default-image

Νύμφη του Λιβυκού: Η ξενιτεμένη Νηρηίδα της Ιεράπετρας

Κρήτη
Νύμφη του Λιβυκού: Η ξενιτεμένη Νηρηίδα της Ιεράπετρας

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Επιτροπή Ανάδειξης Αρχαιοτήτων του Δήμου Ιεράπετρας και η Ιεραπετρίτισσα καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης, δρ. στο Πανεπιστήμιο του Σαλέντο (Ιταλίας), κ. Χρύσα Δαμιανάκη, διοργανώνουν εσπερίδα την Τετάρτη 24 Αυγούστου, στις 8 το βράδυ, στην αίθουσα "Μελίνα Μερκούρη", στην οποία βασική εισηγήτρια θα είναι η δρ. Μαρτσέλα Ντε Πάολι, κύρια επιστημονική ερευνήτρια του Αρχαιολογικού Μουσείου της Βενετίας.

Θα παρουσιάσει τα αρχαία γλυπτά της Ιεράπετρας που σήμερα φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Βενετίας, καθώς και την ιστορία τους.

Η ομιλία θα εμπλουτιστεί από φωτογραφικό υλικό και θα γίνει ταυτόχρονη μετάφραση στα Ελληνικά από την Ιεραπετρίτισσα καθηγήτρια της Τέχνης κ. Χρύσα Δαμιανάκη. Μετά το πέρας της ομιλίας θα ακολουθήσει συζήτηση και στη συνέχεια παραδοσιακή μουσική από το συγκρότημα του βιολάτορα Βαγγέλη Βαρδάκη.

Στόχος το μουσείο

«Η εκδήλωση αυτή αποβλέπει στο συντονισμό των προσπαθειών για τη δημιουργία Ελληνορωμαϊκού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Ιεράπετρα. Ανοίγουμε ένα νέο κύκλο πολιτιστικών σχέσεων με τη Βενετία και με τον ιταλικό λαό, με τον οποίο έχουμε και φυλετικές συγγένειες, καθώς στην Καλαβρία ζει μεγάλο ποσοστό Ελλήνων.

Στόχος μας είναι η εκδήλωση αυτή να γίνει θεσμός και να βοηθήσει στη δημιουργία ενός σύγχρονου Ελληνορωμαϊκού Αρχαιολογικού Μουσείου», μας είπε ο κ. Γιάννης Ροβιθάκης, πρόεδρος της Επιτροπής Ανάδειξης Αρχαιοτήτων του Δήμου Ιεράπετρας.

Η ιστορία ενός αγάλματος

Το 1596, ο Βενετός γερουσιαστής και συλλέκτης αρχαιοτήτων Federico Contarini (1538-1613) συνέταξε μια επιγραφή που θα τοποθετείτο στο υπέρθυρο της αίθουσας των Αρχαίων Αγαλμάτων, το Statuario, που έμελλε να συγκροτήσει το πρώτο εκείνο "Αρχαιολογικό Μουσείο" της Βενετίας, εκθέτοντας αρχαιοελληνικά και ρωμαϊκά έργα βενετικών ιδιωτικών συλλογών στις αίθουσες της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης.

Η επιγραφή περιείχε τον κατάλογο των αρχαίων έργων που ο Contarini δώριζε στην πόλη του, και ανάμεσά τους υπήρχε καταχωρισμένο, με την ένδειξη «σπουδαιότατο κόσμημα», το ωραίο σύμπλεγμα της Νηρηίδας πάνω σε Δελφίνι, που προερχόταν από την Ιεράπετρα της Κρήτης.

Πρόκειται για το ρωμαϊκό αντίγραφο ελληνιστικού πρωτοτύπου μιας Νηρηίδας που αρμενίζει, κρατώντας ψηλά με το αριστερό χέρι ανοιχτό τον ελαφρύ χιτώνα της, ώστε να γίνεται πανάκι που ο αέρας φουσκώνει, ενισχύοντας το αρμένισμά της στις θάλασσες της Κρήτης.

