Όχι μόνο οι μισοί νέοι της Κρήτης παραμένουν άνεργοι και εκτός διαδικασιών κατάρτισης ή εκπαίδευσης και βλέπουν μπροστά τους ένα "μαύρο" μέλλον, δίχως προοπτική για αποδοτική εργασία, αλλά στην καλύτερη με πλήρη εργασιακή ανασφάλεια και μισθό πείνας.
Η Κρήτη δεν είναι εξαίρεση, σε όλη τη χώρα τα ίδια συμβαίνουν. Είναι μια "ασθένεια" που εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη - οι λεγόμενοι NEETs, από τα αρχικά των λέξεων Not in Education, Employment or Training (εκτός εργασίας, εκπαίδευσης ή επιμόρφωσης).
Χωρίς εργασία, εκπαίδευση ή κατάρτιση βρίσκονται τουλάχιστον 5 εκατομμύρια νέοι (ποσοστό 17,3%) ηλικίας 20-24 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Νούμερο τρομακτικό, αφού εκ των πραγμάτων θα μπορούσε να πει κανείς πως το επαγγελματικό μέλλον για αυτά τα παιδιά είναι αβέβαιο, ενώ την ίδια ώρα, αν και βρίσκονται σε μια άκρως παραγωγική ηλικία, με το να μην εργάζονται πουθενά, τα ταλέντα και οι δεξιοτεχνίες τους πάνε χαμένα. Και αυτό τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση αριθμεί σχεδόν 90 εκατομμύρια άτομα ηλικίας 15-29 ετών που αντιστοιχούν στο 17% του πληθυσμού της.
Απογοητευτικά όμως την ίδια ώρα είναι τα στατιστικά νούμερα για τα νέα παιδιά και στη χώρα μας, την Ελλάδα, όπου 1 στους 4 νέους της ίδιας ηλικίας - αγγίζοντας σε ποσοστό το 26,1% - δεν έχει δουλειά, ούτε βρίσκεται σε πρόγραμμα εκπαίδευσης ή κατάρτισης, όπως προκύπτει από στοιχεία της Eurostat. Ακόμη χειρότερη η κατάσταση στην Κρήτη, όπου οι εκτιμήσεις θέλουν τους NEETs να είναι το 50% των νέων!
Ανά ηλικίες
Όπως επισημαίνεται στη μελέτη της Eurostat, μεταξύ των ηλικιών αυτών γίνεται μια μετάβαση από τον κόσμο της εκπαίδευσης στον κόσμο της εργασίας. Ενώ στην ηλικιακή ομάδα 15-19 η μεγάλη πλειοψηφία ατόμων στα κράτη-μέλη της Ε.Ε. βρισκόταν σε δομές εκπαίδευσης το 2015, το αντίθετο ισχύει για τις ηλικίες 25-29, όπου οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονταν στο χώρο της εργασίας.
Οι ενδιάμεσες ηλικίες, δηλαδή νέοι μεταξύ 20 και 24 ετών, κατανέμονταν σχετικά ισόρροπα μεταξύ εκπαίδευσης και εργασίας. Το ποσοστό εκείνων που δε βρίσκονται ούτε στην εκπαίδευση ούτε δουλεύουν, το οποίο ήταν 6,3% για την ηλικιακή ομάδα 15-19 το 2015, σχεδόν τριπλασιάστηκε σε 17,3% για την ηλικιακή ομάδα 20-24 και έφτασε σχεδόν στους έναν προς πέντε στις ομάδες 25-29 ετών (19,7%).
Σχολική διαρροή
Στην πρώτη ηλικιακή ομάδα, 15-19 ετών, καταγράφεται ουσιαστικά η σχολική διαρροή, ένα ζήτημα που προβληματίζει την Ε.Ε. Παρά τους στόχους που θέτει, η Ε.Ε. και η αστική διαχείριση του ζητήματος δεν μπορεί να εξαλείψει τις ανισότητες στην εκπαίδευση, καθώς αυτές πηγάζουν από την ταξική εκμετάλλευση, με το σχολείο να αντικατοπτρίζει και να αναπαράγει την κοινωνική κατηγοριοποίηση και ταξική διαστρωμάτωση.
