Το «πράσινο φως» σε ένα ευρύ σχέδιο συνεργασίας Ευρώπης και Τουρκίας για τη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης έδωσαν οι ηγέτες των 28 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τη Σύνοδο Κορυφής, η οποία ολοκληρώθηκε λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις Βρυξέλλες, παρότι αρχικά ήταν προγραμματισμένο να συνεχιστεί και την Παρασκευή.
Όπως δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η συμφωνία προβλέπει την «επιτάχυνση» της απελευθέρωσης του καθεστώτος χορήγησης θεωρήσεων σε Τούρκους πολίτες, κάτι που θα καταστήσει σταδιακά πιο εύκολη την είσοδο τουρκικών διαβατηρίων στη Ζώνη Σένγκεν και αποτελούσε βασική επιδίωξη του προέδρου Ρεντζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δυο εβδομάδες πριν τις επαναληπτικές εκλογές της 1ης Νοεμβρίου στην Τουρκία.
Ο κ. Γιούνκερ διευκρίνισε ωστόσο πως η συμφωνία δεν σημαίνει ότι η Άγκυρα θα απολαύσει προνομιακή μεταχείριση ή ευνοϊκότερους κανόνες όσον αφορά τη σταδιακή απελευθέρωση των θεωρήσεων. «Δεν θα απομακρυνθούμε από τους κανόνες, δεν θα υπάρξουν ειδικά κριτήρια για την Τουρκία», επισήμανε.
Ο επικεφαλής της Κομισιόν τόνισε πως στόχοι της συμφωνίας είναι να διασφαλιστεί ότι οι πρόσφυγες που έχουν ήδη καταφύγει στην Τουρκία θα παραμείνουν εκεί, και ότι δεν θα μετακινηθούν προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με το κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου, η πρόοδος για τις βίζες θα αξιολογηθεί την άνοιξη του 2016, κάτι που σημαίνει ότι έως τότε θα πρέπει να υπάρχουν απτά αποτελέσματα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Γιούνκερ υπογράμμισε ότι η ταχύτητα της χαλάρωσης των περιορισμών για θεωρήσεις θα είναι ανάλογη με τη βοήθεια που θα προσφέρει η Άγκυρα για τον περιορισμό των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. «Δημιουργούμε σύνδεσμο μεταξύ μετανάστευσης και απελευθέρωσης των θεωρήσεων», είπε.
Επιβεβαίωσε ακόμα πως η Ευρωπαϊκή Ένωση θα προσφέρει χρηματοδοτική βοήθεια στην Άκυρα για την υποστήριξη των περίπου 2 εκατομμυρίων προσφύγων που ήδη βρίσκονται στην Τουρκία. Οι έως τώρα πληροφορίες ήθελαν το ποσό στήριξης να φτάνει ως και τα 3 δισεκ. ευρώ, όμως ο κ. Γιούνκερ δεν επιβεβαίωσε το ύψος της βοήθειας, λέγοντας ότι το θέμα θα συζητηθεί κατά τις επόμενες ημέρες μεταξύ Βρυξελλών και Άγκυρας.
Πέραν των θεωρήσεων και της χρηματοδοτικής στήριξης, όλες οι διαθέσιμες πληροφορίες θέλουν τις Βρυξέλλες να ανοίγουν ορισμένα κεφάλαια διαπραγμάτευσης για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., ουσιαστικά δίνοντας νέα πνοή στην ενταξιακή διαδικασία.
Στη σύνδεση μεταξύ της τουρκικής συνεισφοράς και της ευρωπαϊκής ανταπόδοσης στάθηκε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος σημείωσε ότι η συνεργασία με την Τουρκία θα έχει ως θεμέλιο την αρχή «όσο πιο πολύ μας βοηθάτε, τόσο περισσότερο θα σας βοηθήσουμε».
Ο κ. Τουσκ δήλωσε ότι είναι «προσεχτικά αισιόδοξος» για την επιτυχία της ευρω-τουρκικής συνεργασίας, και επανέλαβε την πάγια θέση του πως μια συμφωνία με την Άγκυρα έχει νόημα μόνο εάν εξασφαλίζει την μείωση των ανθρώπινων ρευμάτων προς την Ε.Ε.
Καμία αναφορά στις περιπολίες στο Αιγαίο
Κατά τη συνέντευξη Τύπου δεν έγινε κάποια αναφορά στο σενάριο κοινών ελληνοτουρκικών περιπολιών στα θαλάσσια σύνορα στο Αιγαίο, ενδεχόμενο που απορρίπτει κάθετα η ελληνική κυβέρνηση.
