Μπορεί επισήμως και για προφανείς καθησυχαστικούς λόγους η κυβέρνηση να διαρρέει πως τη χρονική αυτή στιγμή η Κρήτη βρίσκεται εκτός κάδρου φιλοξενίας προσφύγων, ανεπισήμως όμως όχι απλά υπάρχουν σκέψεις για μεταφορά προσφύγων εδώ, αλλά είναι σε εξέλιξη και οι πρώτες διερευνητικές έστω διεργασίες ως προς τη χωροθέτηση κέντρων φιλοξενίας. Συνεχίζοντας τη μεγάλη έρευνα γύρω από το προσφυγικό και την ενδεχόμενη, υπό το βάρος δραματικών μελλοντικών εξελίξεων, εμπλοκή της Κρήτης, η "Ν.Κ." ξεδιπλώνει σήμερα το περίγραμμα της χωροθέτησης πιθανών δομών φιλοξενίας ανά το νησί.
Η λύση των ξενοδοχείων, η οποία επιστρατεύτηκε τα προηγούμενα χρόνια άρον-άρον ελλείψει άλλων χώρων για τη φιλοξενία προσφύγων, ουσιαστικά είναι εκτός τραπεζιού λόγω της χρονικής συγκυρίας και της επικείμενης έναρξης της τουριστικής σεζόν... Τα κλειστά γήπεδα, όπως αυτό της Ιεράπετρας, που είχαν εξυπηρετήσει προσωρινά τις ανάγκες φιλοξενίας, επίσης δεν μπορούν να θεωρηθούν ως ενδεδειγμένες λύσεις για μια πιο μακροπρόθεσμη φιλοξενία. Ως εκ τούτου, στο τραπέζι της συζήτησης για τη χωροθέτηση κέντρων, δομών φιλοξενίας προσφύγων στο νησί, παίζουν τη στιγμή αυτή μονάχα κρατικοί χώροι που ανήκουν είτε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, είτε στο ΤΑΙΠΕΔ.
Από το ρεπορτάζ προκύπτει λοιπόν συγκεκριμένο σχέδιο, πλάνο και χάρτης με λύσεις δύο κατηγοριών. Υπάρχει μια πρώτη λίστα, με τρεις χώρους που θεωρούνται οι πλέον επικρατέστεροι για να φιλοξενήσουν μεγάλο αριθμό προσφύγων. Και υπάρχει μια δεύτερη λίστα, με χαμηλότερης ιεράρχησης και καταλληλότητας χώρους που, εφόσον προκύψουν τόσο ακραίες ανάγκες, θα επιστρατευτούν και αυτοί!
Η πρώην αμερικανική βάση
Με βάση τις πληροφορίες και τις εκτιμήσεις από πλήθος τοπικούς παράγοντες που συγκεντρώσαμε, νούμερο 1 επιλογή για φιλοξενία μεγάλου όγκου προσφύγων αποτελεί η πρώην αμερικανική βάση των Γουρνών. Η βάση, άλλωστε, ήταν στην κορυφή της λίστας και παλιότερα, όταν με φόντο την περισυλλογή μεταναστών στα νότια κυρίως της Κρήτης, και ειδικότερα ανοιχτά της Ιεράπετρας και της Παλαιόχωρας, αναζητούνταν ένας μόνιμος χώρος προσωρινής φιλοξενίας.
Η πρώην βάση είναι ψηλά στις επιλογές λόγω της πολύ μεγάλης έκτασης, λόγω του ότι ο χώρος είναι ανοιχτός, λόγω του ότι έχει εύκολη πρόσβαση και εξυπηρετεί μαζικές μετακινήσεις ανθρώπων και λόγω του ότι δε βρίσκεται μέσα σε αστικό ιστό.
Ακριβώς λόγω της μεγάλης έκτασης, πάνω από 450 στρέμματα, εκτιμάται πως στο χώρο της πρώην βάσης μπορεί να φιλοξενηθεί ένας μεγάλος αριθμός, 2.000-4.000 προσφύγων.
Βεβαίως, στην άποψη αυτή περί ενδεδειγμένου χώρου υπάρχει σοβαρός αντίλογος και αντιδράσεις. Ο αντίλογος είναι πως ναι μεν ο χώρος είναι εκτός αστικού ιστού, όμως γειτνιάζει, ουσιαστικά φιλοξενεί στο ίδιο περιβάλλον πολύ ενεργές εγκαταστάσεις και λειτουργίες, όπως σχολεία αλλά και το ενυδρείο, που προσελκύει μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Ταυτόχρονα, η πρώην βάση, μετά από πολύχρονη εγκατάλειψη και εκτεταμένο βανδαλισμό, δε διαθέτει κτηριακές ή άλλες εγκαταστάσεις και υποδομές και απαιτεί πολλή δουλειά και μεγάλες δαπάνες για να μπορέσει να μετατραπεί σε κέντρο φιλοξενίας προσφύγων.
