Δεν υπάρχουν λόγια για περιγραφές, μόνο συναισθήματα! Κάθε φορά που κάποιος πάει στην Πάρο, επισκέπτεται τη Χάρη Της! Πραγματικά με το που μπαίνεις στην εκκλησία της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής σε πιάνει δέος . Έλληνες και ξένοι που θα βρεθούν στην Πάρο δεν νοείται να μην κάνουν μία στάση για να ανάψουν ένα κερί, να προσευχηθούν , να ζητήσουν τη χάρη της ή ακόμη και να θαυμάσουν έναν από τους σπουδαιότερους και καλύτερα διατηρημένους χριστιανικούς ναούς, στην Ελλάδα.
Τον επιβλητικό ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής που βρίσκεται στην Παροικία, πρωτεύουσα της Πάρου, σε ελάχιστη απόσταση από το λιμάνι.
Ο ναός έχει φορέσει τα γιορτινά του
Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος διανύοντας 15Αυγουστο ο ναός έχει την τιμητική του. Άνθρωποι από όλη την Ελλάδα και αρκετοί μάλιστα Κρητικοί τον επισκέπτονται θέλοντας να περάσουν εκεί το Πάσχα του καλοκαιριού, να μάθουν για την ιστορία του , τους θρύλους και τις παραδόσεις αλλά και να δουν από κοντά ένα μοναδικό μνημείο του 4ου αιώνα.
Ακόμα όμως και αν δεν το επισκεφτεί κάποιος για θρησκευτικούς λόγους αξίζει να βρεθεί στους χώρους του και ναι θαυμάσει την αρχιτεκτονική και την μεγαλοπρέπειά του.
Η μεγάλη μέρα πλησιάζει και οι προετοιμασίες στην Παροικία είναι πυρετώδεις. Πλήθος κόσμου ανήμερα του 15Αύγουστου αναμένεται να συρρεύσει από νωρίς το πρωί στο ναό της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής στην Παροικιά, της Πάρου. Εκατοντάδες πιστοί θα παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία και ακολούθως την λιτάνευση της Ιερής εικόνας της Παναγίας στο δρόμο γύρω από τον ιερό ναό.
Τι λέει η παράδοση για το ναό
Σύμφωνα με την παράδοση της Πάρου, ο ναός χτίστηκε στα μέσα του 4ου αιώνα από την Αγία Ελένη ή από το Μεγάλο Κωνσταντίνο, ο οποίος εκπλήρωσε το τάμα της μητέρας του. Στην ίδια τοποθεσία υπήρχε ένας ναός, πριν από τον 4ο αιώνα.
Σ' αυτό τον ναό είχε προσκυνήσει η Αγία Ελένη, όταν πέρασε από την Πάρο, πηγαίνοντας στους Αγίους Τόπους για να βρει τον Τίμιο Σταυρό. Ο θρύλος λέει, ότι η Αγία Ελένη έκανε τάμα στην εικόνα της Παναγίας, πως αν κατάφερνε να βρει τον Τίμιο Σταυρό, θα έχτιζε στη Χάρη της, έναν μεγαλύτερο και λαμπρότερο ναό. Η Αγία Ελένη πραγματοποίησε το τάμα της, ο ναός όμως, στο μεγαλύτερο μέρος του καταστράφηκε, πιθανότατα από πυρκαγιά και ανακατασκευάστηκε επί Ιουστινιανού, στα μέσα του 6ου αιώνα.
Για ποιο λόγο ονομάζεται Παναγία ή Εκατονταπυλιανή
Η ονομασία του Ναού της Εκατονταπυλιανής ή Καταπολιανής, προέρχεται από τον όρο "καταπόλα" και σημαίνει "κατά την πόλη", καθώς πιθανότατα "δείχνει" το σημείο όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη της Πάρου. Η σημερινή, επίσημη ονομασία του Ναού είναι Εκατονταπυλιανή, που συνδέεται και αυτή με έναν θρύλο: "Ενενήντα εννέα φανερές πόρτες έχει η Καταπολιανή. Η 100η είναι κλειστή και δεν φαίνεται. Θα φανεί και θα ανοίξει, όταν οι Έλληνες πάρουν την Πόλη"...
Υπάρχει και ένας άλλος θρύλος, που εμπεριέχει τραγικότητα και συνδέεται με τη μεγάλη Μνημειακή Πύλη, που τοποθέτησε στη βόρεια πτέρυγα του Ιερού Προσκυνήματος, λίγα μέτρα πιο πέρα από το παρεκκλήσι της Αγίας Θεοδοσίας, ο καθηγητής Ορλάνδος, κατά τη διάρκεια της αναπαλαίωσης της Εκατονταπυλιανής.
