του 1987 τα χιόνια.
»Στο διάστημα αυτό δεν είχε κάνει ούτε έναν πόντο νερό. Αλλά μετά, μόλις μπήκε το 1987, χιόνιζε επί 15 μέρες, μέχρι που είχαμε βέβαια τότε ολοκληρωτική καταστροφή στα αμπέλια», θυμάται και μας εξιστορεί ο αγρότης των Αρχανών Νίκος Λυδάκης.
Μάλιστα, ο ίδιος έχει διαβάσει ότι πριν από 500 χρόνια στην Κρήτη υπήρξε μία τριετία που δεν έβρεξε καθόλου!
«Η φετινή καταστροφή στις ελιές είναι από τις καιρικές συνθήκες. Διότι εμένα όλες μου οι ελιές είχαν μια ικανοποιητική ανθοφορία. Έκαμε την άνοιξη το λίβα, τις υψηλές θερμοκρασίες, και κάηκε όλος ο ανθός. Δραματική κατάσταση», προσθέτει με απογοήτευση και φέρνει ως παράδειγμα την προσωπική του περίπτωση:
«Εμείς πέρυσι με το γιο μου από το λάδι που πουλήσαμε εισπράξαμε 7.000 ευρώ, χώρια από αυτό που πήρε το ελαιοτριβείο και αυτό που πήραμε για δική μας χρήση. Φέτος υπολογίζω να βγάλουμε το πολύ-πολύ 650 με 700 κιλά λάδι»...
Για το κατά πόσο συμμετέχει στο γενικότερο πρόβλημα η ελλιπής δακοκτονία, ο Νίκος Λυδάκης λέει στην εφημερίδα μας: «Εγώ ψέκασα τις δικές μου ελιές πάνω από 7 φορές μόνος μου. Και μου φαίνεται ότι τις γλίτωσα από το δάκο.
»Αλλά η μεγαλύτερη καταστροφή έγινε από τις υψηλές θερμοκρασίες, από τις οποίες καταστράφηκε η άνθιση. Κάτι ανάλογο είχαμε και το 2013. Και μου φαίνεται ότι πάμε για ερημοποίηση»!
Ο κ. Λυδάκης καταλήγει λέγοντας ότι οι ελαιοπαραγωγοί ποτέ δεν αποζημιώνονται από τον ΕΛΓΑ. «Εγώ δεν έχω πάρει ούτε ένα πενηνταράκι αποζημίωση. Το ερώτημα είναι, λοιπόν: γιατί θα πρέπει να πληρώνουμε εισφορές προς τον ΕΛΓΑ; Αφού ποτέ δε μας αποζημιώνει»!
Καρπός δακοχτυπημένος, λιγοστός
Στην περιοχή του Αγίου Βασιλείου, ο συνταξιούχος αστυνομικός Μιχάλης Φιαγκουσάκης μάζευε τις ελιές μόνος του. «Δε συμφέρει να βάλει κανείς εργάτη. Οι ελιές είναι πάρα πολύ λίγες και είναι και πολύ κακές λόγω της μεγάλης δακοπροσβολής», λέει χαρακτηριστικά.
Ο ίδιος εξηγεί τη φετινή κατάσταση, λέγοντας: «Ένα μεγάλο μέρος της απώλειας καρπού οφείλεται στην ανομβρία. Και ένα άλλο μέρος στο δάκο. Πολύ μεγάλη καταστροφή από το δάκο.
»Ενώ, λέει, ψέκασαν, καθυστέρησε το κράτος να τους δώσει φάρμακα και είχε γίνει η πρώτη ζημιά. Μετά τους έδωσαν κάτι άλλα, που δεν ήταν πολύ δραστικά για να καταπολεμηθεί ο δάκος, με αποτέλεσμα να έχουμε την κατάσταση αυτή»...
Στο ερώτημά μας για το αν ο ίδιος έχει ψεκάσει μόνος του, ο κ. Φιαγκουσάκης μάς είπε πως ο ίδιος δεν έχει ψεκάσει. «Αλλά ακούω ότι και αυτοί οι οποίοι ψέκαζαν έχουν ανάλογα προβλήματα»...
