Εκλογές προ των πυλών, λοιπόν; Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, μετά από αλλεπάλληλες αλλαγές πλεύσης και πορείας, μετά από αμέτρητες υπαναχωρήσεις και κυβιστήσεις, φαίνεται να προχωρά τελικώς σε αυτό που προβλεπόταν από τους περισσότερους: στις εκλογές!
Του Γιώργου Ψαρουλάκη
Αλλά... δίχως να είναι σίγουρο και περιμένοντας να επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που θέλουν τον Αλέξη Τσίπρα να υποβάλλει... σήμερα κιόλας την παραίτηση της κυβέρνησης του (κάτι που εκτός απροόπτου θα προκαλέσει εκλογές), ας δούμε τα δεδομένα. Ποιον "συμφέρουν" αυτές οι εκλογές, ποιον όχι και ...γιατί. Και ποια θα είναι η εικόνα του πολιτικού σκηνικού μετά απ' αυτές τις εκλογές.
Να αρχίσουμε με ορισμένες διαπιστώσεις:
- Παρότι υπάρχει ένα "ρήγμα" εντός του ΣΥΡΙΖΑ, με δύο διαφορετικές απόψεις να εκφράζονται και να αντιπαρατίθενται και με σχεδόν το 1/3 της ΚΟ του κόμματος να έχει διαφοροποιηθεί από την "επίσημη γραμμή" στις ψηφοφορίες για το μνημόνιο, δεν φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερα... επιτακτική διάθεση από οποιαδήποτε πλευρά, για να "ξεκαθαριστεί" η κατάσταση: οι διαφοροποιηθέντες δεν (φαίνεται να) επιθυμούν να ρίξουν την κυβέρνηση αλλά ούτε και να αποχωρήσουν από το κόμμα, ο Αλέξης Τσίπρας δεν επιθυμεί να τους διαγράψει ούτε και να θέσει το θέμα της "κομματικής πειθαρχίας".
- Πολλή συζήτηση γίνεται για την "Αριστερή Πλατφόρμα", ωστόσο στην πραγματικότητα σε επίπεδο κοινοβουλευτικής ομάδας, η δύναμη της "λαφαζανικής" πτέρυγας ουσιαστικά περιορίζεται σε μια δωδεκάδα βουλευτών. Οι υπόλοιποι "διαφωνούντες" προέρχονται από διάφορες πλευρές. Το συμπαγέστερο "μπλοκ" είναι οι της ΚΟΕ και της ΔΕΑ (συνολικά έξι βουλευτές) ενώ οι υπόλοιποι προέρχονται από διάφορες πλευρές και δεν ταυτίζονται απαραίτητα γενικότερα με τις απόψεις και την τακτική της ΑΠ. Αρκετοί εξ αυτών είναι "προεδρικοί" (λ.χ. Κωνσταντοπουλου, Βαρουφάκη οι πιο... προφανείς) άλλοι έχουν δεσμούς με τον Μανόλη Γλέζο, άλλοι είναι εκτός των "κύριων τάσεων" του κόμματος κ.λπ.
- Τα "παρών" της τελευταίας ψηφοφορίας προσωπικά θεωρώ ότι είναι περίπου βέβαιο ότι θα έδιδαν ψήφο εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση, εφόσον πηγαίναμε σε κάτι τέτοιο. Και από τα 32 "όχι" του μνημονίου, έως και 14 θα μπορούσαν να είχαν γίνει "ναι στην κυβέρνηση" υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις.
- Ελάχιστοι είναι εκείνοι που στην πραγματικότητα επιθυμούν αυτήν την στιγμή εκλογές. Ακόμη και εντός του ΣΥΡΙΖΑ. Πολλώ δε μάλλον τα υπόλοιπα κόμματα, που βλέπουν ότι τα δημοσκοπικά δεδομένα δεν τους δίνουν τίποτε από τις απώλειες που αναμένεται να έχει ο ΣΥΡΙΖΑ μετά την μνημονιακή στροφή του. Ίσως μόνο η χρυσή αυγή να επιθυμεί εκλογές, προσδοκώντας σε σημαντική αύξηση της δύναμης της.
