Γενιές ολόκληρες αρχαιολόγων και ιστορικών έχουν επιδοθεί ανά τους αιώνες στο κυνήγι του Άγιου Δισκοπότηρου, του κειμηλίου με τις δεκάδες θρυλικές παραλλαγές, που ξεκινούν από τη βασική αφετηρία, το Μυστικό Δείπνο.
Σύμφωνα με την παράδοση που ξεκίνησε το μεγάλο της ταξίδι στο χώρο και το χρόνο το μεσαίωνα, μέσα από τα ρομαντικά κείμενα της εποχής, η ιστορία του δισκοπότηρου που χρησιμοποίησε ο Ιησούς κατά το Μυστικό Δείπνο δεν τελείωσε εκείνο το σούρουπο, όταν ο Χριστός έδωσε τις βασικές αρχές της Θείας Ευχαριστίας και προδόθηκε από τον Ιούδα.
Και εκεί αρχίζει το μυστήριο, καθώς η μυθοπλασία έκανε την όλη υπόθεση συναρπαστική μεν, παραμυθένια δε, εμπλέκοντας σταυροφορίες και σταυροφόρους, φυσικά τους Ναΐτες ιππότες, οι οποίοι είναι πανταχού παρόντες σε καθετί που έχει να κάνει με τα κειμήλια της Σταύρωσης και βεβαίως τη μυστηριώδη ιστορία τους, το βασιλιά Αρθούρο και τους Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, μαζί με πληθώρα από υπερφυσικά γνωρίσματα και ιδιότητες.
Σύμβολο
Άλλωστε, ούτως ή άλλως, ο συμβολισμός του Γκρέιλ, όπως είναι το όνομα του Δισκοπότηρου στους σχετικούς θρύλους, είναι πανίσχυρος ως αυτό που δίνει την αιώνια ζωή, κυρίως μέσα από την υπόσχεση του Παραδείσου που πηγάζει από την ίδια την πηγή της ζωής, τον Χριστό, μέσα από το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Ο γοητευτικός μεσαιωνικός θρύλος δε σταμάτησε ποτέ να σαγηνεύει τους κυνηγούς αρχαίων θησαυρών, κάτι που μαρτυρούν τα χιλιάδες βιβλία και μελέτες γύρω από το Γκρέιλ, η δημοσιότητα που αποκτά κάθε νέα θεωρία και το διαχρονικό ενδιαφέρον κάθε μορφής τέχνης και κυρίως της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου.
Ο Ιντιάνα Τζόουνς
Τρανή απόδειξη αποτελεί η τρίτη ταινία με ήρωα το θρυλικό αρχαιολόγο Ιντιάνα Τζόουνς "Η τελευταία σταυροφορία", που εστιαζόταν στην αναζήτηση του Άγιου Δισκοπότηρου φυσικά και με υπερφυσικούς όρους, τοποθετώντας το στη διάσημη Πέτρα της Ιορδανίας. Χωρίς φυσικά κανένα ίχνος επιστημονικής αλήθειας, αφού το εν λόγω μνημείο, το πιο εντυπωσιακό της ελληνιστικής πόλης, αποτελεί στην πραγματικότητα μια μοναδικής ομορφιάς πρόσοψη ενός βασιλικού τάφου. Αντίστοιχα, θυμίζουμε το θόρυβο που προκάλεσε το βιβλίο του Νταν Μπράουν "Κώδικας Ντα Βίντσι", που επίσης θεμελίωνε την ιστορία του πάνω στο Άγιο Δισκοπότηρο και μεταφέρθηκε με αντίστοιχη επιτυχία και στον κινηματογράφο.
Ο θρύλος
Το μεγαλύτερο μέρος της μεσαιωνικής λογοτεχνίας που σχετίζεται με το Άγιο Δισκοπότηρο χρονολογείται μεταξύ του 1180 και του 1240, έχοντας ως πηγή τη Γαλλία. Οι σημερινοί ερευνητές αναγνωρίζουν δύο σταθμούς στη σχετική λογοτεχνία, στα έργα που ασχολήθηκαν με την αναζήτηση του Δισκοπότηρου και σε εκείνα που ακολούθησαν, βασίστηκαν πάνω στις πληροφορίες των πρώτων και είχαν σαν στόχο την ιστορική πια αναζήτηση του κειμηλίου με όρους επιστημονικούς.
