Περίπου 285 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο διαβιούν με χαμηλή όραση και τυφλότητα, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ. Από αυτά, 39 εκατομμύρια άνθρωποι είναι τυφλοί και 246 εκατομμύρια έχουν χαμηλή όραση με μέτρια ή σοβαρά προβλήματα όρασης, με το 90% των τυφλών ανθρώπων να κατοικούν, όπως διαπιστώθηκε, σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 200.000 άτομα με σοβαρά προβλήματα όρασης, εκ των οποίων περίπου 70-80.000 έχουν ιδιαίτερα χαμηλή όραση, ενώ στα μητρώα τυφλότητας που τηρούνται σε δημόσιους φορείς υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 25.000 επιδοτούμενα άτομα στα προγράμματα τυφλότητας.
Μεταξύ των σοβαρότερων αιτιών απώλειας της όρασης στην Ελλάδα είναι η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, ο καταρράκτης και η ηλικιακή εκφύλιση της ώχρας κηλίδος.
Αυτά τα στοιχεία ήρθαν στο φως με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (Κατά της Τύφλωσης), όπως έχει καθιερωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) να γιορτάζεται κάθε χρόνο η δεύτερη Πέμπτη κάθε Οκτωβρίου, οπότε και για το έτος 2015 είναι η 8η Οκτωβρίου.
Η Παγκόσμια Ημέρα Όρασης παρέχει την ευκαιρία για προβληματισμό, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και δράση, ώστε οι πολίτες να ενημερώνονται, να αναγνωρίζουν και να διεκδικούν το «Δικαίωμα στην Όραση» με έγκυρο τρόπο και ασφαλείς διαδικασίες, να επιδιώκουν ποιοτικές υπηρεσίες πρόληψης, θεραπείας, αποκατάστασης και αυτόνομης/ανεξάρτητης διαβίωσης.
Τα στοιχεία
Όπως πάντως εκτιμάται, παγκοσμίως υπάρχουν 19 εκατομμύρια παιδιά με σοβαρά προβλήματα όρασης. Περίπου το 65% όλων των ατόμων με προβλήματα όρασης είναι ηλικίας 50 ετών και άνω, ενώ αυτή η ηλικιακή ομάδα περιλαμβάνει μόνο το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Τη στιγμή που ανησυχητικό στοιχείο έρχεται να αποτελέσει και το ότι η αύξηση του πληθυσμού των ηλικιωμένων σε πολλές χώρες δηλώνει πως ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν την πιθανότητα να εμφανίσουν τη νόσο της ηλικιακής εκφύλισης της ώχρας κηλίδος, με σοβαρά προβλήματα όρασης.
Στις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες τώρα, όπως η Ελλάδα, σχεδόν το 70% των ασθενών που έχουν υποστεί σοβαρή απώλεια όρασης πάσχουν από παθήσεις της ώχρας κηλίδος. Παρά ταύτα, το 80% των προβλημάτων όρασης είναι δυνατόν να αποφευχθεί, όπως σημειώνεται, δηλαδή εύκολα να θεραπευτούν ή και να προληφθούν, ενώ, όπως αποδείχθηκε, ο αριθμός των ανθρώπων με τυφλότητα λόγω λοίμωξης έχει παγκοσμίως μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 20 χρόνια.
Είναι σωτήρια η έγκαιρη διάγνωση
Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο για τη διαχείριση των σοβαρών προβλημάτων όρασης διαδραματίζει η έγκαιρη διάγνωση, η πρώιμη παρέμβαση-θεραπεία, καθώς και η πρόληψη, δεδομένου ότι συμβάλλουν αποτελεσματικά στην ελάττωση εμφάνισης νέων περιστατικών χαμηλής όρασης και τυφλότητας και κατ' επέκταση συμβάλλουν στον έλεγχο των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων. Μάλιστα, ο τακτικός και συνεχής οφθαλμολογικός έλεγχος συμβάλλει στην πρόληψη και στην ουσιαστική αντιμετώπιση των προβλημάτων της όρασης και τελικά στον περαιτέρω έλεγχο της τυφλότητας.
Στο πλαίσιο τώρα της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσμού, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Όρασης (World Sight day) 8 Οκτωβρίου 2015, η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Υπηρεσιών Υγείας, Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και Πρόληψης του υπουργείου Υγείας εξέδωσε εγκύκλιο με θέμα «Φροντίδα οφθαλμών για όλους» (Eye care for all) και στόχο να γίνει γνωστό το πρόβλημα της μερικής ή ολικής απώλειας της όρασης-τυφλότητας, ως ένα παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Παράλληλα, όπως σημειώνεται, αναπτύσσεται η παγκόσμια κοινή πρωτοβουλία «Vision 2020/ "Οραση 2020 "» : «The Right to sight/Δικαίωμα στην Όραση», του ΠΟΥ και του ΙΑΡΒ, που ξεκίνησε το 1999 και αποσκοπεί στην εξάλειψη των κύριων αιτιών που οδηγούν στην απώλεια της όρασης/τυφλότητα, μέχρι το έτος 2020, η οποία θα μπορούσε να επιτευχθεί με την ενσωμάτωση ενός δίκαιου, βιώσιμου και ολοκληρωμένου συστήματος φροντίδας των οφθαλμών, μέσω της ενίσχυσης των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και των εθνικών προγραμμάτων πρόληψης. Ως στόχος του «Vision 2020» είναι η μείωση του επιπολασμού της τυφλότητας από αιτίες που την προκαλούν και μπορούν να αποφευχθούν, καθώς και η ελάττωση των προβλημάτων όρασης κατά 25% έως το έτος 2019, από το έτος αφετηρίας 2010.
Επίσης, στις δράσεις προβλέπεται και η ανάπτυξη, οργάνωση και υλοποίηση δράσεων πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης/πολιτών, παιδιών, εφήβων, εκπαιδευτικών, επαγγελματιών υγείας και διάφορων κατηγοριών ευπαθών ομάδων πληθυσμού/πολιτών, για τον προληπτικό έλεγχο της όρασης και της οπτικής λειτουργίας, τις θεραπευτικές παρεμβάσεις, την πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, τις υπηρεσίες αποκατάστασης και ψυχοκοινωνικής στήριξης για άτομα με προβλήματα όρασης.
Επιμόρφωσης επαγγελματιών υγείας, καθώς και άλλων στελεχών αρμόδιων υπηρεσιών στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, που απασχολούνται σε δομές και υπηρεσίες σχετικές με τη διάγνωση και φροντίδα των οφθαλμολογικών παθήσεων. Δράσεις, οι οποίες προτείνεται να αναπτυχθούν με τη συνεργασία τοπικών και περιφερειακών φορέων και υπηρεσιών και των κατά τόπους Ιατρικών Συλλόγων, Οφθαλμολογικών Εταιρειών ή άλλων αρμόδιων επιστημονικών και επαγγελματικών φορέων.
Μαρία Αντωνογιαννάκη
