Με έκδηλη ανησυχία παρακολουθεί η Αθήνα τις εξελίξεις στη Λιβύη. Τη στιγμή που οι προσφυγικές ροές από την Τουρκία έχουν μειωθεί σημαντικά λόγω της συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη γειτονική χώρα, η ελληνική κυβέρνηση φοβάται ότι αν επεκταθεί η εντολή και η γεωγραφική κάλυψη της επιχείρησης EUNAVFOR MED Sophia προς Ανατολάς, τότε η Κρήτη θα μπορούσε να μετατραπεί σε «Λέσβο της Μεσογείου».
Παράλληλα όμως η Αθήνα ανησυχεί, όσο και αν καταβάλλει προσπάθεια να το κρύψει, ότι από τη στιγμή που η ΕΕ δεν διαθέτει επαρκή μέσα για τη γεωγραφική επέκταση της επιχείρησης, τότε δεν μπορεί να αποκλειστεί ούτε μια πρόσκληση προς την Τουρκία να συμμετάσχει ούτε και η επέκταση μιας άλλης επιχείρησης: αυτής του ΝΑΤΟ που σήμερα δραστηριοποιείται στο Αιγαίο.
Μάλιστα, ασφαλείς πληροφορίες αναφέρουν ότι η Ρώμη έχει ήδη κινηθεί εντός της Συμμαχίας προς αυτή την κατεύθυνση. Ο προβληματισμός που διατυπώνουν άριστα ενημερωμένες πηγές είναι ξεκάθαρος και αφορά την πιθανότητα η Άγκυρα να εγείρει αμφισβητήσεις για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα και νοτίως της Κρήτης.
Άλλωστε, παρά τα αντιθέτως διακινούμενα, το ΝΑΤΟ έχει σαφώς λάβει υπόψη του τις τουρκικές θέσεις στον σχεδιασμό της επιχείρησής του στο Αιγαίο, όπως αποδεικνύει ο μη ελλιμενισμός των πλοίων του στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, αλλά και η αναφορά των νησιών στον επιχειρησιακό σχεδιασμό με αριθμούς και όχι ονομαστικά.
Η κρίση στη Λιβύη επιταχύνει τις εξελίξεις για την επόμενη ημέρα. Η χαοτική κατάσταση στη χώρα συνδέεται με δύο στοιχεία: πρώτον, με την αυξημένη παρουσία του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) και, δεύτερον, με την αύξηση των προσφυγικών ροών από την Κεντρική Μεσογειακή Οδό προς την Ιταλία. Το σημερινό περιβάλλον στη Λιβύη έχει ήδη οδηγήσει σε σκέψεις όχι μόνο για επέκταση της επιχείρησης EUNAVFOR MED Sophia αλλά, επίσης, για κάποιου είδους στρατιωτική επέμβαση από τη Δύση, στην οποία θα μπορούσαν να συμμετέχουν και οι Αμερικανοί.
Και οι δύο επιλογές ενδέχεται να επηρεάσουν την Αθήνα, υπό δύο μορφές: η μία έχει να κάνει με πιθανή γεωγραφική επέκταση της επιχείρησης EUNAVFOR MED Sophia προς Ανατολάς και η άλλη με την πιθανή χρήση της Σούδας για αεροπορικά πλήγματα εναντίον στόχων του ISIS στο έδαφος της Λιβύης.
Ο φόβος για την Τουρκία
Οι ανησυχίες της ελληνικής κυβέρνησης για το ενδεχόμενο μιας γεωγραφικής επέκτασης της ευρωπαϊκής επιχείρησης προς τα ανατολικά εκφράστηκαν ήδη στο πρόσφατο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα στο Λουξεμβούργο. Όπως δήλωσε ο Νίκος Κοτζιάς, «καταλήξαμε ότι πρέπει να προχωρήσουμε στην υιοθέτηση και εφαρμογή σειράς μέτρων για την εντατικοποίηση του σχεδίου Sophia, αλλά καταστήσαμε σε όλους σαφές ότι αυτό δεν μπορεί, χωρίς εγγυήσεις προς την Ελλάδα, να επεκταθεί προς τα ανατολικά και εξηγήσαμε τους όρους και τις απαιτήσεις μας».