Φυσικά το να μπορεί να δει κανείς πίσω από την ομίχλη του χρόνου την ιστορία είναι εξαιρετικά δύσκολο, καθώς οι παραλλαγές του θρύλου είναι πάμπολλες, όσα και τα μέρη που ισχυρίζονται ότι διαθέτουν ένα κειμήλιο το οποίο υποτίθεται ότι είναι το πραγματικό Άγιο Δισκοπότηρο.
Ιωσήφ εξ Αριμαθαίας
Ένας από τους επικρατέστερους θρύλους θέλει το κύπελλο να ξαναχρησιμοποιήθηκε λίγο μετά το Μυστικό Δείπνο από τον Ιωσήφ εξ Αριμαθαίας, για να συλλέξει το αίμα του Χριστού κατά τη Σταύρωση, ενόσω το σώμα του Θεανθρώπου βρισκόταν πάνω στο σταυρό. Από εκεί και μετά αρχίζουν οι διακλαδώσεις του θρύλου, που περνάει απαραιτήτως από τη Βρετανία του βασιλιά Αρθούρου.
Μια από τις επικρατέστερες εκδοχές θέλει τον Ιωσήφ να φυλακίζεται από τους Εβραίους σε έναν πέτρινο τάφο, όπου και τον άφησαν να πεθάνει. Μέσα στη φυλακή, το Δισκοπότηρο τού παρείχε την απαραίτητη τροφή για να επιζήσει και, όταν τελικά αυτός ελευθερώθηκε πολλά χρόνια αργότερα, μετέφερε το Άγιο Δισκοπότηρο στη Βρετανία. Αν και ο ίδιος εγκαταστάθηκε στο Γκλαστομπέρι, το Δισκοπότηρο μεταφέρθηκε στο θαυμαστό κάστρο Κορμπέρνικ, όπου και το προστάτευαν ιππότες, απόγονοι της κόρης του Άννας.
Ο Περσεβάλ
Αιώνες αργότερα, η τοποθεσία του κάστρου ξεχάστηκε, μέχρι που ένας νέος, ο Περσεβάλ, θέλοντας να πραγματοποιήσει το όνειρό του να γίνει ιππότης στην αυλή του βασιλιά Αρθούρου, βρέθηκε μπροστά σε ένα κάστρο περιτριγυρισμένο από άγονη γη. Βασιλιάς του κάστρου ήταν ο Φίσερ, ο οποίος, αν και φύλακας του Άγιου Δισκοπότηρου, εξαιτίας της αμαρτωλής ζωής του είχε χάσει τη μιλιά του.
Ο νέος δέχτηκε την πρόταση του βασιλιά, που τον είχε προσκαλέσει σε δείπνο. Την ώρα του δείπνου έγινε μάρτυρας μιας περίεργης ιεροτελεστίας, κατά την οποία είδε έναν άντρα να κρατά μια λόγχη που μάτωνε και μια γυναίκα που κρατούσε το Δισκοπότηρο, το οποίο παρείχε τροφή για όλους τους παρευρισκόμενους. Αν και ο Περσεβάλ σάστισε, δεν έκανε καμία ερώτηση για το Δισκοπότηρο και πήγε να κοιμηθεί. Όταν ξύπνησε όμως, το κάστρο ήταν ερειπωμένο.
Μετά από πολλά χρόνια, ο Περσεβάλ έμαθε την αλήθεια για το Δισκοπότηρο. Ο βασιλιάς Φίσερ ήταν θείος του και ο ίδιος είχε κληθεί από το Δισκοπότηρο για να γίνει ο επόμενός του φύλακας. Αν είχε ρωτήσει ποιον υπηρετεί το Δισκοπότηρο κατά τη διάρκεια του δείπνου, ο βασιλιάς θα είχε θεραπευτεί και η άγονη γη θα είχε καρποφορήσει και πάλι, ενώ ο ίδιος θα έπαιρνε το θρόνο με το θάνατο του βασιλιά. Πολλοί είπαν ότι ο Περσεβάλ τελικά βρήκε το κάστρο και μετά το θάνατο του θείου του πήρε το θρόνο, άλλοι πάλι ισχυρίστηκαν ότι ο Περσεβάλ δεν κατάφερε ποτέ να βρει το χαμένο κάστρο του Δισκοπότηρου.
