Νέα εποχή για το κορυφαίο ερευνητικό κέντρο της χώρας, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, ανοίγει από την προσεχή Κυριακή 30 Οκτωβρίου, με την εκλογή νέου διευθυντή Κεντρικής Διοίκησης (προέδρου). Τότε θα συνεδριάσει η ειδική επιτροπή κριτών, που απαρτίζεται από κορυφαίους σε διεθνές επίπεδο Έλληνες επιστήμονες, για να επιλέξει τον ικανότερο μεταξύ τεσσάρων υποψηφίων που συμμετείχαν στις διαδικασίες, με όρους επιστημονικής αριστείας, για το τιμόνι ενός από τα κορυφαία Ερευνητικά Ιδρύματα της Ευρώπης.
Ο νέος πρόεδρος που θα εκλεγεί θα διαδεχθεί το νυν αναπληρωτή υπουργό Έρευνας, καθηγητή Κώστα Φωτάκη, ο οποίος υπηρετούσε ο Ίδρυμα από τη θέση του προέδρου από το 2011 μέχρι και την υπουργοποίησή του.
Οι υποψήφιοι
Τη θέση του προέδρου του ΙΤΕ, μετά και τις παρουσιάσεις που πραγματοποιήθηκαν στις 6 και 7 Οκτωβρίου στο προσωπικό του Ιδρύματος, διεκδικούν ο καθηγητής στο Τμήμα Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Ιωάννης Τόλλης, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ, κ. Σπύρος Αναστασιάδης, ο διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας, κ. Νεκτάριος Ταβερναράκης, και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Πληροφορικής, κ. Κωνσταντίνος Στεφανίδης.
Η ειδική επιτροπή κριτών
Η επταμελής ειδική επιτροπή προεδρεύεται από έναν εκ των κορυφαίων Ελλήνων επιστημόνων, τον καθηγητή Χημικής Μηχανικής του ΜΙΤ Γρηγόρη Στεφανόπουλο, ως πρόεδρο, και με μέλη τους Παύλο Σούρλα, Γεώργιο Παυλάκη, Διονύση Τσιχριτζή, Σωτήρη Πρατσίνη, Αλέξανδρο Λάππα και Δημήτριο Καφετζόπουλο.
Καινοτομίες στη διαδικασία
Με κάποιες καινοτομίες, μετά την ψήφιση του νέου νόμου για την Έρευνα από τον πρόεδρο σε αναστολή και νυν υπουργό κ. Φωτάκη θα διεξαχθεί η διαδικασία εκλογής του νέου προέδρου. Μετά την αλλαγή του χρόνου θητείας των διευθυντών από τα 5 στα 4 έτη, που εισήγαγε ο προηγηθείς Νόμος 4310 και αποτέλεσε αντικείμενο σημαντικών εντάσεων, ένα νέο στοιχείο είναι η δυνατότητα έκφρασης γνώμης από το σύνολο των εργαζομένων του Ιδρύματος και η αυξημένη, σε σχέση με διαδικασίες κρίσης παρελθόντων ετών, ανοικτότητα της διαδικασίας σε όλους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι παρουσιάσεις των υποψηφίων προς το προσωπικό του ΙΤΕ βιντεοσκοπήθηκαν και θα είναι στη διάθεση της επιτροπής κρίσης. Επιπλέον καινοτομία είναι ότι 2 από τα 7 μέλη της επιτροπής κρίσης είναι εσωτερικοί ερευνητές του ΙΤΕ, οι οποίοι προέκυψαν μετά από εκλογές των ερευνητών του ΙΤΕ, και έτσι για πρώτη φορά στην ιστορία του Ιδρύματος οι ερευνητές θα έχουν ισχυρό λόγο στην εκλογή του νέου τους προέδρου.
Προβλήματα και έριδες
Όπως σε κάθε νέα διαδικασία, ειδικά όταν τα προσωπικά συμφέροντα ορισμένων είναι μεγάλα και οι πραγματικά ανοικτές διαδικασίες δεν είναι αρεστές, εμφανίζονται προβλήματα και έριδες. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, την πρώτη κιόλας μέρα των παρουσιάσεων των υποψηφίων - μεταξύ των οποίων οι δύο είναι από το αντικείμενο της Πληροφορικής - ο ένας εκ των υποψηφίων δέχτηκε επίθεση από τον αναπληρωτή διευθυντή του συνυποψήφιού του, εκτός του ακαδημαϊκού πλαισίου στο οποίο είθισται να πραγματοποιούνται αυτές οι γενικές παρουσιάσεις θέσεων και προθέσεων, εκπλήσσοντας αρνητικά τους παριστάμενους των υπόλοιπων Ινστιτούτων του ΙΤΕ.
Αυτό το πρωτοφανές περιστατικό είχε ως αποτέλεσμα να οδηγηθεί η συζήτηση σε σκοτεινές υποθέσεις του παρελθόντος και για εταιρείες όπου συμμετέχουν συνεργαζόμενοι με το Ινστιτούτο καθηγητές του Πανεπιστημίου Κρήτης, για πολλές από τις οποίες η "Νέα Κρήτη" έχει αναφερθεί στο παρελθόν εκτενώς.
