Νέα οξύτατη παρέμβαση στην πανεπιστημιακή κοινότητα της Κρήτης και μάλιστα από το σώμα της Ιατρικής Σχολής και τον άλλοτε πρόεδρό της, καθηγητή Χειρουργικής και διευθυντή της Κλινικής Χειρουργικής Ογκολογίας του ΠΑΓΝΗ Οδυσσέα Ζώρα, αναφορικά με το προκλητικό και σκανδαλώδες ερευνητικό πρόγραμμα αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής, που ενέκρινε η Επιτροπή Δεοντολογίας του Πανεπιστημίου και που, δίκην συντομίας, συμπυκνώνεται μετά τις αποκαλύψεις της "Nέας Κρήτης" στον τίτλο "δώστε λίγο αίμα οι φοιτητές και πάρτε βαθμό σε μάθημα της αρεσκείας σας".
Μετά την παρέμβαση του διευθυντή Ψυχιατρικής Κλινικής και καθηγητή Αλέξανδρου Βγόντζα την Παρασκευή, που δήλωσε ότι αν και καθ' ύλην αρμόδιος ουδέποτε ερωτήθηκε για αυτή την έρευνα, που παραβιάζει κάθε έννοια δεοντολογίας και ηθικής, οι πρυτανικές Αρχές εξακολουθούν να σιωπούν, την ώρα που ενδεδειγμένη κίνηση σε συνεννόηση με την Επιτροπή Δεοντολογίας θα έπρεπε να είναι η ακύρωση του συγκεκριμένου προκλητικού ερευνητικού πρωτοκόλλου.
Στην υπόθεση αυτή παρεμβαίνει σήμερα, με ανοιχτή δημόσια επιστολή του, ένας εκ των κορυφαίων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο κ. Οδυσσέας Ζώρας, χρησιμοποιώντας σκληρές εκφράσεις με αναφορές για βάναυση παραβίαση κανόνων του Πανεπιστημίου από πλευράς δεοντολογίας στο συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα για τη σχιζοφρένεια, στο οποίο καλούνται να μετάσχουν εκατοντάδες φοιτητές του Πανεπιστημίου και του ΤΕΙ Κρήτης. Ο κ. Ζώρας μιλάει για περίεργη και προβληματική σιωπή επί ένα μήνα σχεδόν των πρυτανικών Αρχών στο συγκεκριμένο θέμα, σημειώνοντας ότι γενικόλογες αναφορές περί έρευνας δεν αρκούν στη σκανδαλώδη αυτή υπόθεση, όπως τη χαρακτηρίζει. Καλεί μάλιστα το Πανεπιστήμιο άμεσα να αναιρέσει της έγκριση της Επιτροπής Δεοντολογίας σε αυτή την ερευνητική πρόταση-"σκάνδαλο", όπως την αποκαλεί.
Η επιστολή
Η επιστολή του κ. Ζώρα που δόθηκε στη δημοσιότητα αναφέρει:
«Η έρευνα στα Πανεπιστήμια είναι μια κορυφαία λειτουργία που σκοπό έχει την παραγωγή και τη διάδοση νέας γνώσης. Ειδικά η ιατροβιολογική έρευνα έχει γνωρίσει μεγάλη ώθηση τόσο από πλευράς χρηματοδότησης όσο και από τα απτά της αποτελέσματα στην υγεία και τη ζωή των ανθρώπων. Ενώ η υποχρέωση των επιστημόνων να ασκούν την επιστήμη τους με αρετή έχει πανάρχαιες ρίζες, η θέσπιση συγκεκριμένων και αυστηρών κανόνων δεοντολογίας της έρευνας έγινε απόλυτα αναγκαία μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο για να αποφευχθούν οι εξόφθαλμα βάρβαρες παραβιάσεις, ειδικά στο χώρο της γενετικής στα χρόνια της ναζιστικής θηριωδίας. Εδώ και πολλά χρόνια κάθε πανεπιστήμιο, κάθε ιατρική σχολή διαθέτει μια επιτροπή δεοντολογίας της έρευνας που εγκρίνει ή απορρίπτει ερευνητικές προτάσεις με σκοπό την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι κανόνες αυτοί ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνουν απόλυτο σεβασμό της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, προσεκτικό ζύγισμα της ωφέλειας και των κινδύνων στους οποίους εκτίθενται αυτοί που συμμετέχουν, τη συμμετοχή των εθελοντών χωρίς εκβιασμό ή αθέμιτη συναλλαγή, την προστασία των ατόμων σε σχέση εξάρτησης (π.χ. φοιτητές) ή ευπαθών ομάδων (π.χ. ασθενείς) και τη διαφάνεια στη χρηματοδότηση. Καμία δημοσίευση σε κανένα περιοδικό του κόσμου δε γίνεται εάν δεν έχει την έγκριση αυτών των επιτροπών που ακολουθούν αυτούς τους κανόνες απαρέγκλιτα και εάν δεν αναφέρεται ειδικά και ρητά η πηγή χρηματοδότησης. Τέλος, για να εξασφαλιστεί η αντικειμενική αξιολόγηση αυτών των προτάσεων κανένα άτομο με άμεση ή έμμεση σχέση με τη κύρια ερευνητική ομάδα δεν μπορεί να συμμετέχει στην κρίση αυτών των προτάσεων.