Καταλήγοντας, μας είπε:
«Εγώ έχω γύρω στις 400 ρίζες ελιές και μακάρι να βγάλω 300 κιλά λάδι».
Το οδοιπορικό μας συνεχίζεται προς τις Αγιές Παρασκιές, στην κατεύθυνση προς Καστέλι. Με πολύ μεγάλη δυσκολία, μετά το χωριό, βρήκαμε άλλον ένα παραγωγό να μαζεύει με τη γυναίκα του τις λιγοστές ελιές του, στην αγροτική τοποθεσία "Σκοτεινό".
Ο Βαγγέλης Σταύρου δε δέχεται σε καμία περίπτωση ότι δεν έχει περιποιηθεί τις ελιές του όπως έπρεπε, αφού, όπως λέει, κάνει κάθε χρόνο ό,τι χρειάζεται για να έχουν παραγωγή τα δέντρα του. Και μάλιστα, πρόκειται για ποτιστικές ελιές, που επίσης είχαν μεγάλη ανθοφορία στη διάρκεια της άνοιξης, κάτι που μας ανέφεραν και οι άλλοι παραγωγοί που μας μίλησαν χθες.
«Εδώ στην Πεδιάδα οι ελιές είναι ελάχιστες. Οι ελιές που είχαν μείνει φέτος για να ραβδιστούν πιστεύω ότι χάθηκαν λόγω δάκου. Και για τη δακοκτονία εδώ το κράτος έκανε τρία ψεκάσματα και με πολύ λίγο υλικό. Δηλαδή, για παράδειγμα, εκεί που έπρεπε να δώσει 10 βυτία, έδινε μόνο τα δύο»...
Για την προσωπική του παραγωγή ο Βαγγέλης Σταύρου μάς λέει: «Εγώ φέτος, από 250 ρίζες ελιές που έχω, πιστεύω ότι θα μπορέσω να βγάλω γύρω στα 600 κιλά»...
Και, όπως λέει, δε θυμάται άλλη χρονιά να υπάρχει τόσο μεγάλο πρόβλημα από τη δακοπροσβολή. «Πέρυσι ήταν μια ωραία βεντέμα, ο κόσμος έβγαλε λάδια. Η φετινή καταστροφή όμως ήταν μεγάλη. Και μιλάμε για ζημιά από την απώλεια του καρπού, ύψους εκατομμυρίων ευρώ».
Στο ελαιουργείο του Μιχάλη Πολιτάκη, στις Αγιές Παρασκιές, μιλήσαμε με τον παραγωγό Κώστα Θραψανιωτάκη από τη Μυρτιά, που μας είπε ότι «η κατάσταση πραγματικά είναι δραματική.
»Εκτός από τη μειωμένη παραγωγή εξαιτίας της ανομβρίας, στην κατάσταση αυτή συνέβαλε πολύ και ο δάκος. Και τώρα, δυστυχώς, ο κόσμος αντιμετωπίζει μια πολύ δύσκολη χρονιά. Και ορισμένοι, αν δεν έχουν αποθέματα από πέρυσι, θα καταφύγουν στο να αγοράσουν λάδι για να φάνε»...
«Δεν υπήρξε ακαρπία»
«Θέλει να αποφύγει τις αποζημιώσεις το υπουργείο»
Ο πρόεδρος του Αγροτικού Συλλόγου Αστερουσίων Μανόλης Καρκαβάτσος τονίζει ότι σκόπιμα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει μιλήσει για "ακαρπία" της ελιάς, προκειμένου να αποφύγει να δώσει αποζημιώσεις.
«Οι ελιές γέννησαν, αλλά ο ανθός καταστράφηκε από τις καιρικές συνθήκες. Και αυτό διαπιστώνεται τώρα που μπήκαμε στα λιόφυτα, πιο καθαρά από πριν. Η ζημιά που έχει γίνει από τις καιρικές συνθήκες ξεπερνάει το 70%, με βάση την ανθοφορία που υπήρχε. Αλλά οι κυβερνώντες εξακολουθούν και σφυρίζουν αδιάφορα»!