Τον αντίλογο ακριβώς αυτό παρέθεσε, μιλώντας στη "Ν.Κ.", ο δήμαρχος Χερσονήσου Γιάννης Μαστοράκης.
«Και παλιότερα και τώρα υπάρχει στο τραπέζι η σκέψη, η πρόταση, για τη δημιουργία μεγάλου κέντρου προσφύγων στο χώρο της πρώην αμερικανικής βάσης. Μια σκέψη που είναι όμως τελείως άστοχη, για πολλούς λόγους. Δε θα πρέπει να ξεχνά κανείς πως η βάση βρίσκεται στην "καρδιά" ενός αμιγώς τουριστικού δήμου και δη της μεγαλύτερης ουσιαστικά τουριστικής περιοχής της χώρας.
Στο χώρο της πρώην βάσης υπάρχουν επίσης πλήθος λειτουργίες και ενεργές εγκαταστάσεις. Στην περιοχή λειτουργούν σχολεία με δυναμικότητα άνω των 500 παιδιών! Λειτουργεί επίσης το ενυδρείο, με πολύ μεγάλη επισκεψιμότητα από ντόπιους και ξένους επισκέπτες», ανέφερε ο δήμαρχος Χερσονήσου και πρόσθεσε: «Την ίδια ώρα, δε θα πρέπει να λησμονά κανείς πως οι υποδομές και οι εγκαταστάσεις στη βάση είναι τελείως απαξιωμένες, κατεστραμμένες. Έχει γίνει ένας εκτεταμένος βανδαλισμός, που ουσιαστικά δεν άφησε τίποτε όρθιο. Άρα ούτε από την άποψη αυτή είναι κατάλληλος ο χώρος.
Ασφαλώς και κανένας δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια και τα αφτιά σε ένα τόσο σοβαρό ζήτημα όπως το προσφυγικό. Όμως θα πρέπει να βρίσκονται οι κατάλληλες λύσεις. Σταθμίζοντας όλες τις πτυχές, είναι ξεκάθαρο πως η πρώην αμερικανική βάση δεν είναι κατάλληλη επιλογή. Θα πρέπει να αναζητηθούν άλλες δημόσιες εκτάσεις στο νησί για τη φιλοξενία προσφύγων, εφόσον απαιτηθεί κάτι τέτοιο»...
Τα παλιά στρατόπεδα στον Καρτερό
Μαζί με την πρώην αμερικανική βάση των Γουρνών, ψηλά στη λίστα ιεράρχης χώρων για τη φιλοξενία προσφύγων βρίσκονται τα παλιά ανενεργά στρατόπεδα του Ηρακλείου, προς τη μεριά του Καρτερού. Ο λόγος για τα στρατόπεδα Μπετεινάκη, Θεοδοσάκη και Γιακουμάκη, που είναι εδώ και χρόνια ανενεργά και τα διεκδικεί, ως γνωστόν, ο Δήμος Ηρακλείου.
Το σύνολο της έκτασης των τριών στρατοπέδων, που ανήκει στο ΤΕΘΑ (Ταμείο Εθνικής Άμυνας), ανέρχεται σε 246.877 τ.μ.
Το στρατόπεδο Γιακουμάκη, το οποίο βρίσκεται δίπλα στο αεροδρόμιο Ηρακλείου και στις εγκαταστάσεις της 126 Π.Μ. και παραμένει ανεκμετάλλευτο, καλύπτει μια έκταση 56.293 τ.μ., από τα οποία τα 26.380 τ.μ. ανήκουν στο ΤΕΘΑ (Ταμείο Εθνικής Άμυνας), ενώ τα υπόλοιπα κατέχονται αυθαίρετα. Αντίστοιχα το στρατόπεδο Μπετεινάκη (το οποίο διαθέτει πανοραμική θέα) έχει έκταση 216.709 τ.μ., από τα οποία τα 215.239 τ.μ. ανήκουν στο ΤΕΘΑ (Ταμείο Εθνικής Άμυνας), ενώ τα υπόλοιπα 1.470 τ.μ. κατέχονται αυθαίρετα.
