Αύριο, στις 10 το πρωί, ξεκινά στο "στρατιωτικό τμήμα" του αεροδρομίου Ηρακλείου η τελετή "διάλυσης" της 126 Σμηναρχίας Μάχης. Της Μονάδας της Πολεμικής Αεροπορίας που για 65 συνεχή χρόνια επισήμως - στην πράξη 70 - συνδέθηκε άρρηκτα με την κοινωνική ζωή της πόλης του Ηρακλείου και με τη σύγχρονη ιστορία της.
Τριακόσιοι σχεδόν αεροπόροι, άνδρες και γυναίκες, που μέχρι σήμερα αποτελούσαν οργανικά στελέχη της ιστορικής Σμηναρχίας, από τις 12 το μεσημέρι θα αποτελούν - οι περισσότεροι - τμήμα του προσωπικού της 133 Σ.Μ. στο Καστέλι, με την οποία συγχωνεύονται οι υπηρεσίες της.
Όσο κι αν δε γίνεται ορατό από την πρώτη στιγμή, πέρα από τη συναισθηματική παράμετρο, υπάρχει και η πρακτική. Οι περισσότεροι από εκείνους που μετατίθενται θα υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν το Ηράκλειο, μαζί με τις οικογένειές τους. Πλήγμα αναμφίβολα ισχυρό σ' αυτή τη δύσκολη περίοδο για την οικονομική και κοινωνική ζωή της πόλης.
Δύο παράμετροι που στηρίχτηκαν όλα αυτά τα χρόνια από το προσωπικό της 126 Σ.Μ., ειδικά μεταξύ των ετών 1989-2001, όταν η 126 ήταν βάση των Mirage F1 και είχε φτάσει να αριθμεί πάνω από 500 στρατιωτικούς, χωρίς να προσμετρώνται οι οικογένειές τους.
Αν και η "σχέση" της 126 Σ.Μ. με την ίδια την πόλη (το Δήμο) πέρασε στο διάστημα των 70 χρόνων από διάφορες "διακυμάνσεις" (αντιδράσεις για την άφιξη των μαχητικών, για το θόρυβο κατά τις αναχαιτίσεις, για το φόβο... τουρκικής επιδρομής λόγω της παρουσίας των S300), φοβίες βέβαια μιας μειοψηφίας "επιφανών", κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την προσφορά της Μονάδας, που αγαπήθηκε στην πράξη από τους "απλούς" Ηρακλειώτες και με δεδομένο πως πολλοί νέοι της πόλης υπηρέτησαν τη στρατιωτική τους θητεία σε αυτήν.
Ο Θησέας δαμάζει το Μινώταυρο.Το ιστορικό (πλέον) σήμα μονάδας της 126 Σ.Μ.
Η ιστορία της 126
Το αεροδρόμιο Ηρακλείου (αεροδρόμιο "Ρουσσών", όπως ήταν η παλαιά τοπωνυμική ονομασία του) ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1946 ως στρατιωτική Αεροπορική Βάση, με μεταφορά αντίστοιχων δραστηριοτήτων από το αεροδρόμιο του Μάλεμε, που λόγω της αδυναμίας επέκτασής του αδυνατούσε να εξυπηρετήσει τις αυξανόμενες ανάγκες της "αναγεννημένης" Πολεμικής Αεροπορίας.
Τότε, με βάση τα υπολείμματα των γερμανικών εγκαταστάσεων και με μπόλικα... αντίσκηνα, δημιουργήθηκε ο πρώτος "πυρήνας" εξυπηρέτησης πολεμικών αεροσκαφών. Από το 1949, με απόφαση του ΓΕΑ, ίσχυσε νέα οργάνωση για τη Βάση Ηρακλείου, η οποία μετονομάστηκε σε "Αεροπορικό Απόσπασμα", υπαγόμενο από τον Απρίλιο του 1950 στην κεντρική Αεροπορική Βάση Φαλήρου (Ελληνικό).
Με το Βασιλικό Διάταγμα της 24ης Φεβρουάριου 1951 αναβαθμίζεται σε ανεξάρτητη Αεροπορική Βάση υπό το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας. Στις 20 Αυγούστου του 1953 η βάση ονομάζεται 126 Σμηναρχία Αεροπορικής Βάσης (ΣΑΒ), υπό τον έλεγχο του τότε Αρχηγείου Αεροπορικού Υλικού.
Την ίδια περίοδο χρησιμοποιήθηκε ως κέντρο εκπαίδευσης στρατευσίμων διοικητικών ειδικοτήτων. Στο τέλος του 1967 υπήχθη στο Αρχηγείο Τακτικής Αεροπορίας ως ανεξάρτητη ΣΑΒ και τον Ιούλιο του 1974 μετονομάστηκε σε 126 Σμηναρχία Μάχης, έχοντας υπό τη διοίκησή της το Αεροπορικό Απόσπασμα Τυμπακίου και από το 1987 το Αεροπορικό Απόσπασμα Καρπάθου.
Πολεμική εμπλοκή
Στη Μονάδα δε στάθμευαν μόνιμα μαχητικά αεροπλάνα έως την εισβολή στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974. Τότε, την 20ή και την 21η Ιουλίου 1974, δέκα αεροσκάφη F-5Α Freedom Fighter της 111 Π.Μ. και F-4Ε Phantom της 117 Π.Μ. προσγειώνονται στο Α/Δ Ηρακλείου, με σκοπό να υποστηρίξουν τις επιχειρήσεις στην Κύπρο.