Στο σημείο αυτό, ο κ. Καρκαβάτσος τονίζει ότι «βάσει επιστημονικών στοιχείων, μια ελιά για να ανταποκρινόταν φέτος στις συνθήκες ήθελε περίπου ένα κυβικό νερό ανά δεκαήμερο.
»Αυτό σημαίνει περίπου 3 κυβικά το μήνα. Αυτό το νερό όμως, ο Δήμος ο δικός μας το χρεώνει με 0,30 ευρώ το κυβικό. Δηλαδή με τρία κυβικά το μήνα χρειάζεσαι 90 λεπτά το κάθε δέντρο. Δηλαδή άμα έχεις 300 ελιές, έχεις 500 ελιές, σε συμφέρει να τις ποτίσεις με τέτοιο κόστος; Άσε που οι γεωτρήσεις τράβηξαν θάλασσα»...
Και συνεχίζει λέγοντας ότι «έχουμε έλλειμμα νερού, έχουμε έλλειμμα υποδομών, που σημαίνει ότι ο παραγωγός ήταν ξεκρέμαστος, έλλειμμα στις αποζημιώσεις, έλλειμμα στις χρηματοδοτήσεις της δακοκτονίας και άρα ό,τι ελιά έχει μείνει την έχει χτυπήσει ο δάκος, αλλά το βασικότερο είναι ότι εμείς τα έξοδα τα κάναμε όλα.
»Έχουμε δηλαδή το κόστος παραγωγής σαν να είχαμε μεγάλη βεντέμα. Και ουσιαστικά σε αυτή τη φάση ο μικρομεσαίος και φτωχός αγρότης έχει καταστραφεί. Και έρχεται τώρα και το "πακέτο": Το ασφαλιστικό, το φορολογικό, το περιβαλλοντικό τέλος στο νερό από το 2017 και μετά, και δε συμμαζεύεται»!
Η γεωπονική άποψη
«Δεν έγινε σωστά η δακοκτονία»
Ο τεχνολόγος γεωπόνος Αριστείδης Κοζής αναλύει το φαινόμενο αυτό, μιλώντας στη "Νέα Κρήτη". «Το πρώτο και σημαντικότερο είναι ότι δεν έγινε η σωστή καταπολέμηση του δάκου. Και στις περιοχές εκείνες όπου είχε μισοβεντέμα ή και κανονική παραγωγή, έγιναν ένα ή δύο ραντίσματα. Ξέρουμε ότι ο δάκος έχει πέντε με έξι γενιές. Και οι υπηρεσίες δεν κατάφεραν να καλύψουν τις ανάγκες της καταπολέμησής τους».
Ο κ. Κοζής προσθέτει επίσης ότι «λόγω ανομβρίας, υπήρξε πρόωρη ωρίμανση στο λίκι που κρατάει την ελιά και έτσι είχαμε και πρώιμη πτώση του καρπού. Το πρόβλημα αυτό δημιουργήθηκε από το γεγονός ότι ο καιρός ήταν πάρα πολύ ζεστός. Δεν είχαμε βροχοπτώσεις και έτσι έπεσε ο ελαιόκαρπος σε ένα πολύ σημαντικό ποσοστό στο έδαφος».
Σε ό,τι αφορά τις βροχές που έπεσαν με μεγάλη καθυστέρηση, ο κ. Κοζής μας είπε ότι «τα κενά ανάμεσα στις βροχοπτώσεις ήταν πάρα πολύ μεγάλα, με αποτέλεσμα τα δέντρα να μην μπορούν να πάρουν την απαιτούμενη υγρασία. Δυστυχώς, όλα αυτά τα χρόνια δεν έγιναν τα έργα που έπρεπε, ώστε να έχουμε φράγματα μεγάλα και μικρότερα, για να αντιμετωπιστούν όλα αυτά τα προβλήματα»...
Καταλήγοντας, ο Αριστείδης Κοζής ξεκαθαρίζει ότι το πιο πιθανό είναι παρόμοια προβλήματα στις ελιές να έχουμε και τα επόμενα χρόνια, αν από τώρα και μετά δε ρίξει πολλές βροχές στην Κρήτη.
Ρεπορτάζ: Χριστόφορος Παπαδάκης
