Νέα δωρεάν εκπαιδευτικά προγράμματα διοργανώνει η Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών και το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης για το σχολικό έτος 2015-2016. «Γνωρίζοντας την μεταβυζαντινή τέχνη από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι σήμερα» και «Από την μεταβυζαντινή τέχνη στους πρωτοπόρους ζωγράφους του 20ου αιώνα» είναι οι βασικοί άξονες θεμάτων των εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Πιο αναλυτικά, «Οι εικόνες της συλλογής του Ζαχαρία Πορταλάκη, 15ος - 20ος αιώνας, Γνωριμία με τη μεταβυζαντινή τέχνη» είναι ένα από τα εκπαιδευτικά προγράμματα, το οποίο απευθύνεται στις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού και στην Α' Γυμνασίου και διαρκεί από τις 12 Οκτωβρίου έως τις 6 Ιουνίου 2016.
Όπως αναφέρει το ΙΜΚ, «το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στοχεύει να φέρει τους μαθητές σε επαφή με την τέχνη της φορητής εικόνας και την εξέλιξή της μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης ως τον 20ό αιώνα, σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο.
Με αφορμή τις εικόνες της Συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη (15ος -20ός αιώνας) και έργα από την Κρήτη, τα Ιόνια νησιά, τις Κυκλάδες, την ηπειρωτική Ελλάδα, αλλά και τα Βαλκάνια και τη Ρωσία, οι μαθητές γνωρίζουν τα κεντρικά χαρακτηριστικά της μεταβυζαντινής τέχνης, και με πλούσιο εποπτικό υλικό και παιχνίδια παρατήρησης που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για την ηλικία αυτή, πειραματίζονται με τεχνικές κατασκευής των εικόνων, μαθαίνουν για την εκκλησιαστική ζωγραφική και τη σημασία της ιστόρησης των ναών, για τη βυζαντινή γραφή και πολλά άλλα».
Ακόμη ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι οι «όψεις της μεταβυζαντινής τέχνης και νεότερες αναζητήσεις της θρησκευτικότητας στη σύγχρονη τέχνη», που απευθύνεται στη Β΄, Γ΄ Γυμνασίου και στην Α΄ Λυκείου και διαρκεί από τις 12 Οκτωβρίου 2015 - 6 Ιουνίου 2016.
«Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα στοχεύει να φέρει τους μαθητές σε επαφή με την τέχνη της φορητής εικόνας στον ορθόδοξο κόσμο όπως αυτή διαμορφώνεται μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης ως τον 20ό αιώνα.
Με επίκεντρο επιλεγμένες εικόνες της Συλλογής Ζαχαρία Πορταλάκη που εκτίθενται μόνιμα πλέον στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, εξετάζονται όψεις της μεταβυζαντινής τέχνης κατά τη μακρά χρονική περίοδο 6 αιώνων, (από τον 15ο ως τον 20ό αιώνα), σε μία διαδρομή που ξεκινά από την Κρήτη, περνά στα νησιά του Ιονίου, τις Κυκλάδες και την ηπειρωτική Ελλάδα και φτάνει ως τα Βαλκάνια και τη Ρωσία.
Μέσα από επιλεγμένες δραστηριότητες οι μαθητές εξοικειώνονται με κεντρικά χαρακτηριστικά της μεταβυζαντινής ζωγραφικής τέχνης, μαθαίνουν για το εικονογραφικό πρόγραμμα των ορθόδοξων ναών και τη σημασία και το ρόλο των εικόνων στα τέμπλα ναών της περιόδου, αλλά και τις διαφορές της αγιογραφικής παράδοσης με τη δυτική τέχνη των αιώνων αυτών. Παράλληλα, μέσα από τα έργα της περιοδικής έκθεσης του Μουσείου της Συλλογής Σύγχρονης τέχνης του Ζαχαρία Πορταλάκη γνωρίζουν το έργο των πρωτοπόρων καλλιτεχνών Κωνσταντίνου Παρθένη, Γιάννη Τσαρούχη, Χρήστου Καπράλου και Θεόδωρου Στάμου και ανακαλύπτουν όψεις της θρησκευτικότητας όπως αυτή εκφράστηκε στην τέχνη της νεότερης γενιάς».
