Τα πεφταστέρια του Αυγούστου, όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος θα είναι πιστά στο ραντεβού τους τα βράδια της 12ης και 13ης του μήνα, προσφέροντας, αν βεβαίως το επιτρέψουν οι... Νεφέλες, ένα υπερθέαμα στον ουρανό.
Τα αυγουστιάτικα πεφταστέρια, η πιο δημοφιλής "βροχή διαττόντων" της χρονιάς, κυρίως λόγω του ότι οι καιρικές συνθήκες είναι κατά κανόνα πιο ευνοϊκές για παρατήρηση, υπόσχονται ξεχωριστές βραδιές για τους ξενύχτηδες, καθώς το μέγιστο του φαινομένου, με 60 έως 100 μετέωρα την ώρα, καταγράφεται τις πρωινές ώρες.
Τα πεφταστέρια, που στην πραγματικότητα είναι αστρική σκόνη σε μέγεθος περίπου ενός κόκκου άμμου και αναφλέγονται με την είσοδό τους στην ατμόσφαιρα προσφέροντας το θέαμα των αστρικών... πυροτεχνημάτων, φαίνονται σε διάφορες θέσεις του ουρανού, όμως πηγάζουν από το λεγόμενο "ακτινοβόλο σημείο", τον αστερισμό του Περσέα, απ' όπου οφείλουν και το όνομά τους, "Περσείδες". Στην περίπτωση που τα σωματίδια έχουν λίγο μεγαλύτερο μέγεθος, εμφανίζονται ακόμα πιο εντυπωσιακά στο νυχτερινό ουρανό και για το λόγο αυτό αποκαλούνται "βολίδες".
Μακριά από τα φώτα
Φυσικά ο καλύτερος τρόπος για να παρατηρήσει κανείς το ουράνιο θέαμα είναι να βρίσκεται όσο το δυνατόν μακριά από τα φώτα της πόλης και γενικά πηγές φωτορύπανσης που μας στερούν τη λάμψη των ουράνιων σωμάτων, κατά προτίμηση σε μια παραλία. Ακόμα πιο δύσκολη για τους ερασιτέχνες είναι η παρατήρηση με κιάλια, καθώς οι διάττοντες δεν είναι απόλυτα... προβλέψιμοι στις εμφανίσεις τους ώστε να μπορεί κάποιος να εστιάσει σε ένα σημείο του ουρανού και να τους... προλάβει!
Τις... πταίει
Η αιτία του φαινομένου και βεβαίως της... βρετανικής ακρίβειας του κάθε χρόνο είναι ο κομήτης Swift-Tuttle, καθώς τα μικροσκοπικά σωματίδια που βάζουν... "φωτιά" στον ουρανό αποτελούν απομεινάρια της ουράς του κομήτη, ο οποίος πήρε το όνομα του ανθρώπου που τον ανακάλυψε στις 16 Ιουλίου 1862, του Αμερικανού Λουίς Σουίφτ, αλλά και του επίσης Αμερικανού Χόρας Παρνέλ Τατλ, ο οποίος επίσης τον ανακάλυψε, ανεξάρτητα από τον Σουίφτ, λίγες μέρες μετά, στις 19 Ιουλίου. Με τον τρόπο αυτό είχε... δύο νονούς και άρα δύο ονόματα!
Ο κομήτης αυτός πέρασε για τελευταία φορά από το περιήλιο το 1992 και η επόμενη επίσκεψή του αναμένεται το 2126. Αποτελεί εν δυνάμει απειλή για τη Γη και ειδικά στο πέρασμά του το μακρινό Σεπτέμβρη του έτους 4479, όταν οι πιθανότητες (μέχρι στιγμής) να συγκρουστεί με τον πλανήτη μας θα είναι μία στο εκατομμύριο.
Κάθε Αύγουστο λοιπόν, η Γη περνά από το σημείο που έχει αφήσει τα ίχνη του ο εν λόγω κομήτης, και τα σωματίδια που ζυγίζουν μερικά μόλις γραμμάρια, καθώς εισέρχονται στην ατμόσφαιρα με ταχύτητα 60 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο, αναφλέγονται αφήνοντας το γνωστό φωτεινό ίχνος στον ουρανό, το οποίο οι παλιοί θεωρούσαν ως οιωνό και ως την καλύτερη ευκαιρία να κάνεις μια ευχή και να πιάσει τόπο!
Το 2028
Η ένταση του φαινομένου ποικίλλει από χρόνο σε χρόνο, όμως το μέγιστό του δεν αναμένεται πριν από το 2028. Τον Αύγουστο αυτής της χρονιάς, η Γη θα απέχει περίπου 60.000 χιλιόμετρα από τον πυρήνα του νέφους σκόνης που άφησε ο κομήτης, με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι θα πέφτουν περίπου 1.000 διάττοντες την ώρα στον ουρανό, αντί για 100 όπως τώρα.
Από το 36 μ.Χ.
Η παρατήρηση των Περσείδων έγινε από τους Κινέζους αστρονόμους το 36 μ.Χ. Στα χρόνια του Μεσαίωνα, οι Περσείδες ονομάστηκαν "τα δάκρυα του Αγίου Λαυρεντίου", καθώς η "βροχή" σημειωνόταν χρονικά κοντά στη γιορτή του Αγίου, στις 10 Αυγούστου. Το σημερινό όνομά τους πάντως το πήραν στα 1835, όταν ένας αστρονόμος, ονόματι Κουετελέτ, από τις Βρυξέλλες, παρατήρησε πρώτος ότι οι διάττοντες έμοιαζαν να πηγάζουν από τον αστερισμό του Περσέα.
Ο Τζιοβάνι Βιρτζίνιο Σιαπαρέλι ήταν εκείνος που διαπίστωσε ότι ο κομήτης Swift-Tuttle ήταν υπεύθυνος για τα σωματίδια που προκαλούσαν τη "βροχή των διαττόντων", και μάλιστα ήταν η πρώτη φορά που ένα τέτοιο φαινόμενο ταυτιζόταν με κάποιον κομήτη.
Διάττοντες: Οι άλλες "βροχές" της χρονιάς
Οι Περσείδες δεν είναι η μόνη "βροχή" της χρονιάς, αλλά η πιο εντυπωσιακή, κυρίως λόγω της διαύγειας του αυγουστιάτικου ουρανού. Στις 21-22 Οκτωβρίου στο στερέωμα κάνουν την εμφάνισή τους τα "πεφταστέρια" των Ωριωνιδών, που οφείλονται στο νέφος σκόνης που έχει αφήσει πίσω του ο διάσημος κομήτης του Χάλεϊ και χρωστάνε το όνομά τους στον αστερισμό του Ωρίωνα, όπου βρίσκεται το "ακτινοβόλο" σημείο τους.
Ένα μήνα αργότερα τη θέση τους παίρνουν οι Λεοντίδες (από τον αστερισμό του Λέοντα). Η "βροχή" βάζει "φωτιά" στον ουρανό στις 15-16 Νοεμβρίου χάρη στα απομεινάρια από την ουρά του κομήτη55Ρ/Tempel-Tuttle.
Στις 14-15 Δεκεμβρίου το ουράνιο θέαμα - αν το επιτρέψει ο χειμώνας - προκαλείται από τις Διδυμίδες. Επίσης, έχουμε τις Τεταρτίδες του Γενάρη και τις Λυρίδες της άνοιξης.
Ρεπορτάζ: Σταύρος Μουντουφάρης
