Ο Δήμος Ιεράπετρας με τη συγκρότηση της Επιτροπής Ανάδειξης Αρχαιοτήτων ξεκίνησε εδώ και λίγους μήνες, με τη συνεργασία της προϊσταμένης της ΚΔ' Εφορίας Κλασικών και Προϊστορικών Αρχαιοτήτων κ. Χρύσας Σοφιανού, αλλά και πολλών εθελοντών, μια εκστρατεία αξιοποίησης όλων των αρχαιολογικών θέσεων της ευρύτερης περιοχής, προκειμένου τα επόμενα χρόνια η Ιεράπετρα να αποτελέσει πόλο έλξης για τους επισκέπτες εκείνους που έχουν ως πρώτο κριτήριό τους την πολιτιστική κληρονομιά του τόπου που επιλέγουν για τις διακοπές τους.
«Ο πολιτιστικός πλούτος της αρχαίας Ιεράπυτνας είναι ανεκτίμητος και αναξιοποίητος. Προσπαθούμε με την κ. Σοφιανού να αναδείξουμε τις αρχαιότητές μας και να προβάλουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά, για να προσελκύσουμε τα επόμενα χρόνια τους επισκέπτες εκείνους που δεν αναζητούν μόνο ήλιο, θάλασσα και καλό φαγητό. Θέλουμε να τραβήξουμε το ενδιαφέρον και εκείνων που θέλουν να μάθουν για τον πολιτισμό και την ιστορία μας», εξηγεί ο πρόεδρος της δημοτικής Επιτροπής Ανάδειξης Αρχαιοτήτων κ. Γιάννης Ροβιθάκης, συνταξιούχος εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Προσπαθώντας να τεκμηριώσει την άποψή του ότι η Ιεράπετρα πρέπει να γένει Κέντρο Πολιτισμού, ο κ. Γιάννης Ροβιθάκης αναφέρεται στις περιόδους εκείνες που η αρχαία Ιεράπυτνα από τις καταγραφές του παρελθόντος αποκαλύπτεται και αποδεικνύει με ντοκουμέντα ποια είναι η ιστορική της πραγματικότητα.
Πελασγική Περίοδος
Το 1900 ο αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς έγραψε πως ανατολικά της Ιεράπυτνας βρίσκονταν οι Ετεοκρήτες, δυτικά οι Πελασγοί και στο σταυροδρόμι αυτών των πολιτισμών η Ιεράπυτνα που ανέπτυξε το δικό της ιδιαίτερο χρώμα.
Το 1962 ο αρχαιολόγος Άρης Πουλιανός έστειλε στη Χαιδελβέργη της Γερμανίας κομμάτι από το σκελετό που βρέθηκε στη Γρα Λυγιά, θαμμένος στην εμβρυϊκή στάση, μέσα σε πίθο πέντε μέτρα από τη θάλασσα. Η ανάλυση του σκελετού τοποθετεί την ηλικία του στο 3500 π.Χ. Επιβεβαιώνεται έτσι η κάθοδος των Πελασγών από τα ανατολικά, πρώτα από το νομό Λασιθίου.
Μινωική Περίοδος
Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Μύρτος, στη θέση Αράπη Σκάλα στη Γρα Λυγιά, στη Βασιλική, στα Γουρνιά, στη Χρυσή, στον Αζοριά και στο Βροντά δείχνουν τη ζωηρή παρουσία της Ιεράπυτνας σε αυτήν την περίοδο.
Οι πρόσφατες ανασκαφές στο Γαϊδουροφά Ανατολής, με την ομάδα του αρχαιολόγου κ. Γιάννη Παπαδάτου και του Ιεραπετρίτη αρχαιολόγου κ. Κώστα Χαλικιά, δείχνουν ότι εκεί γινόταν συγκέντρωση αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, τα οποία τροφοδοτούσαν τη μινωική Ιεράπυτνα.
Το στοίχημα των αρχαιολόγων για τα επόμενα χρόνια είναι να βρουν πού βρισκόταν η μινωική πόλη Ιεράπυτνα.
Ελληνιστική Ρωμαϊκή Περίοδος
Από την καταστροφή της μινωικής Κρήτης μέχρι τον 4ο π.Χ. αιώνα υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες για την ιστορική συνέχεια. Κατά την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή Περίοδο η Ιεράπυτνα με την επεκτατική πολιτική που ασκεί γίνεται η πιο ισχυρή πόλη-κράτος, με συμμάχους τη Μακεδονία, τη Ρόδο και την Πέργαμο.
Απλώνεται από τον Τσούτσουρο μέχρι το Κουφονήσι και καταστρέφει εκ θεμελίων την Πραισό, για την εκμετάλλευση της πορφύρας. Έτσι εδραιώνει την κυριαρχία της. Ο πληθυσμός της υπερβαίνει τις 100.000. Διαθέτει ένα τεράστιο τεχνητό λιμάνι, ναούς, υδραγωγεία, παλάτια, δύο θέατρα και ένα αμφιθέατρο 12.000 θέσεων.
«Η πόλη έμοιαζε σαν αγρός με κρίνα, από το πλήθος των αγαλμάτων και των κιόνων», γράφει ο Μπουοντελμόντι το 1410.
Όλο το διαμετακομιστικό εμπόριο από την Ασία και την Αφρική περνά από την Ιεράπετρα. Το 365 μ.Χ. καταστρέφεται από το μεγαλύτερο καταγεγραμμένο στη Μεσόγειο σεισμό, και έκτοτε υπάρχει σαν μια μικρή πόλη.
Βυζαντινή Περίοδος
Η ιστορία της Βυζαντινής Κρήτης χωρίζεται σε τρεις περιόδους. Η πρώτη καλύπτει τους πρώτους Βυζαντινούς αιώνες, μέχρι την κυριαρχία των Αράβων κατακτητών από το 330-824 μ.Χ. Η δεύτερη περιλαμβάνει τη σκοτεινή περίοδο της Αραβοκρατίας από το 824-961 μ.Χ., και η Τρίτη, λεγόμενη και Β' Βυζαντινή Περίοδος, καλύπτει το διάστημα από το 961-1204 μ.Χ.
Με την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 η Βυζαντινή Αυτοκρατορία ουσιαστικά καταλύεται. Η Φραγκοκρατία είναι η νέα περίοδος της ιστορίας. Αρχίζει ο εποικισμός της Κρήτης από τη Βενετία. Από το 1212 μέχρι το 1310 εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη περίπου 10.000 Βενετοί άποικοι. Τα πρώτα 200 χρόνια η Κρήτη σπαράσσεται από επαναστάσεις. Μετά αρχίζει η Κρητική Αναγέννηση, την εποχή όμως που ο τουρκικός επεκτατισμός δεν ήταν εύκολο να αναχαιτιστεί.
Όταν ο Χάνδακας πέφτει στα χέρια των Τούρκων, όλα ουσιαστικά έχουν τελειώσει. Τότε αρχίζει η μαύρη περίοδος της Τουρκοκρατίας, η οποία διαρκεί από το 1660 έως το 1898. Στις 26 Μαρτίου του 1905 στην κεντρική πλατεία του Επαρχείου συγκεντρώθηκαν οι κάτοικοι όλων των χωριών της Επαρχίας Ιεράπετρας και κήρυξαν την Ένωση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα.
Νίκος Πετάσης