Τέλος, το στρατόπεδο Θεοδοσάκη, έκτασης 8.000 τ.μ. περίπου, είναι ιδιοκτησίας ΤΕΘΑ (Ταμείο Εθνικής Άμυνας), χωρίζεται σε δύο τμήματα από την εθνική οδό Ηρακλείου-Αγ. Νικολάου (υπέρ της οποίας απαλλοτριώθηκαν 6 στρ.) και σήμερα είναι άδειο.
Τα 3 στρατόπεδα αυτά είναι ψηλά ως επιλογές λόγω τριών χαρακτηριστικών: Είναι μεγάλης και ανοιχτής έκτασης. Διαθέτουν κτηριακές εγκαταστάσεις και υποδομές. Και είναι περιμετρικά του αστικού ιστού, αλλά όχι μέσα σε αυτόν.
Εδώ βεβαίως υπάρχει ζήτημα. Ειδικά με το στρατόπεδο Μπετεινάκη. Το συγκεκριμένο στρατόπεδο προορίζεται για τη στέγαση του νέου σχολικού συγκροτήματος που χρειάζεται για τους μαθητές της περιοχής του Καρτερού. Ο Δήμος Ηρακλείου, που εμμένει στη διεκδίκησή του από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, έχει ήδη προχωρήσει τις μελέτες για την αξιοποίησή του.
Είναι λοιπόν ερώτημα το κατά πόσον θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην κατεύθυνση φιλοξενίας προσφύγων.
Σχολή Αστυφυλάκων Σητείας
Η τρίτη περίπτωση χωροθέτησης που, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται ψηλά στη λίστα ιεράρχησης εντοπίζεται στα ανατολικά της Κρήτης και συγκεκριμένα στη Σητεία. Εδώ ο λόγος για τη Σχολή Αστυφυλάκων Σητείας, που τα τελευταία χρόνια παραμένει κλειστή. Το κλείσιμο βεβαίως είναι προσωρινό, καθώς δε μιλάμε για "λουκέτο" αλλά για αναστολή λειτουργίας της σχολής.
Η Σχολή Αστυφυλάκων Σητείας ξεκίνησε τη λειτουργία της την περίοδο 1982-1983 και έχει εκπαιδεύσει, έως την αναστολή λειτουργίας των αστυνομικών σχολών, πάνω από 2.500 αστυνομικούς.
Οι εγκαταστάσεις της σχολής βρίσκονται στην Επάνω Επισκοπή Σητείας, σε έκταση 15 περίπου στρεμμάτων και σε δομημένους χώρους 1.000 περίπου τετραγωνικών μέτρων. Είναι ιδιοκτησίας του υπουργείου Παιδείας (Διεύθυνση Παιδαγωγικών Κατασκηνώσεων) και έχει παραχωρηθεί για χρήση στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.
Έχει τη δυνατότητα εκπαίδευσης 120 δοκίμων αστυνομικών με κλειστή διαβίωση και άνω των 300 δοκίμων αστυφυλάκων με ανοικτή διαβίωση.
Αυτό σημαίνει πως η Σχολή Αστυφυλάκων θα μπορούσε να φιλοξενήσει έναν αριθμό περί τους 300-400 πρόσφυγες.
Και εδώ βεβαίως ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα προκαλούσε έντονες αντιδράσεις. Ο Δήμος Σητείας, τοπικοί φορείς αλλά και μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας διεκδικούν την επαναλειτουργία της σχολής. Θεωρούν ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην τοπική οικονομία από πολλές πλευρές και ως εκ τούτου δε θα ήθελαν επουδενί να δουν τη σχολή να επιστρατεύεται σε τέτοιες λύσεις, βάζοντας ουσιαστικά μπλόκο στις προσδοκίες επαναλειτουργίας της.
Το σενάριο της χρησιμοποίησης της σχολής για τη φιλοξενία προσφύγων κάθε άλλο παρά άγνωστο είναι στο δήμαρχο Σητείας Θοδωρή Πατεράκη. Το σενάριο δεν είναι τωρινό. Είχε διακινηθεί έντονα και πριν μια 2ετία, με φόντο τότε τα κύματα μεταναστών στα παράλια της Κρήτης.
Ο ίδιος, πάντως, εμφανίστηκε ξεκάθαρος, δηλώνοντας ρητά αντίθετος στη "Ν.Κ.": «Όσον αφορά στις πληροφορίες και την έντονη φημολογία για τη χρησιμοποίηση της Σχολής Αστυφυλάκων, θεωρούμε καταρχάς πως ο συγκεκριμένος χώρος δεν πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη φιλοξενία προσφύγων. Ως τοπική κοινωνία και ως δημοτική Αρχή θεωρούμε ότι ο χώρος όχι μόνο δεν πρέπει να αλλάξει χρήση και να χρησιμοποιηθεί σε τέτοιες κατευθύνσεις, αλλά ίσα-ίσα θα πρέπει να επιστρέψει στο ρόλο του. Θα πρέπει δηλαδή να επαναλειτουργήσει η Σχολή της Αστυνομίας.