Βασιλιάς Αρθούρος
Κατά τη διάρκεια των επόμενων πενήντα χρόνων μια σειρά από ποιήματα και πρόζες έδωσαν το καθένα και τη δική του εκδοχή για την ιστορία του Δισκοπότηρου. Το μόνο σίγουρο όμως είναι ότι η ιστορία, ή καλύτερα ο θρύλος του Άγιου Δισκοπότηρου, μεταφέρεται έκτοτε στην αυλή του βασιλιά Αρθούρου. Σύμφωνα με την παράδοση, αιώνες αργότερα από τα γεγονότα εκείνα η τοποθεσία του κάστρου θεωρούνταν χαμένη, μέχρι που ένα όραμα στην αυλή του βασιλιά Αρθούρου υποδείκνυε ότι το Δισκοπότηρο θα το έβρισκε ένας απόγονος του Άγιου Ιωσήφ, και τότε βασιλιάς και γη θα καρποφορούσαν.
Όταν ένας τέτοιος άνδρας εμφανίστηκε στο πρόσωπο του γιου του Λάνσελοτ, Κάλαχαν, η αναζήτηση για το χαμένο Δισκοπότηρο ξεκίνησε. Τα χρόνια όμως περνούσαν και οι Ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης, αν και σάρωναν κάθε γωνιά της Βρετανίας, δεν κατάφεραν να βρουν το χαμένο κάστρο. Ο Περσεβάλ ανακάλυψε το κάστρο όπου φυλασσόταν και η Ιερή Λόγχη, αλλά δεν κατάφερε να ρωτήσει για την τύχη του και έφυγε με άδεια χέρια.
Επόμενος ήταν ο Λάνσελοτ, στον οποίο όμως δε δόθηκε η άδεια να εισέλθει στο κάστρο γιατί ήταν μοιχός και μόνο ένας άνδρας με αγνή καρδιά μπορούσε να πάρει το άγιο αυτό σκεύος.
Τέλος, έφτασε ο Κάλαχαν και, αφού του επιτράπηκε η είσοδος, του δόθηκε η άδεια να πλησιάσει το Άγιο Δισκοπότηρο. Η ζωή του ολοκληρώθηκε και άνθρωπος και Δισκοπότηρο οδηγήθηκαν στον παράδεισο. Η δυτική Εκκλησία αγνόησε το μύθο ολοκληρωτικά, γεγονός που αποδίδεται στην εμφανή επιρροή της κέλτικης κληρονομιάς στη σύνθεση του θρύλου.
ΤΑ ΥΦΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΙΚΟΥ ΔΕΙΠΝΟΥ
Το «de menzali Domini» και το «Linteo Domini»
Δύο κειμήλια που φυλάσσονται στο Αυτοκρατορικό Θησαυροφυλάκιο της Βιέννης, το Σατσκάμερ, συνδέονται κατά πάσα πιθανότητα, όπως "ψιθυρίζει" η επιστήμη, με το θρύλο και τα γεγονότα του Μυστικού Δείπνου. Πρόκειται για ένα αρτοφόριο, το οποίο θεωρείται ότι αποτελεί κειμήλιο που προέρχεται από το Μυστικό Δείπνο, δηλαδή ένα ύφασμα το οποίο χρησιμοποιήθηκε για να σκεπάσει το τραπέζι. Ονομάζεται «de menzali Domini», σαφής σε τραπέζι.
Στην πραγματικότητα το ύφασμα έχει μια μεταγενέστερη ιστορία, καθώς εμφανίστηκε μόλις το 15ο αιώνα ως τμήμα του θησαυροφυλακίου της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και τοποθετήθηκε σε μια χρυσή στολισμένη με κοσμήματα στα 1518. Οι επιστήμονες δε γνωρίζουν τίποτα για την παλαιότερη ιστορία αυτού του κομματιού, έτσι σίγουρα, αν όχι πιθανότατα, πρέπει να θεωρείται ένα πλαστό κειμήλιο, με την απόλυτη ετυμηγορία να μπορεί να δώσει μόνο η εξέταση του ίδιου του υφάσματος, κάτι που δεν έχει γίνει ως τα σήμερα.