Ποιος φοβάται τις εκλογές
Στο σημείο αυτό αξίζει να εξειδικεύσουμε περισσότερο. Αυτή τη στιγμή η κοινή γνώμη είναι μουδιασμένη. Οι Έλληνες που ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές τον ΣΥΡΙΖΑ με την ελπίδα ότι θα μπορέσει να διαπραγματευτεί καλύτερα και να φέρει το τέλος της εποχής των μνημονίων δίχως επώδυνες αλλαγές... κατάλαβαν την ματαιότητα της πράξης τους, αφού αποδείχτηκε πέραν πάσης αμφιβολίας (λες και χρειαζόταν απόδειξη... αλλά ορισμένοι δε μαθαίνουν με τίποτε...) ότι δεν μπορείς να έχεις και την πίτα ολάκερη και τον σκύλο χορτάτο.
Παρά το μούδιασμα και την αμηχανία των ανθρώπων αυτών - πολλώ δε μάλλον των 3.6 εκατομμυρίων Ελλήνων που ψήφισαν "όχι" στη συμφωνία που είχε προτείνει ο Γιούνκερ - ο ΣΥΡΙΖΑ συνεχίζει να βρίσκεται μπροστά στις δημοσκοπήσεις. Βεβαίως τα νέα μέτρα επί της ουσίας (πλην της αύξησης του ΦΠΑ) δεν έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται, οπότε διατηρείται ακόμη η "ορμή" των προηγούμενων μηνών. Ίσως φταίει και το ότι η κυβέρνηση συνεχίζει να είναι "2 σε 1" - για κάθε Τσίπρα υπάρχει μια Κωνσταντοπούλου, για κάθε Σταθάκη ένας Βαρουφάκης, για κάθε Δραγασάκη ένας Λαφαζάνης και για κάθε Μάρδα ένας Στρατούλης. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση σε μία συσκευασία.
Τυχόν διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και δη πριν από τις εκλογές, θα αφαιρέσει αυτό το χαρακτηριστικό. Και όσο βιαστικά και αν συμπτυχθεί το "κόμμα της ρήξης" (όποιοι κι αν είναι εκείνοι που θα συμμετάσχουν σε αυτό) σίγουρα θα κόψει ένα σεβαστό ποσοστό ψήφων από τον ΣΥΡΙΖΑ. Για το λόγο αυτό, η λογική του καιροσκοπισμού λέει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πολύ θα ήθελε να πάει στις εκλογές με το εσωκομματικό μέτωπο ανοιχτό, δίχως να έχει ολοκληρώσει τη μετατροπή του σε μια "φιλοευρωπαϊκή" και "μνημονιακή" δύναμη.
Έχει νόημα αυτό; Λογικά, όχι. Είναι ολοκληρωτικά παράλογο και εντελώς... για τα θηρία. Ωστόσο σε αυτό το πολιτικό τρελλοκομείο στο οποίο έχει μετατρεπεί πλέον η Ελλάδα, συνέπεια των μνημονίων και της εφαρμογής αυτών, ακόμη και τέτοιοι παραλογισμοί, μπορεί να... λειτουργήσουν εκλογικά.
Θέλουν... οι άλλοι;
Εκλογές δεν θέλουν ούτε τα κόμματα της αντιπολίτευσης και σίγουρα δεν επιθυμεί εκλογές το μεγαλύτερο εξ αυτών, η Νέα Δημοκρατία. Το κόμμα βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο, προσπαθεί να προσαρμόσει το βασικό του αφήγημα στη νέα πραγματικότητα (στην οποία ο "αντιμνημονιακός" ΣΥΡΙΖΑ έφερε και ψήφισε το τρίτο μνημόνιο) και σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις (και τα δημοσκοπικά ευρήματα) θα έχει νέες απώλειες σε σχέση με τον Ιανουάριο.
Ανάλογη είναι η εικόνα στο ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι, που βλέπουν ότι αυτή τη στιγμή ο "χώρος" που καλύπτουν (της "μνημονιακής" κεντροαριστεράς) καλύπτεται... πλήρως από τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που τους εκθέτει σε κίνδυνο σοβαρής εκλογικής συρρίκνωσης, η οποία στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ μπορεί να σημαίνει ακόμη και ...έξοδο από την Βουλή!
Για το ΚΚΕ θα είναι μια... δύσκολη εκλογική αναμέτρηση, αφού θα μπορούσε να βγει με μια περισσότερο "λαϊκιστική" ρητορεία και να μαζέψει πολλούς ψήφους διαμαρτυρίας, ωστόσο δεν είναι αυτός ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούν στον Περισσό. Το ΚΚΕ θα συνεχίσει στον δρόμο που βρίσκεται σήμερα και... όποιος αντέχει θα ακολουθήσει.