Πηγές του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών αρνήθηκαν να διευκρινίσουν ποιοι είναι οι όροι και οι απαιτήσεις της Αθήνας στις οποίες αναφέρθηκε ο κ. Κοτζιάς. Αυτό που είναι σαφές είναι ότι ήδη από τα αρχικά στάδια της διαμόρφωσης της ευρωπαϊκής επιχείρησης στη Λιβύη, τον περασμένο Απρίλιο, η ελληνική κυβέρνηση υπήρξε αρνητική στο ενδεχόμενο η «γεωγραφική εντολή» να πλησιάσει την ελληνική επικράτεια.
Η ανησυχία αφορά την πιθανότητα να δημιουργηθούν προσφυγικές ροές προς την Κρήτη ή ακόμη και να ανακύψουν περιπλοκές σε θέματα Έρευνας και Διάσωσης. Οι αντιρρήσεις υπήρξαν έντονες τόσο από το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών όσο και από το Λιμενικό Σώμα. Όπως μάλιστα σημειώνουν ενημερωμένες ευρωπαϊκές πηγές, ένας από τους φόβους της Αθήνας ήταν ότι η Τουρκία θα επεδίωκε συμμετοχή ως παρατηρητής.
Οι συνθήκες, βέβαια, έχουν πλέον μεταβληθεί. Όπως προαναφέρθηκε, δύο είναι τα νέα στοιχεία.
Πρώτον, είναι ήδη ξεκάθαρο ότι οι προσφυγικές ροές από την Κεντρική Μεσόγειο προς την Ιταλία έχουν αρχίσει και πάλι να αυξάνονται. Παρά το γεγονός ότι η Frontex και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν θεωρούν ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι λαθροδιακινητές αλλάζουν διαδρομή μετά τη Συμφωνία ΕΕ - Τουρκίας, η υψηλή πιθανότητα ως και 500 πρόσφυγες να έχασαν τη ζωή τους πριν από μερικές ημέρες σε ναυάγιο μεταξύ Λιβύης και Ιταλίας αλλάζει τα δεδομένα.
Αν κάτι τέτοιο αποδειχθεί και επιβεβαιωθούν όσα υποστηρίζει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες θα πρόκειται για τη μεγαλύτερη προσφυγική τραγωδία στη Μεσόγειο μετά από εκείνη των 800 νεκρών του Απριλίου 2015. Ήταν εκείνη η τραγωδία που είχε οδηγήσει στη σύσταση της EUNAVFOR MED Sophia. Επίσης, τα στοιχεία της UNHCR δείχνουν ότι πάνω από 9.500 μετανάστες και πρόσφυγες έφθασαν στην Ιταλία τον Μάρτιο - αριθμός τριπλάσιος από τον ίδιο μήνα το 2015.
Το δεύτερο στοιχείο είναι η παρουσία του ISIS στη Λιβύη που έχει σημάνει συναγερμό. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε πρόσφατα ο στρατηγός Ντέιβιντ Ροντρίγκεζ, επικεφαλής της Διοίκησης Αφρικής των ΗΠΑ, η τρομοκρατική οργάνωση που γεννήθηκε στη Συρία και στο Ιράκ έχει πλέον ως βάση της στη Λιβύη την πόλη της Σύρτης. Με βάση την ίδια πηγή, αυτή τη στιγμή το ISIS αριθμεί 4.000-6.000 μαχητές στη Λιβύη. Οι πετρελαιοπηγές της Λιβύης απειλούνται, καθώς το ISIS μπορεί να χρησιμοποιήσει τόσο το πετρέλαιο όσο και τη λαθροδιακίνηση ανθρώπων για να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις του.
