Σε πολύ κόσμο ήταν γνωστό εδώ και ημέρες - βδομάδες, μάλλον - ότι η "Ηλεκτρονική" πήγαινε "βουρ" για λουκέτο. Ήταν, ας το πούμε έτσι, κοινό μυστικό και ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω εκείνους που... έπεσαν από τα σύννεφα με το άκουσμα της οριστικής (;) επιβεβαίωσης του λουκέτου.
του Γιώργου Ψαρουλάκη
Το ερωτηματικό το βάζω διότι ο βασικός μέτοχος άφησε χθες ανοιχτό ένα μικρό παραθυράκι για αναστροφή της διαδικασίας πτώχευσης υπό συγκεκριμένες (αλλά μάλλον δύσκολες) προϋποθέσεις.
Εδώ θα επιχειρήσω να απαντήσω σε ένα απλό ερώτημα: το "γιατί". Δηλαδή, γιατί μια εταιρεία που μόλις πριν από 8 χρόνια ήταν ακμάζουσα και πολύ (μα πάρα πολύ) κερδοφόρα, σήμερα αναγκάζεται να βάλει λουκέτο. Αφήνοντας στο δρόμο 450 οικογένειες, ισάριθμων εργαζόμενων της εταιρείας, σε μια εποχή που η εύρεση εργασίας μοιάζει εξόχως δύσκολη και η σταθερή μόνιμη εργασίας περίπου... αδύνατη. Ένα λουκέτο που, την ίδια ώρα, οδηγεί στη λήθη ένα επιτυχημένο brand name, που είχε μια σταθερή θέση στην ελληνική αγορά.
Εκ της ανακοίνωσης της εταιρείας, ο "εύκολος θύτης" που μπορεί να κατηγορηθεί για το κλείσιμο της "Ηλεκτρονικής" δεν είναι άλλος παρά τα capital controls. Τα αναφέρουν ονομαστικά οι άνθρωποι της εταιρείας, δίχως ωστόσο να προσφέρουν και τα ανάλογα επιχειρήματα για να στηρίξουν αυτήν την "κατηγορία".
Προσωπικά δεν μπορώ να θεωρήσω τους ελέγχους κεφαλαίων ως την πραγματική αιτία πίσω από το κλείσιμο της εταιρείας. Θα έλεγα ότι, στην πραγματικότητα, η εταιρεία πολύ απλά έπεσε θύμα αφενός της καχεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας και βασικά του περιορισμού (σε τεράστιο βαθμό) της κατανάλωσης και αφετέρου - και κυρίως - του ανταγωνισμού με τις άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο.
Αλλά ας τα εξειδικεύσω αυτά...
Κατανάλωση, γιοκ
Η "Ηλεκτρονική" αντιμετώπισε το πρόβλημα της υπερέκτασης που είχαν αντιμετωπίσει και άλλες αλυσίδες επιτυχημένες τον καιρό της "αφθονίας". Για να το πούμε απλά, με τα οικονομικά αποτελέσματα έως και το 2008 να είναι όχι απλώς καλά, αλλά λαμπρά, η εταιρεία προχώρησε σε μια ιδιαίτερα εντυπωσιακή επέκταση. Το τεράστιο κατάστημα στο Ηράκλειο, που έκλεισε πρόσφατα, είναι δείγμα του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόταν τη διείσδυσή της στην αγορά η "Ηλεκτρονική".
Αυτή η υπερέκταση ήταν ίσως αναμενόμενη τον καιρό της αφθονίας, έως το 2009 τέλος πάντων, αλλά από εκεί και πέρα ήταν... αυτοκτονική για όποια εταιρεία ήθελε να επιβιώσει στον εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό στίβο της λιανικής, σε μια αγορά που κάθε μέρα περιοριζόταν και περισσότερο.
Τα διαθέσιμα των καταναλωτών περιορίστηκαν σε δραματικό βαθμό, και εκεί που τη δεκαετία του 2000 όλοι άλλαζαν ψυγεία, πλυντήρια και τηλεοράσεις κάθε τρεις και λίγο, τα τελευταία 6-7 χρόνια (και ιδιαίτερα από το 2011 και μετά, όταν έγινε αντιληπτό ότι αυτό που ζούσαμε - και ζούμε - δεν είναι απλώς μια περαστική κρίση αλλά μια οργανωμένη προσπάθεια φτωχοποίησης των μέσων και κατώτερων στρωμάτων της κοινωνίας), όλοι προσπαθούν να κρατήσουν σε καλή κατάσταση τα ηλεκτρικά τους όσο το δυνατόν περισσότερο.
