default-image

Γερμανικές αποζημιώσεις: 60 χρόνια ζητούν δικαίωση

Κρήτη
Γερμανικές αποζημιώσεις: 60 χρόνια ζητούν δικαίωση

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η υπόθεση των λεγόμενων "γερμανικών αποζημιώσεων" μπορεί να έχει γίνει "μόδα" εσχάτως, κυρίως από το 2011, όταν η υπόθεση των κατοίκων του Διστόμου έφτασε να επιδικαστεί στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά και με τις άμεσες ή έμμεσες αναφορές των ελληνικών κυβερνήσεων στο συνολικό διακρατικό ζήτημα, όμως η υπόθεση πάει πολύ παλιά. Ήδη από τη δεκαετία του 1950, ελληνικές οικογένειες που είχαν θύματα στη διάρκεια της κατοχής (κυρίως χωρίς δίκη εκτελεσθέντες) είχαν επιχειρήσει να προσφύγουν στη γερμανική Δικαιοσύνη διεκδικώντας αποζημιώσεις.

Η "Νέα Κρήτη" αποκαλύπτει σήμερα αντίστοιχη "ξεχασμένη" προσπάθεια οικογενειών από την Κρήτη, παρουσιάζοντας τρεις διαφορετικές περιπτώσεις. Και οι τρεις οικογένειες λάμβαναν ήδη συντάξεις, αλλά ασφαλώς πενιχρές, από το ελληνικό Δημόσιο, καθώς οι εκτελεσθέντες είχαν επίσημα αναγνωρισθεί ως θύματα πολέμου. Τα οικονομικά άλλωστε της κατεστραμμένης από τον Β' Π.Π. αλλά και τον εμφύλιο που ακολούθησε Ελλάδας δεν άφηναν και πολλά περιθώρια για σοβαρή στήριξη. Με βάση, ωστόσο, τα ελληνικά έγγραφα αλλά και, όπως θα δούμε σε τουλάχιστον μία περίπτωση, αντίστοιχα γερμανικά (που βεβαιώνουν ότι Ηρακλειώτης πυροβολήθηκε από Γερμανούς και πέθανε νοσηλευόμενος στο Πανάνειο) επιχείρησαν να απευθυνθούν στην κυβέρνηση της νεοσύστατης τότε (1953) Δυτικής Γερμανίας. Άγνωστο ποιος ή ποιοι τους κατεύθυναν σ' αυτήν την πρακτική.

Γεγονός είναι ότι, παρά την ανέχεια σ' αυτά τα δύσκολα χρόνια, για ένα μεγάλο διάστημα πλήρωναν αξιόλογα για την εποχή ποσά σε συγκεκριμένα δικηγορικά γραφεία των Αθηνών, κυρίως με το αιτιολογικό ότι «έπρεπε να πληρωθούν και Γερμανοί νομικοί συνεργάτες», χωρίς βέβαια οι υποθέσεις να φτάσουν ποτέ ενώπιον της γερμανικής Δικαιοσύνης.

 Ο δικηγόρος Ηρακλείου Νίκος Σωμαράκης έχει συγκεντρώσει σήμερα έγγραφα που προέρχονται από τη συγκεκριμένη προσπάθεια Κρητικών να δικαιωθούν και συμβάλλει στην έρευνα της "Νέα Κρήτη", που αποκαλύπτει και τη συγκεκριμένη διάσταση: Τη "βιομηχανία" που "έστησαν" Έλληνες στις δεκαετίες του 1950 και 1960 σε βάρος οικογενειών θυμάτων της γερμανικής κατοχής.

Η αποκάλυψη της εκμετάλλευσης… Δικηγορικό γραφείο της Αθήνας ζητά το 1959 από τους συγγενείς του Α. Κάππα χρήματα για να τα… αποστείλει σε Γερμανούς νομικούς συνεργάτες.