Μαζί με τη δίδυμη αδελφή της, τη Νηρηίδα που ιππεύει δελφίνι στο παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ιεράπετρας, και τη μορφή πιθανώς ενός Τρίτωνα στο κέντρο (που δε βρέθηκε), αποτελούσαν το γλυπτικό σύμπλεγμα μιας μεγάλης κρήνης, εμπνευσμένης από ένα άλλο αρχαίο σύμπλεγμα της Αγοράς των Αθηνών του 390 περ. π.Χ. με θέμα το ομηρικό επεισόδιο του οπλισμού του Αχιλλέα.

Οι δύο κρητικές Νηρηίδες ήταν ωστόσο επεξεργασμένες με τρόπο, ώστε να προσωποποιήσουν αισθητά τις θαλάσσιες θεότητες, και είχαν για τούτο στη βάση τους, κοντά στο ρύγχος του δελφινιού, σμιλευμένες οπές απ' όπου διοχετεύονταν μέσα από σωλήνες τα νερά που ξεπηδούσαν και κελάρυζαν, όπως τα κύματα του Λιβυκού πελάγους.

Ύδατα και μύθοι

«Το θαυμάσιο αυτό γλυπτό της αυγούστειας περιόδου (ύψους 123 εκατ.), που στη νέα διάταξη των θησαυρών του το Αρχαιολογικό Μουσείο της Βενετίας εκθέτει σε μια αίθουσα αφιερωμένη στα "Ύδατα και τους Μύθους", με ενέπνευσε (όταν το ξαναείδα τον περασμένο Μάρτιο) να επιχειρήσω να φέρω κοντά τη νύμφη του Λιβυκού πελάγους την Ιεράπετρα, με τη νύμφη της Αδριατικής θάλασσας, την περιλάλητη Βενετία.

Έτσι, με την ευγενική συναίνεση της κύριας επιστημονικής ερευνήτριας του Αρχαιολογικού Μουσείου της Βενετίας, δρ. Μαρτσέλα Ντε Πάολι, μαθήτριας της διαπρεπούς συναδέλφου μου Ειρήνης Φαβαρέτο, της μεγαλύτερης ειδήμονος των βενετικών αναγεννησιακών συλλογών αρχαίων έργων τέχνης που δημιούργησαν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Βενετίας, προγραμματίστηκε αυτή η ομιλία στο πλαίσιο των φετινών πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Ιεράπετρα», σημειώνει, μεταξύ άλλων, η Ιεραπετρίτισσα καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης κ. Χρύσα Δαμιανάκη.

Αγάλματα από την πόλη

«Η Μαρτσέλα Ντε Πάολι θα προσφέρει στο κοινό τις γνώσεις της για αγάλματα που προήλθαν από την Ιεράπετρα, όπως η Νηρηίδα πάνω σε Δελφίνι, και το άγαλμα της Νίκης, έργο του γλύπτη Δημοκράτη από την Ίτανο (2ου αιώνα π.Χ.), που επίσης φυλάσσεται στο Βενετικό Μουσείο, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις μας (με μια πλούσια προβολή φωτογραφιών) γύρω από τον Κρητικό Πολιτισμό των ρωμαϊκών χρόνων και την τύχη ελληνορωμαϊκών έργων τέχνης που εκπατρίστηκαν στους χρόνους της βενετικής κυριαρχίας του νησιού.

Την ομιλία της θα διανθίσει με αναφορές στις μαρμάρινες επιγραφές (πολιτικού περιεχομένου) των ελληνιστικών πόλεων Ιεράπετρας, Λύττου (ή Λύκτου), Πριάνθου, Ιτάνου, αλλά και Ρόδου, που βρίσκονται στη Βενετία.

Τέλος, θα σχολιάσει την περίφημη κεφαλή από τη Γόρτυνα, ένα ρωμαϊκό αντίγραφο πρωτότυπου έργου του Πραξιτέλη, που βρίσκεται στο βενετικό Αρχαιολογικό Μουσείο, ενώ το σώμα παραμένει (ευτυχώς) στη Γόρτυνα.

Χαιρετισμό θα απευθύνουν (διά μέσου της Μαρτσέλα Ντε Πάολι) η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου της Βενετίας, δρ. Annamaria Larese, και ο διευθυντής του Δικτύου Μουσείων του νομού του Βένετο, δρ. Daniele Ferrara», συνέχισε η κ. Δαμιανάκη.