Υπό τη σκιά όμως των 600.000 αφίξεων μέσα στους πρώτους εννέα μήνες του 2015, Ο κ. Τουσκ υπογράμμισε πως οι 28 ηγέτες συζήτησαν τη φρούρηση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., σημειώνοντας ότι συμφωνήθηκε η επεξεργασία ενός ευρύτερου συστήματος προστασίας τους.
Το νέο σχέδιο, είπε, θα ενισχύσει σημαντικά την εντολή της Frontex, δίνοντάς της τη δυνατότητα να επιστρέφει μετανάστες στις χώρες προέλευσής τους και να προστατεύει καλύτερα τα σύνορα.
Καμία υποχώρηση σε θέματα εθνικής κυριαρχίας διαμήνυσε ο Έλληνας πρωθυπουργός
«Οι εξελίξεις τρέχουν με ραγδαίες ταχύτητες ενώ η ΕΕ αντιμετωπίζει ένα υπαρξιακό πρόβλημα, το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσα από την αρχή της αλληλεγγύης, της συνεργασίας και του διαμερισμού της ευθύνης».
Στη συνέχεια υπενθύμισε ότι η Ελλάδα από τον περασμένο Μάρτιο είχε θέσει την ανάγκη συνεργασίας με την Τουρκία ώστε να μειωθούν οι τεράστιες προσφυγικές ροές. «Αναγνωρίστηκε η ανάγκη να ενισχυθούν οι χώρες υποδοχής και με υλικοτεχνική υποδομή αλλά και οικονομική βοήθεια προκειμένου να στηθούν κέντρα υποδοχής και να ξεκινήσει η διαδικασία της μετεγκατάστασης», είπε ο πρωθυπουργός.
Ο κ. Τσίπρας συνέχισε λέγοντας πως «για την Ελλάδα κρίσιμο θέμα είναι να υπάρξει συμφωνία με την Τουρκία προκειμένου σταδιακά να μετατοπιστεί το βάρος από τα ελληνικά νησιά προς τις ακτές της Τουρκίας και να δημιουργηθούν εκεί τα λεγόμενα «hotspots» και η διαδικασία της μετεγκατάστασης να γίνεται από την Τουρκία».
Ο πρωθυπουργός πρόσθεσε: «Με αυτό τον τρόπο θα καταφέρουμε να μειώσουμε το τεράστιο κόστος που αφορά την πιθανότητα απωλειών ζωών στο Αιγαίο από πρόσφυγες που μπαίνουν στις βάρκες των διακινητών και διακινδυνεύουν τη ζωή τους». Ο κ. Τσίπρας είπε ωστόσο, ότι αυτό προϋποθέτει ειλικρινή συμφωνία με Τουρκία.
Υπογράμμισε πως η ελληνική πλευρά κατέθεσε τη σταθερή της θέση ότι αυτή η συμφωνία πρέπει να γίνει με όρους αλληλεγγύης και βοήθειας στην Τουρκία από την πλευρά της ΕΕ, αλλά χωρίς υποχωρήσεις σε κρίσιμα ζητήματα. «Η ενταξιακή διαδικασία έχει κάποιες αρχές. Αυτές οι αρχές και οι όροι πρέπει να τηρηθούν στο ακέραιο», δήλωσε ο πρωθυπουργός, σημειώνοντας ότι η συνεργασία είναι απαραίτητη προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι μεγάλες ροές μεταναστών, «όμως αυτό δε σημαίνει ότι θα υπάρξει οποιαδήποτε υποχώρηση σε θέματα εθνικής κυριαρχίας, και αυτή ήταν η κοινή θέση όλων των μελών του Συμβουλίου».
Αναφέρθηκε στο τεράστιο κόστος φροντίδας των μεταναστών, τόσο από την Ελλάδα όσο και από εταίρους. «Βαρύνουσας σημασίας είναι η θέση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πως για τις χώρες υποδοχής που επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος του προσφυγικού προβλήματος, θα πρέπει να υπάρξει δημοσιονομική χαλάρωση και ενίσχυση οικονομική για να αντιμετωπίσουν με αξιοπρέπεια τα τεράστια προβλήματα που προκύπτουν και να μπορέσουν να δώσουν ανθρωπιστική βοήθεια και αλληλεγγύη στους πρόσφυγες που το έχουν ανάγκη», τόνισε.
Ολοκληρώνοντας ο κ. Τσίπρας σημείωσε πως «αυτή είναι μια θέση που θα συζητηθεί στο μέλλον, την οποία υποστηρίξαμε, και θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη δυνατότητα της Ελλάδας να μπορέσει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της και ταυτόχρονα στη μεγάλη ανθρωπιστική της υποχρέωση να φιλοξενήσει τους πρόσφυγες και να αντιμετωπίσει τις τεράστιες δυσκολίες αυτών των ροών που υπερβαίνουν της δυνατότητές της».