Ο Ζαχαρίας Συντιχάκης από την Ελιά του δήμου Χερσονήσου ήταν δεκανέας και σκοτώθηκε στη Θέρισο Ηρακλείου στις 21 Μαΐου του 1941. Άφησε πίσω του γυναίκα και παιδιά. Η σύζυγός του Καλλιόπη ανέλαβε τα βάρη για τρία ορφανά ηλικίας 6, 4 και μόλις 2 ετών! Αυτό που κατάφερε η οικογένεια μετά από χρόνια ήταν να πάρει σύνταξη η χήρα και με την απόφαση της Επιτροπής Κανονισμού Πολεμικών Συντάξεων στις 30/11/1956 άγγιζε τις 1.425 δραχμές (4,18 ευρώ), οι οποίες αυξήθηκαν από 1η Απριλίου του 1942 σε 3.400 δραχμές, τα οποία σημερινά χρήματα αγγίζουν τα 9,98 ευρώ. Ποσά-ψίχουλα για τρία παιδιά που μέχρι τότε μεγάλωναν ολομόναχα με μια μάνα μόνο να πασχίζει για την επιβίωση.

Ο Ζαχαρίας Συντιχάκης. Εκτελέστηκε το Μάιο του 1941 μαζί με άλλους Ηρακλειώτες στο πλαίσιο αντιποίνων για την αντίσταση ενάντια στους Γερμανούς αλεξιπτωτιστές.

Η χήρα του Συντιχάκη πέθανε στις 22/9/95 και η σύνταξη χάθηκε, αφού πλέον τα παιδιά της είχαν ενηλικιωθεί ή παντρευτεί. Μέχρι πριν χρόνια πάντως η οικογένεια του εκλιπόντος έστελνε χαρτιά σε δικηγόρους στην Αθήνα, προκειμένου να αποζημιωθεί. Τους τάζανε λαγούς και πετραχήλια, όπως και σε πολλούς άλλους που κατέφυγαν δικαστικώς για τις γερμανικές αποζημιώσεις.

«Συνάδελφοι που είχαν αναλάβει τούς έταζαν ότι θα πάρουν αποζημίωση από το γερμανικό Δημόσιο. Μια αποζημίωση που δεν ήρθε ποτέ, ενώ για χρόνια πλήρωναν δικηγόρους για να καταθέτουν αγωγές με την ελπίδα ότι θα δικαιωθούν», ανέφερε ο κ. Σωμαράκης, αναφερόμενος στη χρονική περίοδο 1997 με 2000, όπου γίνονταν προσπάθειες από τις οικογένειες των θυμάτων για να δικαιωθούν, μετά και το 1995, οπότε ο αείμνηστος Γιάννης Σταμούλης συλλαμβάνει τη νομική ιδέα να ασκήσει αγωγή κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας ζητώντας αποζημιώσεις για ψυχική οδύνη για τους συγγενείς των θυμάτων του Διστόμου. Σημειώνεται πως το 1949 απένειμε το ελληνικό κράτος βραβείο και προαγωγή στους στρατιωτικούς και ο Ζαχαρίας Συντιχάκης προήχθη στο βαθμό του λοχία. Η σύνταξη τότε της γυναίκας του ανήλθε σε 3.700 δραχμές, ενώ δεν έλλειπαν τα διπλώματα απονομής πολεμικής συντάξεως.

Τα τρία ορφανά της οικογένειας με απόφαση στις 8/10/56 έπαιρναν έκαστο μηνιαίως 618 δραχμές από το ελληνικό κράτος.

Άλλος Ηρακλειώτης, ο Σταύρος Σκουληκάρης, που γεννήθηκε το 1911, σκοτώθηκε σε ηλικία 30 ετών από τους Γερμανούς στις 22 Μαΐου το 1941. Η γυναίκα του η Πηνελόπη, που μπήκε στη συνέχεια στην Αντίσταση, ήταν μόλις 21 ετών, όπως θυμάται σήμερα η 82χρονη κόρη της κ. Σταυρούλα Σαρρή (φωτογραφία επάνω), που έμεινε ορφανή όταν ήταν μόλις 6 ετών. Ορφανά όμως έμειναν και τα αδέλφια της.

Ο Σταύρος Σκουληκάρης σκοτώθηκε από τους Γερμανούς στις 22 Μαΐου του 1941 σε ηλικία 30 ετών.