Οι δύο ανθρώπινες μορφές που βρίσκονται στις κυβοειδής βάσεις που στηρίζουν ένα μαρμάρινο διάκοσμο, εξάπτουν τη λαϊκή φαντασία. Σύμφωνα λοιπόν, με το λαϊκό θρύλο, την Εκατονταπυλιανή επί Ιουστινιανού, έχτισε ο πρώην βοηθός του πρωτομάστορα της Αγιάς Σοφιάς, Ιγνάτιος.
Όταν ο μαθητής ολοκλήρωσε το ναό κάλεσε το δάσκαλο του για να θαυμάσει το έργο του. Ο πρωτομάστορας, ένιωσε ζήλια και από φόβο μήπως τον ξεπεράσει ο μαθητής του, τον παρέσυρε στην οροφή δήθεν να του δείξει ένα σοβαρό αρχιτεκτονικό του λάθος. Από εκεί τον έσπρωξε, αλλά πέφτοντας ο μαθητής, στην προσπάθειά του να σωθεί, πιάστηκε από τα ρούχα του Πρωτομάστορα. Το αποτέλεσμα ήταν να βρεθούν και οι δύο στο κενό, να πέσουν και να σκοτωθούν μπροστά στο ναό. Λέγεται λοιπόν, πως οι δύο μορφές αναπαριστούν τον πρωτομάστορα και το μαθητή του.
Ιστορικά στοιχεία
Στην πραγματικότητα ωστόσο, πρόκειται για τις μορφές δύο σατύρων, που αποσπάστηκαν από κάποιο αρχαίο ιερό του Διονύσου. Και αυτό, γιατί οι δύο μορφές δεν έχουν καμία σχέση με την Εκατονταπυλιανή, καθώς είναι πολύ παλιότερες.
Νεότερες όμως έρευνες στις πηγές απέδειξαν ότι και οι δύο ονομασίες (Εκατονταπυλιανή ή Καταπόλα), είναι σύγχρονες και βρίσκονταν σε παράλληλη χρήση από τα μέσα του 16ου αιώνα. Η ονομασία Καταπολιανή αναφέρεται για πρώτη φορά σε υπόμνημα περί Νάξου και Πάρου του δούκα του Αρχιπελάγους Ιωάννη Δ΄, του έτους 1562, ενώ η δεύτερη, "Εκατονταπυλιανή", μνημονεύεται σε έγγραφο του Πατριάρχη Θεολήπτου Β΄ του έτους 1586.
Σήμερα η επίσημη ονομασία του ναού είναι Εκατονταπυλιανή. Ο ναός της Εκατονταπυλιανής, όλους αυτούς τους αιώνες δεν είχε παραμείνει στην Ιουστινιάνεια μορφή του. Κατά τις εποχές της φραγκοκρατίας και της τουρκοκρατίας δοκίμασε πολλές καταστροφές και λεηλασίες. Μεγάλες καταστροφές έπαθε κατά την επιδρομή του Χαϊρεντίν Βαρβαρόσσα στην Πάρο, το 1537, και αργότερα κατά την επιδρομή του Μουσταφά Καπλάν πασά, το 1666.
Την μεγαλύτερη όμως καταστροφή έπαθε ο ναός κατά τους σεισμούς το 1733, κατά τους οποίους κατέρρευσαν ο βόρειος και ο δυτικός θόλος και μέρος του τρούλου. Κατά την επισκευή του, στην οποία σημαντική οικονομική συμμετοχή είχε και ο Παριανός ηγεμόνας της Μολδοβλαχίας Νικόλαος Μαυρογένης, έγιναν για την στερέωσή του πολλές προσθήκες και μέσα και έξω από το ναό, οι οποίες παραμόρφωσαν τελείως την επιβλητική μορφή του, μείωσαν την φωτεινότητά του και η πρόσοψή του πήρε μια ιδιότυπη μορφή, με μια μνημειακή πύλη και τρία αιγαιοπελαγίτικα καμπαναριά.
Το 1959 όμως, ο αείμνηστος καθηγητής και ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδος άρχισε την αποκατάσταση του ναού στην Ιουστινιάνεια μορφή του και το 1966 τον ολοκλήρωσε.
Ο φωτογραφικός φακός του neakriti.gr βρέθηκε εκεί και αποτύπωσε χαρακτηριστικές εικόνες από τον επιβλητικό ναό που χάρη στην μεγαλοπρέπεια του από την πρώτη στιγμή που θα τον αντικρίσεις σου προκαλεί δέος και ανατριχίλα .
Ρεπορτάζ: Βάλια Μπούη με πληροφορίες από: aboutparos.gr
Φωτογραφίες: Νίκος Χαλκιαδάκης