Το συγκεκριμένο συμβάν όμως δε φαίνεται να είναι μεμονωμένο. Δεν είναι λίγοι οι εργαζόμενοι οι οποίοι φοβούνται ότι η δυνατότητα έκφρασης γνώμης που τους δόθηκε για πρώτη φορά με το νέο νόμο για την Έρευνα του υπουργού Κώστα Φωτάκη θα καταστρατηγηθεί. Και αυτό διότι συμβαίνει κάτι περίεργο: Η γνώμη των εργαζομένων κατατίθεται στις γραμματείες των ινστιτούτων, δηλαδή στις γραμματείες των υποψηφίων για την προεδρία διευθυντών, αντί να κατατίθεται κεντρικά στο Ίδρυμα. Έτσι, η τήρηση της διαδικασίας, η οποία έχει αρκετές ομοιότητες με εκλογές, με τη χρήση κάλπης για την έγγραφη υποβολή της έκφρασης γνώμης, εναπόκειται στους διευθυντές των Ινστιτούτων, κάποιοι εκ των οποίων είναι και υποψήφιοι για την προεδρία.
Τι εμποδίζει λοιπόν κάποιον διευθυντή, που είτε είναι υποψήφιος, είτε συμμετέχει υπογείως και εξ αποστάσεως στην εκστρατεία συγκεκριμένου υποψηφίου, να αλλάξει τα ανώνυμα έγγραφα με την έκφραση γνώμης των εργαζομένων με άλλα; Άλλωστε, δεν υπάρχει καμία δυνατότητα να αποδειχθεί αυτό ακόμη και αν καταγγελθεί, δεδομένου ότι τα έγγραφα είναι ανώνυμα, ενώ βεβαίως ούτε λόγος για κάποια τρίτη επιτροπή, με όμοιο ρόλο με αυτή των εφορευτικών επιτροπών σε εκλογικές διαδικασίες.
Μια άλλη υπόθεση αφορά την προετοιμασία κατάθεσης την επόμενη ημέρα του αποτελέσματος ένστασης από συγκεκριμένο σύστημα εξουσίας, ενάντια στην αξιοπιστία της εκλογικής διαδικασίας και το κύρος της επιτροπής κριτών. Η ένσταση, όπως καταγγέλλεται, θα αφορά τη συμμετοχή στην επιτροπή κρίσης ερευνητή του ΙΤΕ για λόγους σύγκρουσης συμφερόντων. Άλλωστε, για το θέμα αυτό υποψήφιοι συγκεκριμένου "στρατοπέδου" έχουν ήδη εκφράσει τις επιφυλάξεις τους σε σχετικό έγγραφο του Δ.Σ. του ΙΤΕ.
Μένει να φανεί αν στην απελπισία της απώλειας της καρέκλας συγκεκριμένα πρόσωπα θα επιχειρήσουν τα παραπάνω ή και άλλα τρικ. Το θετικό της υπόθεσης είναι ότι η επιτροπή κριτών και ο πρόεδρός της είναι υψηλότατου κύρους, μπολιασμένοι με την Αριστεία σε διεθνείς επιστημονικές και άκρως ανταγωνιστικές "αρένες". Ταυτόχρονα, είναι πολύ θετικό ότι το αρμόδιο υπουργείο φαίνεται να τηρεί σαφείς αποστάσεις, θέλοντας να διασφαλίσει ότι για την ανάδειξη του νέου προέδρου η επιτροπή θα παραμείνει ανεπηρέαστη να επιτελέσει αυτόνομα το καθήκον της. Η συμμετοχή, δε, των δύο ερευνητών του ΙΤΕ στην επιτροπή διασφαλίζει ότι θα μεταφερθεί η πραγματική εικόνα των υποψηφίων, ειδικά για θέματα μη επιστημονικά, όπως είναι τα διοικητικά, και έτσι οποιοδήποτε ενδεχόμενο "μαγείρεμα" της έκφρασης γνώμης των εργαζομένων του ΙΤΕ θα έχει πολύ κοντά ποδάρια.
Βεβαίως, δεν πρέπει να υποτιμηθούν καθόλου αυτές οι "ικανότητες" για "μαγειρέματα" στο παρασκήνιο, που θα τα ζήλευαν και οι πλέον σκληροπυρηνικοί παλαιοκομματικού τύπου κομματάρχες άλλων εποχών. Πάντως, όλα δείχνουν ότι μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι ότι όλα αυτά θα τελειώσουν οριστικά την προσεχή Κυριακή και το ΙΤΕ θα επιστρέψει μετά από μεγάλο διάστημα στην κανονικότητα, και σ' αυτό για το οποίο η τοπική κοινωνία αλλά και η Ελλάδα είναι περήφανη: τη διαρκή επιδίωξη της επιστημονικής αριστείας.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Σαχίνης
