Το θέμα της "σχέσης" του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με την Ελλάδα όσον αφορά στο τρίτο πρόγραμμα βοήθειας, με σημείο αναφοράς τη βιωσιμότητα του χρέους, κυριαρχεί στη διαπραγμάτευση, δοκιμάζοντας ξανά τις σχέσεις του Οργανισμού με το Βερολίνο, κάνοντας πολλούς να μιλήσουν ακόμα και για μετωπική σύγκρουση για την Ελλάδα των δύο ισχυρών κυριών από τις δύο πλευρές: της Γερμανίδας καγκελαρίου Άγκελα Μέρκελ και της επικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ.
Την ίδια στιγμή, ο ρόλος του Ταμείου επιστρέφει στο προσκήνιο με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις, με δημοσιεύματα του ξένου Τύπου να αναφέρονται εκτενώς σε αμαρτίες και αστοχίες του παρελθόντος. Όπως τα όσα αναφέρει η Νάιρι Γουντς, κοσμήτορας της Blavatnik School of Government και διευθύντρια του προγράμματος Global Economic Governance στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης σε άρθρο της στο Project Syndicate.
Η κ. Γουντς σημειώνει τα έξι βασικά λάθη που έκανε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στη διαχείριση της ελληνικής κρίσης χρέους, και τα οποία έπρεπε να είχε αποφύγει βάσει των εμπειριών που είχε στο παρελθόν.
Όπως υποστηρίζει χαρακτηριστικά, τις τελευταίες δεκαετίες το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει μάθει έξι σημαντικά μαθήματα για το πώς να διαχειρίζεται κρίσεις κυβερνητικού χρέους. Όλα όμως αγνοήθηκαν στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης.
1. Άπαξ και διά παντός
Ένα βασικό μάθημα είναι πως, όταν καθίσταται απαραίτητο ένα πρόγραμμα διάσωσης, πρέπει να γίνεται άπαξ και οριστικά. Το ΔΝΤ το έμαθε αυτό το 1997, όταν ένα ανεπαρκές πρόγραμμα διάσωσης της Νότιας Κορέας επέβαλε δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων.
Στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι ακόμη χειρότερο, καθώς το σχέδιο των 86 δισ. ευρώ που συζητείται σήμερα ακολουθεί ένα πρόγραμμα διάσωσης 110 δισ. το 2010 και 130 δισ. το 2012.
2. Οι τράπεζες
Ένα άλλο μάθημα που αγνοήθηκε είναι πως δεν πρέπει να διασώζονται οι τράπεζες. Το ΔΝΤ το έμαθε με το δύσκολο τρόπο τη δεκαετία του 1980, όταν μετέφερε "κόκκινα" τραπεζικά δάνεια λατινοαμερικανικών κυβερνήσεων στα δικά του βιβλία και στα βιβλία άλλων κυβερνήσεων. Στην Ελλάδα, "κόκκινα" δάνεια εκδομένα από γαλλικές και γερμανικές τράπεζες μεταφέρθηκαν στα δημόσια βιβλία, μεταβιβάζοντας την έκθεση όχι μόνο στους Ευρωπαίους φορολογουμένους, αλλά σε όλα τα μέλη του ΔΝΤ.
3. Φαύλος κύκλος λιτότητας
Το τρίτο μάθημα που απέτυχε να εφαρμόσει το ΔΝΤ στην Ελλάδα είναι πως η λιτότητα συχνά οδηγεί σε φαύλο κύκλο, καθώς οι δημοσιονομικές περικοπές κάνουν την οικονομία να συρρικνώνεται πολύ περισσότερο.
Καθώς το ΔΝΤ δίνει βραχυπρόθεσμα δάνεια, υπήρχε κίνητρο να αγνοηθούν οι επιπτώσεις της λιτότητας προκειμένου να καταστούν δυνατές προβλέψεις ανάπτυξης που θα υπονοούσαν ικανότητα αποπληρωμής.
4. Οι μεταρρυθμίσεις
Τέταρτον, το ΔΝΤ έχει μάθει πως οι μεταρρυθμίσεις έχουν τις περισσότερες ελπίδες να εφαρμοστούν όταν είναι λίγες και προσεκτικά επικεντρωμένες. Είναι μεγάλος ο πειρασμός για τους πιστωτές να επιμείνουν σε έναν μακρύ κατάλογο μεταρρυθμίσεων. Μια κυβέρνηση όμως ταλανιζόμενη από την κρίση θα δυσκολευτεί να διαχειριστεί πολλαπλές αξιώσεις.
5. Η σκληρότητα
Το πέμπτο μάθημα είναι πως οι μεταρρυθμίσεις δεν έχουν πολλές πιθανότητες επιτυχίας, εκτός αν η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να τις εφαρμόσει. Όροι και προϋποθέσεις που εκλαμβάνονται ως επιβληθέντα έξωθεν, σχεδόν σίγουρα αποτυγχάνουν.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, εσωτερικοί πολιτικοί λόγοι οδήγησαν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να κάνουν επίδειξη ασφυκτικής πίεσης. Και το ΔΝΤ θέλησε να δείξει ότι ήταν εξίσου σκληρό με την Ελλάδα όσο με τη Βραζιλία, την Ινδονησία και τη Ζάμπια - και ας ήταν αυτό τελικά αντιπαραγωγικό.
6. Έλεγχος νομισμάτων
Το έκτο μάθημα που αγνόησε το ΔΝΤ είναι πως η διάσωση χωρών που δεν ελέγχουν πλήρως τα νομίσματά τους ενέχει επιπρόσθετους κινδύνους. Όπως έμαθε στην Αργεντινή και στη Δυτική Αφρική, οι χώρες αυτές στερούνται ένα από τα ευκολότερα μέσα προσαρμογής σε μια κρίση χρέους: την υποτίμηση. Έχοντας αποτύχει να προειδοποιήσει την Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιρλανδία και την Ισπανία για τους κινδύνους της ένταξης σε μια νομισματική ένωση, το ΔΝΤ θα έπρεπε να είχε εξετάσει κατά πόσο ήταν εξαρχής σωστό ή απαραίτητο να παρέμβει στην κρίση της ευρωζώνης.