Αντίθετα, η Χρυσή Αυγή θα βρει... χρυσή ευκαιρία να μαζέψει δυσαρεστημένους απ' όλες τις πλευρές: από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ (ένεκα "μνημονιακής στροφής") από τη Νέα Δημοκρατία κλπ. Και θα προσαρμόσει τη ρητορική της ανάλογα.
Και φυσικά υπάρχουν και τα μικρότερα κόμματα, όπως λ.χ. η Ένωση Κεντρώων, με τον Βασίλη Λεβέντη παρότι θεωρείται "γραφικός", να έχει γκελ και να δείχνει ότι μπορεί να μαζέψει "ψήφους διαμαρτυρίας" αρκετούς ακόμη και να τον... βάλουν στη Βουλή.
Θα πετάξει έξω τους "αντάρτες";
Βεβαίως οι επόμενες εκλογές αν γίνουν στο ορατό μέλλον (μέσα στο 2015 τέλος πάντων, πολλώ δε μάλλον τον Σεπτέμβρη που θέλουν οι τελευταίες διαρροές από το Μαξίμου) θα γίνουν με λίστα. Και αν δεν έχει ξεκαθαριστεί το εσωκομματικό μέτωπο, ποια θα είναι η σύνθεση αυτών των λιστών βουλευτών; Θα τολμήσει ο Αλέξης Τσίπρας να πετάξει εκτός λίστας τους δημοφιλέστερους - ίσως - βουλευτές του;
Να θυμίσουμε: Στην γιγάντια Β' Αθηνών, την εκλογική περιφέρεια-βαρόμετρο, πρώτος σε σταυρούς και μάλιστα με τεράστια διαφορά (142.000 έναντι κάτι λιγότερο από 100.000 του δεύτερου) ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης. Η επίσης πιστή στο "όχι" Νάντια Βαλαβάνη, ήταν τέταρτη, πίσω από Δραγασάκη και Κουρουπλή. Ο Δημήτρης Στρατούλης πέμπτος. Στην ίδια περιφέρεια εξελέγη και ο Κώστας Ήσυχος. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου πήρε 44.000 ψήφους στην Α' Αθηνών, περίπου τους μισούς εκ όσων ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ και ήταν δεύτερη (πρώτος ο Αλέξης Τσίπρας που ως αρχηγός δεν χρειαζόταν σταυρό και πήρε όλους τους ψήφους του κόμματος του). Ο Λεουτσάκος ήταν τρίτος στην Α' Πειραιά. Ο επικεφαλής της Αριστερής Πλατφόρμας Π. Λαφαζάνης ήταν μακράν πρώτος στην Β' Πειραιά. Ο Αλέξης Μητρόπουλος ("παρών" στην ψηφοφορία για το μνημόνιο) ήταν μακράν πρώτος στην Αττική. Ο Κοδέλας πήρε... δυόμιση φορές περισσότερους ψήφους από τον δεύτερο στην Αργολίδα! Πρώτος μακράν και ο Ζαχαριάς στην Αρκαδία. Χατζηλάμπρου και Κανελοπούλου πήραν μαζί πάνω από 50.000 σταυρούς στην Αχαΐα. Ο Σταθάς "σάρωσε" στην Βοιωτία παίρνοντας... σχεδόν όσους ψήφους πήρε και ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ δεύτερος ήταν ο επίσης "αντάρτης" Σκούμας. Ο Καραγιαννίδης ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος της Δράμας και ο Κώτσιας πήρε σχεδόν τους μισούς ψήφους του ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρυτανία. Ο Λαπαβίτσας πήρε τους υπερδιπλάσιους σταυρούς από την δεύτερη βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ στην Ημαθία και ο Μιχάλης Κριτσωτάκης ξεπέρασε τους 25.000 σταυρούς στο Ηράκλειο. Ο Μιχαλάκης ήταν ο απόλυτος κυρίαρχος στην Καρδίτσα, όπως και η Ραχήλ Μακρή στην Κοζάνη, όπου δεύτερη ήταν η επίσης αντάρτισσα Ουζουνίδου. Και ο κατάλογος είναι μακρύς ακόμη: σχεδόν το σύνολο των "ανταρτών" (πλην ολίγων εξαιρέσεων) είναι τα "πρώτα βιολιά" του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογικές τους περιφέρειες.
