Την ώρα που η Κρήτη δεν έχει δείξει ότι λαμβάνει μέτρα θωράκισής της απέναντι στο φοβερό βακτήριο που καταστρέφει κυρίως τις ελιές στη νότια Ιταλία, οι Πελοποννήσιοι αγρότες έχουν κυριολεκτικά χάσει τον ύπνο τους και παρακολουθούν κάθε δραστηριότητα της φύσης, κάνοντας ό,τι μπορούν για να αποτρέψουν την εισβολή της Xylella στα ελληνικά εδάφη. Οι αγρότες στην ευρύτερη αυτή περιοχή δηλώνουν έντρομοι με το ενδεχόμενο να έρθει στην Ελλάδα το βακτήριο της Xylella fastidiosa, αφού, αν φτάσει, όπως λένε, «θα καταστρέψει το σύνολο των καλλιεργειών μας και θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στην οικονομία της περιοχής, αφού δεν υπάρχει αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισής του»!
Ο φόβος και ο τρόμος έχει γίνει στην Πελοπόννησο αυτό το βακτήριο, που προέρχεται από τις ΗΠΑ και εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ευρώπη το 2013, όταν άρχισε να καταστρέφει ελαιώνες στην Απουλία της νότιας Ιταλίας, με αποτέλεσμα να τεθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μια περιοχή 2,4 εκατομμυρίων στρεμμάτων.
Το Κέντρο Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου στο Ναύπλιο ανακοίνωσε εγρήγορση και έκανε γνωστό ότι έχουν δοθεί οδηγίες σε επίπεδο πρόληψης. Μπορεί βέβαια, από την άλλη, να μιλούν οι επιστήμονες του κέντρου για την ανάγκη σωστού ελέγχου στις πύλες εισόδου της χώρας, εκεί όπου γίνεται εισαγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού, αλλά όλοι συμφωνούν με τη δυσάρεστη διαπίστωση ότι αυτοί οι έλεγχοι, προκειμένου όλα τα φυτά να έχουν φυτοϋγειονομικό διαβατήριο, δε γίνονται στο βαθμό που θα έπρεπε.
Ενδεικτικό της ανησυχίας των αγροτών είναι ότι η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Κυνουρίας, με βασική παραγωγή την ελαιοκαλλιέργεια, έχει εκδώσει δέκα ανακοινώσεις για την Xylella. Μάλιστα, οι συνεταιριστές καταγγέλλουν την πιθανότητα παράνομης εισαγωγής δενδρυλλίων, γεγονός που θα μπορούσε να βοηθήσει στη μεταφορά και την καταστροφική εισβολή του βακτηρίου στα ελληνικά εδάφη.
Εκτιμούν μάλιστα ότι, αν το βακτήριο μεταδίδεται από πολλαπλασιαστικό υλικό, δε θα μείνει απολύτως τίποτα, γιατί δεν υπάρχει κανένας έλεγχος.
Και αυτό στο οποίο άπαντες συμφωνούν είναι ότι θα πρέπει να βρίσκονται στους χώρους δουλειάς των φυτωριούχων διαρκώς οι γεωπόνοι των ερευνητικών κέντρων του κράτους για να διενεργούν ελέγχους.
Το βακτήριο Xylella fastidiosa είναι οργανισμός καραντίνας, ο οποίος προσβάλλει περισσότερα από εκατόν πενήντα φυτά - όπως η ελιά, το αμπέλι, τα εσπεριδοειδή, τα πυρηνόκαρπα, καθώς και καλλωπιστικά αλλά και δασικά φυτά, όπως η βελανιδιά και ο πλάτανος.
Επισημαίνει ότι η πρώτη επιβεβαιωμένη παρουσία του παθογόνου βακτηρίου στην επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται στη νότια Ιταλία το 2013 με προσβολές σε ελιά, αμυγδαλιά, πικροδάφνη και βελανιδιά, με προοδευτική εξάπλωση της ασθένειας και μεγάλες καταστροφές ελαιώνων.
Το βακτήριο προσβάλλει τα αγγεία του ενεργού ξύλου, εμποδίζοντας τη μεταφορά του νερού και ανόργανων θρεπτικών στοιχείων στο φυτό, με αποτέλεσμα τα ασθενή φυτά να εκδηλώνουν συμπτώματα μαρασμού, νέκρωσης και ξήρανσης του φυλλώματος. Επειδή τα συμπτώματα μοιάζουν με αδρομυκώσεις, τροφοπενίες ή ζημιές από ζιζανιοκτόνα, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή από τους καλλιεργητές για ενδεχόμενη προσβολή από το βακτήριο, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι πολλά φυτά μπορούν να προσβληθούν, αλλά να παραμείνουν ασυμπτωτικά.