Σημειώνεται δε ότι στα 15 χρόνια ολοκληρώνεται και η υποχρεωτική εκπαίδευση και αυξάνεται η σχολική εγκατάλειψη. Οι αστικοί σχεδιασμοί γι' αυτήν την ηλικιακή κατηγορία είναι η στροφή μεγάλου μέρους στην κατάρτιση, σε βάρος της γενικής μόρφωσης, προβάλλοντας την τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση ως το χώρο διοχέτευσης του μαθητικού δυναμικού που διώχνεται από την εκπαίδευση με ταξικούς όρους, κάτι που ήδη εφαρμόζεται στα εκπαιδευτικά συστήματα χωρών της Ε.Ε.
Πάνω και κάτω
Στην έρευνά της η Eurostat ξεχωρίζει την ηλικιακή ομάδα 20-24 ετών, με την Ιταλία και την Ελλάδα να κατέχουν το υψηλότερο ποσοστό νέων που δεν εργάζονται και δε σπουδάζουν. Το χαμηλότερο ποσοστό έχουν η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο. Ειδικότερα, το 2015, σε όλα τα κράτη-μέλη, περισσότεροι από ένας στους τέσσερις νέους ηλικίας 20-24 ετών δεν βρίσκονταν σε δομές εκπαίδευσης ούτε εργάζονταν.
Η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη θέση ως προς αυτό, με ποσοστό 31,1%, και ακολουθεί η Ελλάδα με 26,1%, δηλαδή με περισσότερους από έναν στους πέντε νέους να βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης και εργασίας. Ακολουθούν η Κροατία με 24,2%, η Ρουμανία με 24,1%, η Βουλγαρία με 24%, η Ισπανία και η Κύπρος.
Οι αιτίες του κακού
Και στο νησί μας, όμως, ο ένας στους δύο νέους αυτή τη στιγμή είναι άνεργος, με τον πρόεδρο του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου, Στέλιο Βοργιά, να υπογραμμίζει πως η γενικότερη πολιτική και οικονομική κατάσταση έχει οδηγήσει τους νέους στο να μην κάνουν πια όνειρα ούτε σε προσωπικό αλλά ούτε σε επαγγελματικό επίπεδο. «Οι νέοι έχουν πάψει να βλέπουν με αισιοδοξία το μέλλον της χώρας και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο, διότι ήδη έχει υπάρξει και ένα επαναστατικό κύμα προς το εξωτερικό από τη χώρα μας σε επιστημονικό προσωπικό, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να εκλείψει ακόμα και μια γενιά στη χώρα μας».
Οι αιτίες τώρα όλης αυτής της κατάστασης φαίνεται να οφείλονται σε πολλούς και συνδυαστικούς παράγοντες. Κυρίως όμως, όπως είπε ο κ. Βοργιάς, σε ό,τι αφορά το ότι κάποιοι νέοι γυρίζουν την πλάτη τους στην εκπαίδευση και την κατάρτιση, αιτίες φαίνεται να είναι από τη μια η απογοήτευση και η απαισιοδοξία που τους δημιουργεί το γεγονός ότι βλέπουν παιδιά με πτυχία και μεταπτυχιακά να εργάζονται σε θέσεις που ουδεμία σχέση έχουν με το αντικείμενο των σπουδών τους για μισθούς ψίχουλα, και από την άλλη η αδυναμία που βιώνουν πολλά νοικοκυριά λόγω κρίσης να σπουδάσουν τα παιδιά τους.