Τι θα κάνει ο Αλέξης Τσίπρας με αυτούς; Θα "τολμήσει" να τους πετάξει έξω από τις λίστες ή να τους βάλει σε μη εκλόγιμες θέσεις; Μια και οι εκλογές αν γίνουν στις 20 Σεπτεμβρίου - όπως λέγανε τα σενάρια που κυκλοφορούν σήμερα - θα προηγηθούν του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ που θα "ξεκαθάριζε" την κατάσταση και θα επέτρεπε στον Αλέξη Τσίπρα να καταρτίσει ψηφοδέλτια δίχως τους "αντάρτες" (εφόσον επέρχετο στο συνέδριο η "ρήξη"). Οπότε δεν θα έχει την κομματική νομιμοποίηση για να προχωρήσει σε "προγραφές" με πραξικοπηματικό (τουλάχιστον όπως τον αντιλαμβάνονται στο πλαίσιο της εσωκομματικής δημοκρατίας του ΣΥΡΙΖΑ) τρόπο.
Βεβαίως νεώτερες πληροφορίες λένε ότι στόχος της κυβέρνησης δεν είναι να στηθούν κάλπες το Σεπτέμβρη, αλλά τον Οκτώβρη. Πιθανότατα την δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου. Κάτι που σημαίνει ότι μέχρι τότε θα έχουν ολοκληρωθεί και οι εσωκομματικές διαδικασίες στον ΣΥΡΙΖΑ, εφόσον ο Αλέξης Τσίπρας και η ηγετική ομάδα αποφασίσουν να περάσουν μέσα από τις συμπληγάδες του συνεδρίου... μέσα σε προεκλογική περίοδο!
Σε αυτήν την περίπτωση, οι πιθανότητες είναι υπέρ της διάσπασης πριν τις εκλογές και της εξόδου των "απρόθυμων" που δεν επιθυμούν να ψηφίζουν μνημόνια και εφαρμοστικούς νόμους για αυτά. Ωστόσο κι εδώ τα ερωτηματικά είναι πολλά: αν ο Αλέξης Τσίπρας προκαλέσει προκήρυξη εκλογών με το εσωκομματικό μέτωπο ανοιχτό και ενόψει του συνεδρίου, δεν δίνεται χρόνος στους "διαφωνούντες" να οργανωθούν σε νέο πολιτικό σχηματισμό και να κατέλθουν στις εκλογές, εφόσον αυτές γίνουν το πρώτο 15ήμερο του Οκτωβρίου.
Τελικά, ποιος είναι ο στόχος;
Οι πρώτες δηλώσεις στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ (που ανήκουν στην "προεδρική" γραμμή) ήταν ξεκάθαρες: ο ΣΥΡΙΖΑ θα κατέλθει στις εκλογές με το διακύβευμα "μας εκλέξατε ως αντιμνημονιακούς, όμως εμείς φέραμε μνημόνιο, οπότε... εκλέξτε μας και ως μνημονιακούς". Είπαμε, ο παραλογισμός σε αυτήν την χώρα έχει χτυπήσει κόκκινο, οπότε μπορεί να περιμένουμε καθετί, όσο παλαβό κι αν είναι, ως "εκλογικό δικακύβευμα".
Φυσικά στην πραγματικότητα το ζήτημα είναι άλλο: ο Αλέξης Τσίπρας θα καλέσει τους ψηφοφόρους να... ξεκαθαρίσουν το εσωκομματικό του τοπίο, προκειμένου είτε να προχωρήσει με μια κοινοβουλευτική ομάδα πιο "υπάκουη" από αυτήν την οποία διαθέτει τώρα, είτε να αναγκαστεί να κάνει ευρύτερες συνεργασίες για να κυβερνήσει τη χώρα.
Είχαμε προβλέψει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα εφαρμόσει μνημόνιο και είχαμε προβλέψει ότι μια και θα υπάρξουν πολλοί εντός του ΣΥΡΙΖΑ που δεν μπορούν να συμβιβαστούν με αυτό, ο Αλέξης Τσίπρας και η ομάδα που ελέγχει τον ΣΥΡΙΖΑ θα χρειαστεί κάποια στιγμή να διαχωρίσει την θέση της και να πάει σε ευρύτερες συνεργασίες (ακόμη και μια "εθνική Ελλάδος") για να προχωρήσει στην εφαρμογή του... τρίτου και μακρύτερου μνημονίου.
