Εξήντα ένα χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα 27η Αυγούστου του 1955, όταν στα Βορίζια του Ηρακλείου, μέσα σε διάστημα δύο ωρών, έχασαν τη ζωή τους 6 κάτοικοι του χωριού και ακρωτηριάστηκαν άλλοι 14...
Η 27η Αυγούστου είναι πολύ σημαντική μέρα για τους Βοριζανούς, καθώς τότε γιορτάζουν τον προστάτη του χωριού τους, τον Άγιο Φανούριο. Το μοιραίο εκείνο βράδυ του 1955, στο ριζίτικο χωριό της νοτιοανατολικής πλαγιάς του Ψηλορείτη γινόταν μεγάλο πανηγύρι. Ως αποτέλεσμα οι περισσότεροι ντόπιοι ήταν ζαλισμένοι από τη ρακή και το κρασί.
Έξω από το καφενείο του Παπαδάκη κάθεται μαζί με συγχωριανούς του ο 38χρονος κτηνοτρόφος και δασοφύλακας Γ.Φ. Κάποια στιγμή τον πλησιάζει ο 31χρονος καφετζής και χασάπης Μ.Ε.Β. και τον μαχαιρώνει στην πλάτη. Ο Γ.Φ. πιθανότατα δεν πρόλαβε ποτέ να αντιληφθεί ποιος τον σκότωσε... Για την αιτία που προκάλεσε τον πρώτο φόνο της βεντέτας υπάρχουν κάμποσες εκδοχές.
Το παραπεμπτικό βούλευμα που παραθέτει στο βιβλίο του ο δικηγόρος και συγγραφέας Δημήτρης Ξυριτάκης ("Λόγω τιμής - Ιστορίες κρητικής βεντέτας") κάνει λόγο για έναν παλαιότερο καβγά ανάμεσα στους δύο άνδρες, με αφορμή κάποια καυσόξυλα. Άλλη εκδοχή που εξηγεί το γιατί ο Μ.Ε.Β. σκότωσε τον 38χρονο είναι ότι ο τελευταίος δεν ανταπέδωσε το χαιρετισμό του ανιψιού του Μ.Ε.Β. Υπάρχει, τέλος, και το σενάριο που θέλει τον Γ.Φ. να αποτρέπει τον κόσμο από το να πηγαίνει στο καφενείο του Μ.Ε.Β. και να τον καλεί να καθίσει στο καφενείο του Παπαδάκη, όπου βρισκόταν και ο ίδιος...
Αλυσιδωτές δολοφονίες
Από τη στιγμή που ο Γ.Φ. ξεψυχά, τα γεγονότα ξεδιπλώνονται αλυσιδωτά και με τρόπο τραγικό: Ο 18χρονος Μ.Β., πρώτος ξάδελφος και συνονόματος του Μ.Ε.Β., πέφτει νεκρός με μια σφαίρα στην κοιλιά, στον εξώστη του σπιτιού του, όπου είχε βγει για να δει τι συμβαίνει, αφού άκουσε τις φωνές που ακολούθησαν το πρώτο φονικό.
Αυτός που θεωρήθηκε ότι διέπραξε το δεύτερο φονικό ήταν ο 28χρονος ανιψιός του Γ.Φ., Ζ.Χ. Λίγα μόνο λεπτά αργότερα ακολουθεί και τρίτο έγκλημα. Θύμα είναι ο Μ.Λ., ο οποίος βρίσκεται δολοφονημένος σε δρόμο του χωριού, έχοντας δεχτεί σφαίρες από πολυβόλο όπλο. Για το έγκλημα κατηγορήθηκε ο 54χρονος κτηνοτρόφος Ι.Β., ο οποίος ήταν συγγενής του Μ.Ε.Β. (του δράστη του πρώτου φονικού). Ωστόσο, τον Ιούνιο του 1956, το Β' Κακουργιοδικείο Αθηνών αθώωσε τον Ι.Β., καθώς, όπως προέκυψε, κανείς δεν τον είδε να σκοτώνει τον Μ.Λ.
Οι τρεις Βοριζανοί που έχασαν τη ζωή τους δεν ήταν οι τελευταίοι το μοιραίο εκείνο βράδυ. Λίγο μετά, ο Θ.Λ., συγγενής του Μ.Λ., πετάει μια χειροβομβίδα στην αυλή του σπιτιού του Γ.Φ. (του πρώτου νεκρού), όπου εκείνη την ώρα βρίσκονταν δεκάδες συγγενείς και φίλοι του εκλιπόντος. Ως αποτέλεσμα, έχασαν τη ζωή τους ακόμη τρία άτομα (ο Η.Χ., η Μ.Χ. και η Δ.Χ.). Από την έκρηξη, ωστόσο, ακρωτηριάστηκαν και 14 άτομα, πολλά από τα οποία έμειναν ανάπηρα.