«Ο Μανόλης μας ήταν 5 ετών και ο Ηλίας μας δεν είχε κλείσει τα τρία χρόνια», αναφέρει η κ. Σταυρούλα μιλώντας στη "Νέα Κρήτη". Πέτρινα χρόνια τότε. «Πηγαίναμε από 'δω και από 'κει για να γλιτώσουμε από τους Γερμανούς και κρυβόμασταν συνέχεια», προσθέτει, ενώ, όπως λέει, αν δεν ήταν οι συγγενείς θα είχαν πεθάνει από την πείνα. Η σύνταξη της χήρας από 23/5/41 και σύμφωνα με απόφαση που εκδόθηκε στις 11 Μαΐου του 1959 ανέρχονταν στις 1.300 δραχμές, όπως τονιζόταν στο γνωστό πλέον δίπλωμα απονομής.

Όταν πλέον η κ. Σταυρούλα παντρεύτηκε στις 11/11/51, αλλά και με την ενηλικίωση των δύο αγοριών το 1955 και 1958 αντίστοιχα, η σύνταξη της μάνας, που βραβεύτηκε και η ίδια - πολλές φορές μάλιστα - για τον αγώνα της ενάντια στους Γερμανούς, μειώθηκε σε 503 δραχμές με απόφαση στις 11/5/59. Ο νόμος 2650 του 1940, που συνιστούσε την Επιτροπή για τις συντάξεις σε χήρες και ορφανά, αξίζει να τονιστεί πως έδινε αρχικά στη χήρα Σκουληκάρη 1.000 δραχμές σε αυτήν και από 100 δραχμές σε κάθε παιδί της.

Μεταξύ των κρητικών οικογενειών για αποζημιώσεις και η οικογένεια Κάππα, αφού ο προστάτης της Ανδρέας Κάππας από το Ηράκλειο, που γεννήθηκε το 1925, απεβίωσε στο Πανάνειο στις 14/9/44. Ήταν τραυματίας με διαμπερές τραύμα κοιλίας από πυροβόλο όπλο. Είχε πυροβοληθεί στις 13/9/44 στη θέση Κουτσούρα στον Πρασά από Γερμανούς.

Ο Ανδρέας Κάππας απεβίωσε το '44 στο Πανάνειο μετά από τραύμα στην κοιλιά από όπλο Γερμανού.

Όπως αναφέρει σε σχετικά έγγραφα ο πατέρας του και η μητέρα του, ήταν ο προστάτης των υπόλοιπων πέντε και ανήλικων τότε παιδιών τους, με το μικρότερο να βρίσκεται σε ηλικία μόλις 6 ετών, όταν απεβίωσε την επομένη του πυροβολισμού του. «Τον είχαν διατάξει να σταματήσει οι Γερμανοί κι εκείνος δε σταμάτησε. Του βρήκαν σχεδιαγράμματα όταν τον πυροβόλησαν» και, όπως παράλληλα τονίζονταν στα έγγραφα από τους γονείς του, οι τελευταίοι είχαν μάθει ότι ο γιος τους βρίσκονταν σε αποστολή. «Όταν πυροβολήθηκε είχε σταλεί για να πάρει πληροφορίες από την περιοχή που τον πυροβόλησαν και ήταν τότε απαγορευμένη ζώνη», αναφερόταν μεταξύ άλλων, όπως επίσης και ότι οι γονείς του συνελήφθησαν τότε από τους Γερμανούς για ανάκριση.

Ιατρική γνωμάτευση που αφορά επίσης τον Ανδρέα Κάππα και παραχωρήθηκε από τις γερμανικές Αρχές κατοχής στους συγγενείς του κατά την παράδοση της σορού του.

Δόθηκε τελικά μια μηνιαία σύνταξη 2.000 δραχμών στην οικογένεια, ενώ για πολλά χρόνια δεν έπαψε να πληρώνει δικηγόρους εξ Αθηνών όχι μόνο να τακτοποιήσουν το ζήτημα της σύνταξης, αλλά και της γερμανικής αποζημίωσης που δεν έλαβε ποτέ.