Ένα δεύτερο ύφασμα και πάλι από το Σατσκάμερ της Βιέννης, το Αυτοκρατορικό Θησαυροφυλάκιο, αναφέρεται ως Linteo Domini, και θεωρείται το λινό που υποτίθεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τον Χριστό όταν έπλυνε τα πόδια των μαθητών του, των Αποστόλων, την παραμονή του Θείου Πάθους. Έχει μια παράλληλη ιστορία με το «de menzali Domini» από το Μυστικό Δείπνο επίσης, χωρίς κανείς να γνωρίζει το παραμικρό για την προγενέστερη ιστορία του. Και τα δύο εμφανίστηκαν το 15ο αιώνα και τοποθετήθηκαν σε χρυσά και στολισμένα με κοσμήματα αρτοφόρια μόλις στα 1518, και έκτοτε φυλάσσονται στο θησαυροφυλάκιο της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Όμως τίποτα δεν είναι γνωστό για την παλαιότερη ιστορία. Έτσι δεν μπορούμε να ξέρουμε από πού προήρθαν και πόσο αυθεντικά στην πραγματικότητα είναι.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ
Ο Χίτλερ και η Λόγχη του Πεπρωμένου
Το Γκρέιλ, όπως όλα τα κειμήλια, αποτελούσαν πάθος των ναζί και προσωπικά του Χίτλερ, που πίστευαν ότι, αν τα είχαν στην κατοχή τους, θα γίνονταν κυρίαρχοι του κόσμου. Κάπως έτσι, θρύλος και ιστορία μπλέκονται σε ένα κουβάρι και όσον αφορά στη Λόγχη του Πεπρωμένου, ή πιο απλά της λόγχης της Βιέννης, που θεωρήθηκε λανθασμένα, όπως απέδειξε η επιστήμη, ότι ήταν εκείνη που τρύπησε τα πλευρά του Χριστού στο σταυρό. Λανθασμένα, καθώς το κειμήλιο που βρίσκεται σε μια προθήκη του Μουσείου Σατσκάμερ, το θησαυροφυλάκιο των Αψβούργων στο ανάκτορο του Χόφμπουργκ της Βιέννης, αποδείχτηκε ότι είναι μια πολεμική λόγχη που χρονολογείται ανάμεσα στο 750 και το 900 μ.Χ.
Σύμφωνα με το θρύλο, ο Χίτλερ προσπάθησε να την αποκτήσει, κάτι που πέτυχε στις 13 Οκτωβρίου 1938. Τότε ο Αδόλφος Χίτλερ τοποθέτησε τη λόγχη μαζί με όλο το θησαυρό από το Σατσκάμερ σε ένα θωρακισμένο τρένο και τη μετέφερε μαζί με τα άλλα κειμήλια στην έδρα του Ναζιστικού Κινήματος, τη Νυρεμβέργη. Το κειμήλιο τοποθετήθηκε στο ναό της Αγίας Αικατερίνης και έξι χρόνια αργότερα, για λόγους ασφαλείας, μεταφέρθηκε σε μια μυστική θέση. Τέσσερις μέρες μετά την έναρξη των επιχειρήσεων της 7ης Στρατιάς των ΗΠΑ στα πεδία της Νυρεμβέργης, στις 30 Απριλίου 1945, ένας Αμερικανός στρατιώτης, ο Γουόλτερ Γουίλιαμ Χορν, ανακάλυπτε τη λόγχη κρυμμένη σε μια κόγχη ενός τοίχου.
Σύμφωνα με τη μυθοπλασία, που βεβαίως δεν αποδείχτηκε ποτέ, ογδόντα λεπτά αργότερα, στις 3:30 μ.μ. της ίδιας μέρας, ο Αδόλφος Χίτλερ αυτοκτονούσε στο κρησφύγετό του, στο Βερολίνο. Εξαιρετικό ενδιαφέρον για να συμπληρωθεί η ιστορία έχει το γεγονός ότι ο στρατηγός Τζορτζ Πάτον, ο οποίος είχε μεγάλο ενδιαφέρον, αν όχι εμμονή, με το υπερφυσικό, ο ίδιος που επέστρεψε τη λόγχη στη Βιέννη, είχε ασχοληθεί εκτενέστατα με τη λόγχη και την ιστορία της.
Του Σταύρου Μουντουφάρη