«Να προβληθούν οι θησαυροί»

«Απώτερος στόχος στην προσπάθειά μου αυτή για το νησί μου είναι η επαύξηση της ευαισθησίας της δημοτικής Αρχής της Ιεράπετρας, αλλά και των πολιτιστικών φορέων (ειδικά της Περιφέρειας Κρήτης), για τη δημιουργία ενός νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στην Ιεράπετρα, καθότι το παλιό μουσείο δεν είναι πλέον σε κανονικές συνθήκες λειτουργίας, με αποτέλεσμα να μην προβάλλονται στην ίδια την πόλη οι πολιτιστικοί θησαυροί της, και να μη γίνεται γνωστή η σημαντική ιστορία που διαδραμάτισε κατά την ύστερη αρχαιότητα και τα ρωμαϊκά χρόνια», προσθέτει η κ. Δαμιανάκη.

Όμως η Ιεράπετρα, καθώς η Γόρτυνα και η Ελεύθερνα, είναι ανάμεσα στις πόλεις εκείνες της Κρήτης που φέρουν τις σημαντικότερες απτές μαρτυρίες της Ελληνιστικής Περιόδου και των ρωμαϊκών χρόνων, πολιτισμών που προσδοκούν ακόμα την πληρέστερη ανάδειξή τους στην Κρήτη, όχι μόνο από την αρχαιολογική σκαπάνη, αλλά κυρίως από τους πολιτιστικούς φορείς που ευθύνονται για τη διάδοση ιστορικών και πολιτιστικών γνώσεων.

Η πλήρης επίγνωση της ευθύνης αυτής από πλευράς των ιθυνόντων θα πρέπει να αποτελέσει τη συνισταμένη στον προγραμματισμό των πολιτιστικών εκδηλώσεων τόσο στην Ιεράπετρα, όσο και στην υπόλοιπη Κρήτη.

ΠΟΥ ΣΤΕΓΑΖΟΥΝ ΚΡΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ

«Να γίνει θεσμός η επικοινωνία με ξένα μουσεία»

«Η επικοινωνία με μουσεία του εξωτερικού που στεγάζουν έργα τέχνης του κρητικού πολιτισμού γενικά θα μπορούσε να γίνει θεσμός, καλώντας (κατά τη διάρκεια καλοκαιρινών εκδηλώσεων) παράγοντες των μουσείων εκείνων που θα ήταν διατεθειμένοι δωρεάν να μας προσφέρουν τις γνώσεις τους γύρω από τον πολιτισμό της Κρήτης, σχολιάζοντας τα έργα από τη δική τους σκοπιά, και αντιπαραβάλλοντάς τα με άλλα συναφή καλλιτεχνικά έργα των μουσείων τους.

Αυτού του είδους η εκλαΐκευση επιστημονικών γνώσεων μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην παιδεία όλων μας, ιδιαίτερα των νεότερων. Φρονώ λοιπόν ότι η παρούσα εκδήλωση στην Ιεράπετρα θα μπορούσε να είναι η αρχή αυτής της επιλογής.

Τη Βενετσιάνα δρ. Ντε Πάολι θα μπορούσε να διαδεχθεί του χρόνου η συμπατριώτισσά της δρ. Crema, εξαιρετική ειδήμων των αρχαίων κρητικών επιγραφών, που αποτέλεσαν το θέμα της διδακτορικής της διατριβής, μια επιπλέον επιβεβαίωση του ενδιαφέροντος που ανέκαθεν έτρεφαν οι Βενετοί για την Κρήτη.

Ας ευχηθούμε να ευοδωθεί το αρμένισμα της Λιβυκής Νηρηίδας, η συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο της Βενετίας, και να συνεχιστεί ακόμα και σε πανεπιστημιακό επίπεδο, ώστε να έρθουν στο φως περισσότερες γνώσεις για τα έργα που κοσμούσαν κάποτε τη θαλασσοφίλητη πόλη του Λυβικού», καταλήγει η κ. Δαμιανάκη.

Ρεπορτάζ: Νίκος Πετάσης

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News