Οπότε, είναι σαφές ότι η "πίτα" μίκρυνε πάρα πολύ. Υπολογισμοί λένε ότι η συγκεκριμένη αγορά περιορίστηκε κατά 30%, αλλά άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στο χώρο λένε ότι η πτώση των πραγματικών τζίρων είναι μεγαλύτερη, έως και 50%.
Οπότε η εταιρεία κλήθηκε να λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον χαμηλότατης καταναλωτικής δαπάνης και μάλιστα μετά από μια τεράστια επέκταση, οριζόντια κυρίως, αλλά και κάθετα.
Και εδώ εισέρχεται στην εικόνα ο ανταγωνισμός. Αυτή τη στιγμή στην αγορά κυριαρχούν τρεις αλυσίδες. Η πολυεθνική Media Markt, η αγορασμένη από την πολυεθνική Dixon "Κωτσόβολος" και η επεκταθείσα με franchise, κυρίως, αλυσίδα της Electronet (μάλλον δίκτυο θα ήταν ορθότερος όρος).
Είναι προφανές ότι οι δύο πολυεθνικές έχουν σαφώς μεγαλύτερα περιθώρια σε αυτήν τη δύσκολη αγορά, ενώ μπορούν πιο εύκολα να μειώσουν τα κόστη τους και να λειτουργήσουν ανταγωνιστικότερα. Ενώ το δίκτυο της Electronet φαίνεται να βασίζεται σε πολύ μικρότερες μονάδες-καταστήματα, που δεν έχουν τα τεράστια κόστη των μεγαλύτερων καθετοποιημένων μονάδων.
Σε κάθε περίπτωση, η "Ηλεκτρονική" είχε μπει σε περιπέτειες ήδη από το 2014, αντιμετωπίζοντας προβλήματα με το δανεισμό και τη φερεγγυότητα της επιχείρησης, ενώ το μερίδιό της στην ισχνή πλέον ελληνική αγορά περιοριζόταν όλο και περισσότερο, κάτι που δείχνει ότι είχε αποτύχει έναντι στον ανταγωνισμό.
Μάλιστα, λίγο πριν τους ελέγχους κεφαλαίων, η εταιρεία είχε εκπονήσει ένα πλάνο εξυγίανσης, το οποίο τελικώς ουδέποτε εφαρμόστηκε (και η αιτία δεν ήταν μόνο τα capital controls).
Για να το πούμε απλά και γρήγορα: Η εταιρεία όντως θα μπορούσε να είχε σωθεί αν δεν υπήρχαν τα capital controls, αλλά... μπορεί και όχι. Η λειτουργία οποιασδήποτε εταιρείας σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό περιβάλλον όπως είναι το σημερινό, όπου αφενός η πίτα της κατανάλωσης μειώνεται καθημερινά και αφετέρου τα μόνη κόστη που πέφτουν είναι τα μισθολογικά (εφόσον η επιχείρηση επιλέξει αυτόν το δρόμο - η νομοθεσία πάντως το επιτρέπει και μάλιστα... γενναιόδωρα), είναι δύσκολη υπόθεση.
Η "Ηλεκτρονική" δεν είναι η πρώτη (προηγήθηκαν πολλές εδώ και πέντε χρόνια) και ούτε και θα είναι η τελευταία μεγάλη αλυσίδα στη λιανική που βάζει λουκέτο ή εγκαταλείπει την Ελλάδα. Όσο θα συνεχίζεται ο φαύλος κύκλος της μείωσης των διαθεσίμων εισοδημάτων των καταναλωτών και του περιορισμού των δαπανών, καθημερινά θα κλείνουν επιχειρήσεις και συχνά θα κλείνουν και μεγάλες επιχειρήσεις.
Ο σύγχρονος καπιταλισμός είναι αμείλικτος και έτσι όπως εφαρμόζεται στην Ελλάδα - με τις άγριες νεοφιλελεύθερες συνταγές - δεν αφήνει κανένα μα κανένα περιθώριο.