Στο τελευταίο ερευνητικό πρωτόκολλο που ήρθε στη δημοσιότητα από τη δημοσιογραφική έρευνα, που αφορά στη σχιζοφρένεια, και περιλαμβάνει ένα τεράστιο αριθμό φοιτητών και ασθενών και εκτεταμένες γενετικές καθώς και άλλες διαγνωστικές εξετάσεις, όλοι αυτοί οι κανόνες δυστυχώς έχουν παραβιαστεί βάναυσα. Στους φοιτητές υπόσχεται μια πρωτοφανής συναλλαγή να αυξήσουν το βαθμό τους σε μάθημα της αρεσκείας τους, παραβιάζοντας την ισονομία, για τους ψυχικά ασθενείς δεν προβλέπονται τα ειδικά μέτρα που προβλέπει ο γραπτός και άγραφος νόμος, ενώ υπάρχει απόλυτο σκοτάδι για το ποιος θα χρηματοδοτήσει μια τόσο πολυδάπανη έρευνα. Τέλος, δεν είναι μικρότερης σημασίας ότι η εισηγήτρια είναι στενότατη συνεργάτης του επιστημονικού υπευθύνου του προγράμματος και μεθοδευμένα και προκλητικά παρακάμφθηκε η Επιτροπή Ηθικής και Δεοντολογίας του ΠΑΓΝΗ, η καθ' ύλην αρμόδια λόγω της φύσης της έρευνας αλλά και επειδή θα χρησιμοποιηθούν το προσωπικό και οι πόροι του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου. Η παραβίαση αυτών των κανόνων εκθέτει το Πανεπιστήμιο της Κρήτης ανεπανόρθωτα και υπονομεύει το δημόσιο χαρακτήρα των πανεπιστημίων μας. Η απόλυτη σιωπή των πανεπιστημιακών Αρχών είναι προβληματική και περίεργη. Ποιος είναι υπεύθυνος για τη συγκρότηση της Επιτροπής Δεοντολογίας και με ποια κριτήρια εισηγήθηκε τα μέλη της; Υπάρχει, τέλος πάντων, κάποιος υπεύθυνος να αναλάβει την ευθύνη; Το Πανεπιστήμιο της Κρήτης, που όλοι περηφανευόμαστε ότι ανήκει στα καλύτερα 500 του κόσμου, δεν μπορεί να ανέχεται πρακτικές και συμπεριφορές που δε συναντώνται ούτε στα χειρότερα. Η καταδίκη τέτοιων προκλητικών συμπεριφορών είναι αυτονόητη.
Η πανεπιστημιακή κοινότητα, διδάσκοντες και διδασκόμενοι δεν μπορούν να ανεχτούν τέτοιες συμπεριφορές, τέτοιο διασυρμό. Το τι πρέπει να πράξει το Πανεπιστήμιο Κρήτης είναι αυτονόητο. Ασαφής και γενικόλογες διακηρύξεις για "έρευνα" δεν ικανοποιούν. Άμεσα πρέπει να αναιρεθεί η έγκριση για την πραγματοποίηση αυτής της συγκεκριμένης ερευνητικής πρότασης-σκάνδαλο».
Καυτά ερωτήματα
Οι επισημάνσεις του κ. Ζώρα και κυρίως τα καυτά ερωτήματα που θέτει έρχονται μετά την ανάλογη επιστολή του καθηγητή Ψυχιατρικής Αλ. Βγόντζα, θέτοντας προ των ευθυνών τους τις πρυτανικές Αρχές, αλλά και τη θέση που θα έπρεπε να έχει μετά την αποκάλυψη του θέματος ο κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής, αφού το θέμα ανάγεται σε ερευνητικό πρόγραμμα μέλους της Ιατρικής Σχολής.
Γιώργος Σαχίνης