"Τα μπιλιετάκια"

«Τα... μπιλιετάκια συναδέλφων μου», όπως αναφέρει ο δικηγόρος κ. Νίκος Σωμαράκης, στον οποίο τελικώς κατέφυγε η οικογένεια, «ήταν συχνότατα και δίχως τελικά αποτέλεσμα». Μεταξύ άλλων, ανέφεραν πως «πολύ σύντομα τελικά θα πληρωθείτε την αποζημίωση και θα τακτοποιήσουμε και τη σύνταξη».

Ο δικηγόρος Ηρακλείου Νίκος Σωμαράκης. Τα έγγραφα που έχει στην κατοχή του αποδεικνύουν τη "βιομηχανία" που είχε στηθεί με πρόσχημα τις γερμανικές αποζημιώσεις σε βάρος κρητικών οικογενειών.

Χαρακτηριστικά είναι τα όσα γράφονται σε ορισμένα από αυτά όπως στις 18/10/59: «Συνεχίζουμε τις ενέργειές μας με τους Γερμανούς συνεργάτες μας. Ως αποζημίωση σας ζητούμε το ποσό των 3.000 δραχμών...». Ένα χρόνο μετά, άλλη απάντηση στην οικογένεια από τους δικηγόρους εξ Αθηνών έκανε μεταξύ άλλων λόγο ότι «το νομοσχέδιο θα κατατεθεί στη Βουλή και λένε θα απλουστευτεί η εκδίκαση των υποθέσεων κατόπιν ενεργειών μας». Ενδιάμεσα άλλο μπιλιετάκι προς την οικογένεια Κάππα ανέφερε μεταξύ άλλων: «Αν τυχόν παρουσιαστούν άλλα πρόσωπα και ζητήσουν την υπόθεση, την έχουμε τακτοποιήσει εμείς». Δηλαδή μην τη δώσετε, όπως διευκρινίζει ο κ. Σωμαράκης σε άλλους δικηγόρους, αφού συνεχίζει να εκκρεμεί. Σημειώνεται πως η Επιτροπή Κανονισμού Πολεμικών Συντάξεων ήταν στην Αθήνα.

Αυτό το γεγονός ώθησε πολλούς από την Κρήτη που θέλησαν να δικαιωθούν να στραφούν σε δικηγόρους της πρωτεύουσας που, όπως τονίζει ο κ. Σωμαράκης, βρήκαν τελικά πρόσφορο έδαφος και σα κοράκια αποκόμισαν πάρα πολλά χρήματα σε βάρος συγγενών των θυμάτων, όπου έκαναν σε πολλές περιπτώσεις... φύλλα και φτερά αναδρομικές συντάξεις και όχι μόνο, πέφτοντας έτσι για δεύτερη φορά θύματα εκμετάλλευσης ανθρώπων που τους πουλούσαν ουσιαστικά την ελπίδα της δικαίωσης. «Όλοι έφυγαν αδικαίωτοι και σιγά-σιγά φεύγουν και τα εγγόνια τους κι εμείς μιλάμε ακόμη για επανορθώσεις.

Ο εμπαιγμός συνεχίζεται με άλλο έγγραφο, όπου το δικηγορικό γραφείο ενημερώνει τους συγγενείς του εκτελεσθέντος ότι το ζήτημά τους θα τακτοποιηθεί με… συνολικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή. Η ημερομηνία του εγγράφου είναι 16 Ιουνίου 1960.

Η ελπίδα βέβαια, όπως λένε, πεθαίνει τελευταία. Και τελικά είναι όμηροι της Πολιτείας και κάθε φορά κατά το δοκούν χρησιμοποιούνται ως μέσο πίεσης. Φοβάμαι ότι κάθε φορά δε θα βρίσκεται υπουργός Δικαιοσύνης που να υπογράψει την εκτελεστότητα της αποφάσεως. Δηλαδή, την έγκριση για την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων του γερμανικού Δημοσίου», καταλήγει ο δικηγόρος του Ηρακλείου κ. Νίκος Σωμαράκης.

Ιωάννα Βλαχάκη

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News