Θα πρέπει να επισημανθεί πως η σχολή δεν έχει κλείσει. Τελεί σε προσωρινή αναστολή λειτουργίας. Οπότε το αίτημα Δήμου και κοινωνίας είναι να επαναλειτουργήσει η σχολή τώρα μάλιστα που αίρεται ο περιορισμός εισαγωγής σπουδαστών στις Σχολές Αστυνομικών Υπαλλήλων», επισήμανε ο δήμαρχος Σητείας.
Ο ίδιος, αναφερόμενος στην κατάσταση της σχολής, σημείωσε: «Αυτή τη στιγμή ο χώρος φυλάσσεται από την Αστυνομία σε 24ωρη βάση. Η κατάσταση μέσα, από περιγραφές που έχουμε, είναι ότι δεν είναι σε θέση να μπορέσει να λειτουργήσει άμεσα. Είτε για πρόσφυγες είτε για σπουδαστές αστυνομικούς. Εδώ και καιρό έχουμε ζητήσει από το αρμόδιο υπουργείο να προσδιορίσει αν χρειάζεται και βοήθεια από το Δήμο Σητείας για να γίνει η συντήρηση των εγκαταστάσεων, ώστε να επαναλειτουργήσει ως σχολή»...
Οι επιλογές δεύτερης ιεράρχησης
Μπορεί η πρώην βάση Γουρνών, τα στρατόπεδα κοντά στον Καρτερό Ηρακλείου και η Σχολή Αστυφυλάκων Σητείας να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή στην περίπτωση που η κυβέρνηση αποφασίσει τη μεταφορά και φιλοξενία προσφύγων στην Κρήτη, υπάρχουν όμως και άλλες περιπτώσεις β' ιεράρχησης, που επίσης εξετάζονται. Εδώ μιλάμε βεβαίως για περιπτώσεις που θα ενεργοποιηθούν και εφόσον κριθεί αναγκαίο από το κράτος σε β' χρονική φάση και εφόσον μονάχα η κατάσταση στο προσφυγικό έχει πάρει πια τελείως ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Ποιες είναι οι περιπτώσεις χώρων που επίσης βρίσκονται, σύμφωνα με πληροφορίες, στο "μικροσκόπιο"; Μια τέτοια περίπτωση είναι το παλιό στρατόπεδο Νικολούδη στις Μοίρες. Ένα εγκαταλελειμμένο Στρατόπεδο Πεζικού εδώ και πάρα πολλά χρόνια, το οποίο κατά καιρούς διεκδίκησαν για να εξυπηρετήσουν δικές τους ανάγκες ο Δήμος Φαιστού, η τοπική ΕΛ.ΑΣ. και η Πυροσβεστική.
Η συνολική έκταση του εν λόγω στρατοπέδου είναι 47 στρέμματα, ενώ διαθέτει 4 εγκαταλελειμμένα εδώ και πολλά χρόνια κτίσματα. Το στρατόπεδο, όταν ήταν ενεργό για λογαριασμό του Στρατού Ξηράς, ήταν οργανωμένη μονάδα. Είχε κανονικά τις προβλεπόμενες εγκαταστάσεις, θαλάμους, μαγειρεία κ.τ.λ. Θεωρητικά θα μπορούσε να φιλοξενήσει έναν αξιοσημείωτο αριθμό προσφύγων, περί τους 500. Βεβαίως, μετά από τόσα χρόνια εγκατάλειψης και φθοράς, είναι προφανές πως θα χρειάζονταν πολλές, εκτεταμένες εργασίες προετοιμασίας του χώρου.
Και στην περίπτωση αυτή βεβαίως το χώρο διεκδικούν αρκετοί δημόσιοι φορείς. Για την παραχώρηση του Στρατοπέδου Νικολούδη είχε ενδιαφερθεί με πολλή ζέση το υπουργείο Δημοσίας Τάξεως, προσβλέποντας στην εγκατάσταση της Αστυνομικής Υποδιεύθυνσης Μεσαράς.
Παλιότερα υπήρχε σκέψη για αξιοποίηση του χώρου και από την Πυροσβεστική, ενώ το στρατόπεδο διεκδικεί διαχρονικά και ο πρώην Δήμος Μοιρών και νυν Δήμος Φαιστού. Το 2014 μάλιστα, σε συνεργασία Δήμου Φαιστού και 7ης Υ.ΠΕ. Κρήτης, δημιουργήθηκε μια νέα σκέψη για την ιατρική αξιοποίηση του εγκαταλελειμμένου στρατοπέδου.