Μέγιστη προσοχή
Από την πλευρά της η αρμόδια αντιπεριφερειάρχης Λακωνίας Ντία Τζανετέα τόνισε ότι «σε μια περιοχή όπως τη Λακωνία που οι ελιές, τα εσπεριδοειδή και τα αμπέλια αποτελούν τις δυναμικές και κύριες καλλιέργειες, με τα νέα δεδομένα που έχουν προκύψει στη γειτονική χώρα, την Ιταλία, το βακτήριο Xylella fastidiosa αποτελεί μια νέα απειλή για όλους μας».
Υπογράμμισε ότι «μετά την τριστέτσα, την καταστρεπτική ίωση που προσβάλλει τα εσπεριδοειδή, η οποία εισήχθη στη Λακωνία το 2007 με μολυσμένα δενδρύλλια από την Ισπανία και την οποία τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε να αναχαιτίσουμε με ασπίδα τους φυτοϋγειονομικούς ελέγχους που κάνει η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας, "σκύβουμε" πάνω από την καινούργια απειλή προσπαθώντας να αποτρέψουμε τις ολέθριες επιπτώσεις που θα έχει η εμφάνιση του βακτηρίου στη Λακωνία μας».
Η αντιπεριφερειάρχης ανέφερε πως έχουν ξεκινήσει οι επιθεωρήσεις για το βακτήριο της Xylella. Ζήτησε επίσης τη «χωρίς καθυστέρηση ενημέρωση και εξέφρασε τη δυσπιστία σε κάθε "φερτή" και "άριστη" ποικιλία από άλλη χώρα, γιατί ακόμα και ένα όμορφο λουλούδι στον κήπο μας μπορεί να φέρει την καταστροφή στην οικονομία της περιοχής μας».
Αυστηροί έλεγχοι: «Είμαστε συνυπεύθυνοι»
Μιλώντας στη "Νέα Κρήτη" χθες, ο ερευνητής-φυσιολόγος φυτών δρ Δημήτρης Φανουράκης ξεκαθάρισε ότι δε φτάνει μόνο η σωστή μέριμνα του κράτους και των αρμοδίων ερευνητικών φορέων. Αλλά χρειάζεται να δείξουν ενδιαφέρον και οι ίδιοι οι παραγωγοί, τηρώντας στοιχειώδη μέτρα πρόληψης κατά την εκτέλεση των εργασιών τους. «Είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι», είπε στην εφημερίδα μας. «Και δεν αναφέρομαι μόνο στο βακτήριο αυτό. Μιλάω γενικότερα για τα παθογόνα. Χρειάζεται αυστηρός έλεγχος του υλικού που έρχεται στο νησί. Και δε γίνεται αυτός ο αυστηρός έλεγχος τόσο στην Κρήτη, όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Μάλιστα, η ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι ξεκάθαρη και είναι πάρα πολύ αυστηρή. Από 'κει και πέρα εμείς δεν την τηρούμε στο βαθμό που θα έπρεπε».
Στο σημείο αυτό, ο κ. Φανουράκης λέει ότι «το πολλαπλασιαστικό υλικό θα έπρεπε να ελέγχεται. Να είναι πιστοποιημένο. Αλλά ο έλεγχος που γίνεται στη χώρα μας είναι απλά δειγματοληπτικός». Κάνοντας ιδιαίτερη αναφορά στο βακτήριο της Xylella, ο κ. Φανουράκης λέει: «Όταν και αν έρθει και είναι ξένο, θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα. Και εκτός από την ελιά, προσβάλλει γενικότερα πολυετείς καλλιέργειες και εκεί η ζημιά είναι πολύ μεγαλύτερη από τις μονοετείς. Γιατί στις μονοετείς, εντάξει, έχασες μια σοδειά, του χρόνου ξεκινάμε απ' την αρχή. Στις πολυετείς καλλιέργειες όμως τα προβλήματα είναι πολύ πιο σοβαρά, διότι χρειάζεται εγκατάσταση καινούργιας φυτείας, χρόνια να περιμένεις να πάρεις τη σοδειά κ.λπ. Είναι δηλαδή πολύ εντονότερα».