Τα F-4E Phantom εκείνη την περίοδο ήταν ό,τι πιο σύγχρονο είχε να επιδείξει το διεθνές αεροπορικό οπλοστάσιο. Ήταν ταχύτατα με μεγάλη ικανότητα μεταφοράς πολεμικού φορτίου και μεγάλη εμβέλεια δράσης. Αποτελούσαν ισχυρό πλεονέκτημα για την ελληνική πλευρά, καθώς η Τουρκία δεν τα διέθετε ακόμη.
Σε αντίθεση με τον άλλο τύπο βομβαρδιστικού που διέθετε τότε η Π.Α., τα F84G, που μπορούσαν να παραμείνουν μόλις για τρία λεπτά στον εναέριο χώρο της Κύπρου, τα Phantom μπορούσαν να δράσουν σχεδόν χωρίς χρονικούς περιορισμούς.
Την 21η Ιουλίου και ενώ οι Τούρκοι επέκτειναν το προγεφύρωμα στην Κερύνεια, τα Phantom φορτώθηκαν βόμβες και ρουκέτες που είχαν "κλαπεί" από τα αμερικανικά αποθέματα στη Σούδα και ξεκίνησαν την τροχοδρόμηση. Οι πιλότοι δήλωναν στον ασύρματο τη συγκίνηση και τον ενθουσιασμό τους για την επικείμενη συνδρομή τους στον αγώνα των Ελληνοκύπριων μαχητών και των στρατιωτών της ΕΛ.ΔΥ.Κ. Μπήκαν σε σειρά απογείωσης. Και τότε ακούστηκε η εντολή... ανάκλησης της αποστολής.
Αν τα ελληνικά F-4E είχαν φτάσει πάνω από το Πεντεμίλι της Κερύνειας, το τουρκικό προγεφύρωμα θα είχε διαλυθεί. Τα τουρκικά μαχητικά (F-100 και F105) τότε ήταν απλώς αδύνατο να σταματήσουν τα Phantom.
Εκείνη την περίοδο σημειώθηκε και μια αναγκαστική προσγείωση ενός ελληνικού μαχητικού F84D, το οποίο μάλιστα πήρε φωτιά και καταστράφηκε (ο πιλότος διασώθηκε). Το κουφάρι του μαχητικού για χρόνια έμενε στην άκρη του κεντρικού διαδρόμου του αεροδρομίου, πυροδοτώντας και τρέφοντας τον "αστικό μύθο" ότι το ελληνικό μαχητικό «είχε χτυπηθεί από τούρκικα σε σκληρή αερομαχία πάνω από την Κύπρο» και έκανε "αναγκαστική" στο Ηράκλειο.
Τα «Mirage»: Η 334 Μοίρα Παντός Καιρού
Από το 1975 κατασκευάζονται καταφύγια αεροσκαφών από οπλισμένο σκυρόδεμα ("τολ") και αναβαθμίζεται το αεροδρόμιο. Από τότε και μέχρι τον Ιούλιο του 1989 αποτελούσε σταθμό ευκαιριακών μετασταθμεύσεων.
Τον Ιούλιο του 1989 στη Μονάδα εντάχθηκε η 334 Μοίρα Παντός Καιρού με τα θρυλικά F-1CG, η οποία επιχειρούσε από το Ηράκλειο και μετείχε σε εκατοντάδες "εμπλοκές" πάνω από το Αιγαίο, μέχρι τη στιγμή που διακόπηκε η λειτουργία της, τον Ιούλιο του 2000.
Από τότε μέχρι και σήμερα η Μονάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αποτελούσε ενδιάμεσο σταθμό ανεφοδιασμού και επανεξυπηρέτησης των αεροσκαφών της Π.Α., αλλά και ξένων αεροποριών, όπως των διάσημων ακροβατικών σμηνών Red Arrows (Βρετανία) και Frecce Tricolori (Ιταλία).
Αποστολή της 126 σε κάθε περίπτωση ήταν η διατήρηση υψηλού βαθμού αποτελεσματικότητας και ετοιμότητας για ανάληψη και επιτυχή διεξαγωγή αεροπορικών επιχειρήσεων οποτεδήποτε απαιτηθεί και σύμφωνα με τα ισχύοντα σχέδια.
Όλες αυτές οι δραστηριότητες μεταβιβάζονται πλέον στην 133 Σ.Μ. στο Καστέλι.
11η ΜΚΒ: Οι πύραυλοι S300 παραμένουν
Στις 24/2/05 εντάχθηκαν στη Μονάδα, προερχόμενα από 138 Σ.Μ., η 11η Μοίρα Κ.Β., η 12η Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων, το Κέντρο Διεύθυνσης Ελέγχου S-300 PMU-1, καθώς και το Σμήνος TOR - Μ1.
Στις 8-12-06, με απόφαση του ΓΕΑ, συγκροτείται μία (1) Μοίρα Κατευθυνόμενων Βλημάτων (η 11η ΜΚΒ), που προήρθε από τη συγχώνευση των Μοιρών 11ης ΜΚΒ, 12ης ΜΚΒ, ΚΔΕ S-300 και του Σμήνους TOR - M1 της 426 ΜΑΦ, η οποία είναι εντεταγμένη Μοίρα και υπάγεται διοικητικά στην 126 Σ.Μ. και επιχειρησιακά στο ΑΤΑ.
Η 11η ΜΚΒ είναι λοιπόν η μονάδα της Π.Α. που παραμένει στη θέση της 126 Σ.Μ. με σκοπό την παροχή της διαρκούς "αντιαεροπορικής ομπρέλας" πάνω από ολόκληρο το νοτιοανατολικό Αιγαίο, χάρη στο μεγάλο βεληνεκές των S300. Μαζί τους παραμένουν περίπου 100 στελέχη της Π.Α.
Πηγές: "Επί πτερύγων ανέμων" Λ. Ψηλομανουσάκη 2003 - haf.gr.
Γιώργος Παπαδάκης