Τότε είχε εκτιμηθεί πως, λόγω της γειτνίασης με τις Μοίρες, το στρατόπεδο αυτό ήταν ιδανικό να στεγάσει όχι μόνο το Κ.Υ. Μοιρών, αλλά και άλλες υπηρεσίες, καθώς ο Δήμος Φαιστού δε διαθέτει στη Δ.Ε. Μοιρών ιδιόκτητες εκτάσεις.
Το 2ο ΠΕΚ
Ως "εφεδρική" λύση, στην περιοχή της Μεσαράς επίσης, υπάρχει το 2ο ΠΕΚ της Αεροπορίας, το οποίο είναι άδειο. Ο στρατιωτικός αυτός χώρος εκτείνεται περίπου στα 40 στρέμματα και έχει βασικές υποδομές, όπως ρεύμα και νερό. Παράλληλα, διαθέτει κάποιες κτηριακές εγκαταστάσεις, κατά βάση αποθήκες.
Εκτιμάται πως μπορεί να φιλοξενήσει μεγάλο αριθμό προσφύγων, δηλαδή περί τους 1.000 ή και παραπάνω...
Στρατόπεδο Πλευράκη-Ζωγραφάκη
Ως τελευταία επιλογή στο νομό Ηρακλείου φιγουράρει η περίπτωση του παλιού, άδειου στρατοπέδου Πλευράκη-Ζωγραφάκη στο Καστέλι Πεδιάδος. Ο χώρος είναι έκτασης 17 στρεμμάτων. Ανενεργό εδώ και χρόνια, το στρατόπεδο έχει συμπεριληφθεί στα προς τουριστική ή άλλη αξιοποίηση στρατιωτικά ακίνητα από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Διαθέτει δύο μεγάλες αποθήκες και εκτιμάται πως θα μπορούσε να φιλοξενήσει ένα μικρό αριθμό προσφύγων, περί τους 200-300.
Στρατόπεδα Αρμένων
Στη β' συμπληρωματική λίστα εξεταζόμενων χώρων φιγουράρουν επίσης τα παλιά στρατόπεδα στους Αρμένους Ρεθύμνου.
Τα στρατόπεδα των Αρμένων έχουν μεγάλη οικοπεδική έκταση, ενώ επίσης έχουν και αρκετές εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα κτίσματα. Θεωρητικά έχουν μια δυναμική φιλοξενίας περί των 500 προσφύγων. Ο χώρος, ωστόσο, έχει παραδοθεί σε βαριά φθορά και εγκατάλειψη. Οι φθορές είναι πολύ μεγάλες και για να καταστεί λειτουργικός ο χώρος απαιτούνται εκτεταμένες εργασίες.
Από πλευράς δημοτικής Αρχής Ρεθύμνου, πάντως, ξεκαθαρίζεται πως ο συγκεκριμένος χώρος δεν αποτελεί ενδεδειγμένη λύση για τη φιλοξενία προσφύγων. Ο Δήμος Ρεθύμνου, θυμίζουμε, έχει ζητήσει εδώ και πολλά χρόνια, από το 2005 (!), να του παραχωρηθούν τα αποδεσμευμένα στρατόπεδα στους Αρμένους.
Στρατόπεδο Μαρκόπουλου
Στα Χανιά, μια περίπτωση που έχει μπει σε έναν βαθμό στο "μικροσκόπιο" των αρμοδίων είναι το παλιό στρατόπεδο Μαρκόπουλου. Το στρατόπεδο διαθέτει υποδομές, μη λειτουργικές βεβαίως σήμερα, και θεωρητικά μιλώντας εκτιμάται ότι μπορεί να φιλοξενήσει εκατοντάδες πρόσφυγες.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει με νόημα η δημοτική Αρχή και φορείς των Χανίων, έχει ένα σημαντικό "αγκάθι" σε ό,τι αφορά τη δημιουργία κέντρου φιλοξενίας προσφύγων. Βρίσκεται μέσα στην πόλη των Χανίων, συγκεκριμένα στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη.
Θυμίζουμε ότι το στρατόπεδο Μαρκόπουλου διεκδικεί εδώ και μια 6ετία ο Δήμος Χανίων, που θέλει να το αξιοποιήσει για σχολικές ανάγκες, για πνεύμονες πρασίνου και άλλες δράσεις.
Ρεπορτάζ:Μπάμπης Σαββίδης- Λευτέρης Κουμαντάκης