Σε αυτό το πλαίσιο, δεν αποκλείεται να ενταθούν συντόμως οι φωνές που θα ζητούν ενεργότερη δράση τόσο για την αποτροπή των προσφυγικών ροών όσο και για την εξάρθρωση του καρκινώματος του ISIS. Οι εξελίξεις αυτές θα μπορούσαν να φέρουν την Αθήνα ενώπιον δύσκολων αποφάσεων.
Τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες δείχνουν ότι πάνω από 9.500 μετανάστες και πρόσφυγες έφθασαν στην Ιταλία τον Μάρτιο - αριθμός τριπλάσιος από τον ίδιο μήνα το 2015.
Το ISIS έχει πλέον ως βάση στη Λιβύη την πόλη της Σύρτης και αριθμεί 4.000-6.000 μαχητές. Οι πετρελαιοπηγές της Λιβύης απειλούνται, καθώς μπορεί να χρησιμοποιήσει τόσο το πετρέλαιο όσο και τη λαθροδιακίνηση ανθρώπων για να χρηματοδοτήσει τις επιχειρήσεις του.
Ο ρόλος της Σούδας στις επιχειρήσεις
Στα Συμπεράσματα του πρόσφατου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι η EUNAVFOR MED Sophia θα βοηθήσει στη δημιουργία μιας ισχυρής λιβυκής ακτοφυλακής, ενώ γίνεται λόγος ακόμη και για αποστολή μιας πολιτικής δύναμης της ΕΕ. Όλα αυτά καθίστανται ευκολότερα από τη στιγμή που στα τέλη Μαρτίου εγκαταστάθηκε στην Τρίπολη μια νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Φαγέζ αλ Σάραζ. Αυτή προέκυψε από μακρές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και έχει τη στήριξη τόσο της ΕΕ όσο και των Ηνωμένων Πολιτειών.
Οι ιδέες όμως δεν σταματούν εκεί. Επεκτείνονται στη διεύρυνση της περιοχής δράσης της EUNAVFOR MED προς Ανατολάς ή της εντολής της ώστε να επιχειρεί εντός των λιβυκών χωρικών υδάτων ή να προχωρήσει σε εμπάργκο (π.χ. για αποτροπή διακίνησης οπλισμού από τη Λιβύη προς την Ευρώπη).
Αν προκριθεί, τέλος, το σενάριο της ανάληψης στρατιωτικής δράσης εναντίον του ISIS στη Λιβύη, κατά το πρότυπο των εναντίον του επιχειρήσεων στη Συρία, τότε η κατάσταση περιπλέκεται. Πληροφορίες από τις Βρυξέλλες αναφέρουν ότι το αμερικανικό Πεντάγωνο ήδη εξετάζει αεροπορικά πλήγματα κατά της οργάνωσης και οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις συντονίζονται με τις αντίστοιχες της Βρετανίας και της Γαλλίας που είναι παρούσες σε λιβυκό έδαφος.
Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να ζητηθεί η άδεια ευρωπαϊκών χωρών ώστε να χρησιμοποιηθούν εγκαταστάσεις στο έδαφός τους για αμερικανικά και άλλα αεροσκάφη. Η βάση της Σούδας στην Κρήτη ή της Σιγκονέλα στην Ιταλία θεωρούνται λογικές επιλογές, όπως επίσης βάσεις στην Ισπανία ή ακόμη και στη Βρετανία. Είναι σαφές ότι ειδικά στην περίπτωση της Σούδας, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να σταθμίσει τα υπέρ και τα κατά μιας εμπλοκής της, καθώς και τα σχετικά ανταλλάγματα που θα μπορούσε να λάβει.
Το αμερικανικό Πεντάγωνο ήδη εξετάζει αεροπορικά πλήγματα κατά του ISIS και οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις συντονίζονται με τις αντίστοιχες της Βρετανίας και της Γαλλίας που είναι παρούσες σε λιβυκό έδαφος.
Πηγή: tovima.gr