«Επίσης μεγάλο ρόλο παίζει και ο ψυχολογικός παράγοντας, που κάνει τα νέα παιδιά να πιστεύουν πως δεν έχουν μέλλον στη χώρα μας με όλα αυτά που γίνονται. Εγώ πάντως θεωρώ πως υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Ζούμε σε μια χώρα που μπορεί να δώσει ευκαιρίες στους νέους ανθρώπους. Αρκεί το κράτος και η κυβέρνηση από την πλευρά της να δώσει κίνητρα στους νέους, δημιουργώντας προγράμματα κατάρτισης και απασχόλησης, ώστε οι νέοι να μείνουν στον τόπο μας με αξιοπρεπείς, όμως, δουλειές και αμοιβές», κατέληξε ο κ. Βοργιάς.
Η άλλη πλευρά του νομίσματος
Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί πως το χαμηλότερο ποσοστό NEETs στις ηλικίες 20-24 ετών καταγράφηκε στην Ολλανδία (7,2%), στο Λουξεμβούργο (8,8%), σε Δανία, Γερμανία, Σουηδία (9,3%), Μάλτα, Αυστρία (9,8%) και στην Τσεχία (10/, 8%). Σε ό,τι αφορά τη μεταβολή, η Ελλάδα επίσης κατέχει και ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά αύξησης του ποσοστού ΝΕΕΤs 20-24 ετών κατά 9,3 ποσοστιαίες μονάδες μεταξύ 2006 και 2015.
Η Ε.Ε. χτυπά "καμπανάκι" για το ζήτημα της ανεργίας στις παραπάνω ηλικίες, για την εργατική δύναμη που μένει αναξιοποίητη, αλλά και τις επιπτώσεις του κοινωνικού αποκλεισμού που οι πολιτικές της προκαλούν. Δεν αγωνιά, βέβαια, για σταθερή, μόνιμη και με δικαιώματα εργασία για τους νέους, αλλά χρησιμοποιεί την ανεργία για να επιχειρηματολογήσει ώστε να προωθήσει μέτρα για το πώς οι νέοι θα γίνουν απασχολήσιμοι, με μισθούς πείνας, μέσα από τις διάφορες μορφές ελαστικής εργασίας που έχει εισαγάγει τα τελευταία χρόνια, μέσα από την απλήρωτη μαθητεία, με στόχο τελικά να αξιοποιηθούν με τον καλύτερο τρόπο για την αύξηση της κερδοφορίας των μονοπωλίων. Σύμφωνα με άλλη μελέτη της Eurostat (Ιούλης 2016), η Ελλάδα είναι και στις πρώτες θέσεις στην ανεργία των αποφοίτων από την εκπαίδευση ηλικιών 20-34 ετών.
Η έρευνα αναφέρεται σε άτομα που ολοκλήρωσαν την εκπαίδευση ή κατάρτιση ένα έως τρία χρόνια πριν. Το ποσοστό απασχόλησης αποφοίτων κυμαίνεται στα κράτη-μέλη από 90,4% στη Γερμανία και 95,1% στη Μάλτα, σε 45,2% στην Ελλάδα και 48,5% στην Ιταλία. Όπως προκύπτει, το 2015, το ποσοστό για την Ε.Ε. των "28" ήταν 76,9%. Ταυτόχρονα αξίζει να σημειωθεί ότι συγκεντρωτικά στην Ελλάδα το 49,7% των νέων βρισκόταν μόνο σε κάποιο πρόγραμμα εκπαίδευσης, ενώ στην Ε.Ε. το 33%. Επίσης το 4,8% των νέων στη χώρα μας βρισκόταν σε πρόγραμμα εκπαίδευσης και παράλληλης απασχόλησης μέχρι πέρυσι, ενώ στην Ε.Ε. το ποσοστό τους έφτανε το 17%, για να σημειώσουμε, τέλος, πως μόλις το 19,5% των νέων στην Ελλάδα είχε κάποια απασχόληση όταν διεξήχθη η έρευνα, ενώ στην Ε.Ε. το ποσοστό άγγιζε το 32,6%, αποδεικνύοντας έτσι το εύρος της ανεργίας ειδικά στους νέους, που μαστίζει ακόμα τη χώρα μας.
Ρεπορτάζ: Μαρια Αντωνογιαννακη