Και θα πείτε, είναι εκλογές αναγκαίες για να γίνει αυτό; Η εύκολη απάντηση είναι ΟΧΙ, φυσικά. Ίσα ίσα, οι εκλογές μπορεί να περιπλέξουν περισσότερο τα πράγματα, αφού αν ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ξανά την πρωτιά (και το μπόνους των 50 εδρών) ακόμη και αν πάρει μικρότερο ποσοστό από το 36.3% των εκλογών του Ιανουαρίου, θα πρέπει να κάνει κυβέρνηση. Προφανώς αυτή τη φορά ίσως διαφοροποιήσει το... μείγμα των συμμάχων του: το Ποτάμι μοιάζει ένας καλός υποψήφιος και... συμβατός με το μνημονιακό (πλέον) προφίλ και προσανατολισμό του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ υπάρχει και ταύτιση σε κάποια κοινωνικά ζητήματα (και... μεγάλη απόσταση στο οικονομικό πρόγραμμα, αφού το Ποτάμι ομνύει στον νεοφιλελευθερισμό, βεβαίως, αλλά αυτά... στο πλαίσιο του μνημονίου ξεπερνιώνται).
Πιθανόν, βεβαίως, ακόμη και οι λίστες των εκλογών αποδώσουν μια "καθαρά προεδρική" κοινοβουλευτική ομάδα για τον ΣΥΡΙΖΑ, να χρειαστούν και άλλοι "σύμμαχοι". Και μια ευρύτερη συμμαχία των δυνάμεων που ομνύουν στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, δεν μπορεί να αποκλειστεί σε καμία περίπτωση. Ανεξαρτήτως του αν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτο κόμμα ή όχι.
Ιδιομορφίες των εκλογών
Αυτή τη στιγμή τα δεδομένα είναι αρκετά... περίεργα. Θα λέγαμε ότι είναι οι πρώτες εκλογές από την έναρξη της "εποχής των μνημονίων" όπου η συντριπτική πλειοψηφία των κομμάτων, είναι "μνημονιακά". Και ΟΛΑ μα ΟΛΑ τα κόμματα που έχουν προοπτικές εξουσίας (ή συμμετοχής σε κυβέρνηση), θα είναι "μνημονιακά".
Καλό είναι να θυμηθούμε το αποτέλεσμα της 25ης Ιανουαρίου. Στις τελευταίες εκλογές, λοιπόν, η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων ψήφισε "αντιμνημονιακά": ΣΥΡΙΖΑ 36,3%, ΧΑ 6,3%, ΚΚΕ 5,5%, ΑΝΕΛ 4,75%. Σύνολο 52,7% περίπου και δεν προσμετράμε τα μικρότερα κόμματα που κατέβηκαν επίσης με αντιμνημονιακή ατζέντα αλλά δεν μπήκαν στην Βουλή. Αντίστοιχα το "μνημονιακό" μπλοκ πήρε Ν.Δ. 27,8%, Ποτάμι 6%, ΠΑΣΟΚ 4,7%, σύνολο 38,5%.
Βεβαίως η ρητορική των αντιμνημονιακών σχηματισμών δεν ήταν ίδια: του ΣΥΡΙΖΑ κυμαινόταν από το "θα σκίσουμε τα μνημόνια" έως το "με σκληρή διαπραγμάτευση θα πετύχουμε βελτίωση των όρων", των ΑΝΕΛ ήταν ένα γενικό "όχι στα μνημόνια και... τους γερμανοτσολιάδες", του ΚΚΕ ήταν "όχι στις αυταπάτες, μόνο λαϊκή εξουσία εγγυάται οτιδήποτε" και της ΧΑ... "δείρτε τους όλους" ή κάτι τέτοιο.
Αντίθετα το "μνημονιακό μπλοκ" ήταν πιο ομοιογενές και η γενική ρητοτική των τριών κομμάτων δεν είχε μεγάλες διαφορές.
Σε κάθε περίπτωση, οι επιλογές των ψηφοφόρων που δεν θέλουν μνημόνια, πλέον περιορίζονται κατά πολύ. Ιδιαίτερα εφόσον οι εκλογές γίνουν πριν προλάβουν να οργανωθούν οι υποστηρικτές της "ρήξης" εντός του ΣΥΡΙΖΑ.
Πραγματικά έχει ενδιαφέρον να δούμε τι θα προτιμήσει το εκλογικό σώμα. Πάντως, αυτό που θεωρώ προσωπικά σίγουρο, είναι η αυξημένη αποχή. Τα υπόλοιπα, μένει να τα δούμε.