Ενημέρωση των πολιτών από τη Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας ΠΕ Ηρακλείου
Ενημέρωση για το θέμα παρέχει με σημερινή ανακοίνωσή της η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου, η οποία μεταξύ άλλων συμβουλεύει τους παραγωγούς να ενημερώνουν με τη σειρά τους τούς φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές της υπηρεσίας για οποιαδήποτε ασυνήθιστη εμφάνιση συμπτωμάτων ή κάθε άλλης ανωμαλίας που αφορά τα φυτά ξενιστές του Xylella fastidiosa.
Η ανακοίνωση που εξέδωσε η Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας της Π.Ε. Ηρακλείου έχει ως εξής:
«Η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Ηρακλείου ενημερώνει όλους τους εμπλεκόμενους με την παραγωγή, διακίνηση και διαχείριση φυτών (φυτώρια, σημεία πώλησης καλλωπιστικών φυτών και πολλαπλασιαστικού υλικού, ελαιοπαραγωγών, αγροτικών συνεταιρισμών, γεωπόνων και τεχνολόγων γεωπονίας του δημοσίου και ιδιωτών, Δήμων και εργολάβων δημοσίων κηποτεχνικών έργων, κ.α.) για τους κινδύνους που εγκυμονούνται για τις τοπικές καλλιέργειες (ελιές, αμπέλια, πυρηνόκαρπα και εσπεριδοειδή) από ενδεχόμενη είσοδο και εξάπλωση του επιβλαβούς οργανισμού Xylella fastidiosa (φυτοπαθογόνο βακτήριο) στην Ελλάδα και ειδικότερα στην Κρήτη. Παράλληλα επισημαίνονται τα μέτρα (φυτοϋγειονομικές απαιτήσεις) που πρέπει να λαμβάνονται για την πρόληψη της εξάπλωσής του στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στη νότια Ιταλία έχουν αναφερθεί σοβαρά κρούσματα του επιβλαβούς οργανισμού Xylella fastidiosa με επιβεβαιωμένη παρουσία σε αρκετά φυτικά είδη μεταξύ των οποίων η ελιά, η αμυγδαλιά, η πικροδάφνη, η δρυς, το δενδρολίβανο, η μυρτιά και ο ράμνος με συμπτώματα μαρασμού, νέκρωσης (καψάλισμα) και ξήρανσης του φυλλώματος, ακολουθούμενα τελικά από την πλήρη νέκρωση του φυτού. Προσφάτως, διαπιστώθηκε η παρουσία του επιβλαβούς οργανισμού σε δενδρύλλιο ελιάς, σε εταιρεία εμπορίας φυτών της βόρειας Ιταλίας.
Με βάση τη με αρ. 2014/497/ΕΕ Εκτελεστική Απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, επιβάλλονται όροι και προϋποθέσεις για την εισαγωγή φυτών-ξενιστών προς φύτευση από τρίτες χώρες προς την Ε.Ε. καθώς και για τη διακίνηση τους εντός Ε.Ε. Συγκεκριμένα φυτά που προορίζονται για φύτευση, εκτός των σπόρων προς σπορά, των ειδών Olea, Prunus, Catharanthus, Nerium, Vinca, Malva, Portulaca, Quercus και Sorghum που προέρχονται από τρίτες χώρες, στις οποίες είναι γνωστή η παρουσία του Xylella fastidiosa, επιτρέπεται να εισάγονται στην Ένωση μόνο εάν συνοδεύονται από πιστοποιητικό φυτοϋγείας. Ακόμα οποιαδήποτε από τα παραπάνω φυτά διακινούνται εντός της Ε.Ε. ως φυτά προς φύτευση και έχουν προέλευση την Απουλία της Ιταλίας, απαιτείται να συνοδεύονται οπωσδήποτε από φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.
Σε κάθε περίπτωση, οφείλετε να ενημερώνετε τους φυτοϋγειονομικούς ελεγκτές της υπηρεσίας μας για οποιαδήποτε ασυνήθιστη εμφάνιση συμπτωμάτων ή κάθε άλλης ανωμαλίας που αφορά τα φυτά ξενιστές του Xylella fastidiosa.
Για την ενημέρωσή σας σχετικά με το Xylella fastidiosa (περιγραφή, συμπτώματα, έγχρωμες εικόνες), μπορείτε να επισκέπτεστε την ιστοσελίδα του επίσημου εργαστηρίου φυτοϋγειονομικών ελέγχων του Μπενακείου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου (www.bpi.gr).
Οι ενδιαφερόμενοι για οποιαδήποτε πληροφορία μπορούν να απευθύνονται στη ΔΑΟΚ ΠΕ Ηρακλείου, Τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου, στα τηλέφωνα 2810309337 και 2810309338».
Χριστόφορος Παπαδάκης