Σημειώνεται ότι ο Θ.Λ. φέρεται να είχε σκοπό να πετάξει τη χειροβομβίδα εντός της οικίας, από την πόρτα που ήταν ανοικτή. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν έγινε, καθώς η χειροβομβίδα προσέκρουσε στο ανώφλι της πόρτας κι έσκασε στην αυλή. Όπως εύκολα συμπεραίνεται, σε περίπτωση που η έκρηξη γινόταν μέσα στο σπίτι, ο αριθμός των νεκρών πιθανότατα θα ήταν πολύ μεγαλύτερος...
Επί ποδός
Η είδηση για το μακελειό γρήγορα διαδίδεται στο Ηράκλειο. Όλη η διαθέσιμη δύναμη της Χωροφυλακής μεταβαίνει στα Βορίζια, ενώ, μετά από λίγο, στο χωριό θα σταλεί για να επιβάλει την τάξη και μια διμοιρία του Στρατού. Μαζική είναι και η μετάβαση γιατρών και νοσοκόμων για να περιθάλψουν τους τραυματίες. Σημειώνεται ότι ο αντίκτυπος της βεντέτας των Βοριζίων ήταν τεράστιος στις τοπικές εφημερίδες, αλλά και σε αυτές της Αθήνας, οι οποίες για ημέρες δημοσίευαν πηχυαίους τίτλους σχετικά με το μακελειό.
Τον Ιούνιο του 1956, πριν ακόμα συμπληρωθεί ένας χρόνος από την αποφράδα 27η Αυγούστου, εκδίδεται η απόφαση του Β' Κακουργιοδικείου Αθηνών, σύμφωνα με την οποία κρίνονται ένοχοι: ο Μ.Ε.Β. (κάθειρξη 20 ετών), ο Ζ.Χ. (κάθειρξη 10 ετών) και ο Θ.Λ. (κάθειρξη 25 ετών).
Ο ΑΓΙΟΣ ΦΑΝΟΥΡΙΟΣ ΣΤΑ ΒΟΡΙΖΙΑ
Γιορτή χωρίς αλκοόλ, μπαλοθιές και μουσική
Ο Δημήτρης Ξυριτάκης γράφει στο βιβλίο του: «Οι Βοριζανοί είναι περήφανοι για τον Άγιο Φανούριό τους και τον γιορτάζουν κάθε χρόνο στις 27 Αυγούστου με το γνωστό σε όλους μας κρητικό τρόπο: κρασί, κρέας, λύρα και μπαλοθιές. Το γλέντι, στο οποίο μετέχουν και εκατοντάδες πανηγυριώτες από τα γυροχώρια, ξεκινά από την παραμονή της χάρης Του, διαρκεί όλη την ημέρα και τελειώνει το πρωί της 28ης Αυγούστου.
Σήμερα η παράδοση συνεχίζεται με τα όλα της, εκτός από μια σημαντική λεπτομέρεια: Δεν παίζεται πια η κρητική λύρα, δεν ακούγονται μαντινάδες, δεν καταναλώνεται αλκοόλ και δε ρίχνονται μπαλοθιές. Οι φιλότιμοι Βοριζανοί θέλουν με τον τρόπο αυτό να τιμήσουν τα αθώα θύματα του αιματηρού δράματος της 27ης Αυγούστου 1955, που κόστισε τη ζωή σε έξι ανθρώπους και την αρτιμέλεια σε άλλους 14 συγχωριανούς τους. Ίσως ακόμη, με το συμβολικό αυτό τρόπο της αποχής από την οινοποσία, να θέλουν να δείξουν ποια ήταν η αιτία του κακού. Γιατί είναι αναμφισβήτητο πως το πολυάνθρωπο αυτό φονικό δε θα γινόταν αν οι μονίμως οπλοφορούντες άνδρες του χωριού δεν είχαν καταναλώσει απίστευτα μεγάλες ποσότητες κρασιού και τσικουδιάς».
Πηγή: "Λόγω τιμής - Ιστορίες κρητικής βεντέτας", Δημήτρης Ξυριτάκης (εκδόσεις "Μελάνι" - 2011).
Ρεπορτάζ: Νικόλας Αγγελίνος
