Το κατατεθέν προς διαβούλευση και συζήτηση, μέχρι να πάρει τη μορφή νόμου από τη Βουλή, σχέδιο νόμου με την επωνυμία "Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις" ήδη πυροδοτεί αντιδράσεις αλλά και εξελίξεις σε όλα τα ερευνητικά ιδρύματα της χώρας. Τα όσα μόλις προχθές αποκαλύφθηκαν για ερευνητή με σημαίνουσα θέση στο "Δημόκριτο" είναι εξόχως αποκαλυπτικά για τα "άβατα" και τα "παραθυράκια του νόμου" που λειτουργούν σε κορυφαία ερευνητικά ιδρύματα της χώρας με πολύχρονη προσφορά στις επιστημονικές ανακαλύψεις, την έρευνα και την τεχνολογία.
Στο "Δημόκριτο" εντοπίστηκε υψηλόβαθμος υπάλληλος, ο οποίος είχε προσκομίσει πλαστά πτυχίο, μεταπτυχιακό τίτλο και διδακτορικό, όλα από βρετανικό πανεπιστήμιο, και προφανώς απολύθηκε. Σε άλλη περίπτωση, πάλι στο "Δημόκριτο" τον περασμένο Μάρτιο, επιστήμονας τοποθετήθηκε διευθυντής Ινστιτούτου χωρίς να κατέχει το προαπαιτούμενο διδακτορικό δίπλωμα.
Τους "λαθρεπιβάτες" δημοσίους υπαλλήλους, όσους δηλαδή κατάφεραν να εξαπατήσουν τις αρμόδιες υπηρεσίες και να προσληφθούν από το Δημόσιο χωρίς να διαθέτουν τα τυπικά προσόντα, προσπαθούν τον τελευταίο καιρό να εντοπίσουν οι κρατικές υπηρεσίες, ελέγχοντας γραμμή-γραμμή τα πτυχία, τα πιστοποιητικά σπουδών, τους μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους των εργαζομένων.
Στους μέχρι σήμερα ελέγχους έχουν εντοπιστεί ακόμη και υποθέσεις κατά συρροήν πλαστογράφων, όπως συνέβη στην περίπτωση υπαλλήλου του Εθνικού Κέντρου Έρευνας Φυσικών Επιστημών "Δημόκριτος".
Προκειμένου να διοριστεί στο ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος", ο συγκεκριμένος υπάλληλος, που είχε ειδικότητα «μηχανολόγου», πλαστογράφησε το πτυχίο του πανεπιστημίου, αλλά επίσης τον τίτλο μεταπτυχιακών σπουδών και το υποτιθέμενο διδακτορικό του, όλα από βρετανικό πανεπιστήμιο. Ακόμη και το πιστοποιητικό που είχε προσκομίσει από τη Στρατολογία είχε πλαστογραφήσει. Όμως η υπόθεση ενός επιστήμονα που βρισκόταν για περισσότερα από 10 χρόνια σε μια κρίσιμη θέση στο μοναδικό κέντρο πυρηνικής έρευνας στην Ελλάδα, δημιουργεί πολλά ερωτήματα.
«Σήμερα το ΕΚΕΦΕ αποτελεί σημείο αναφοράς, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για τον υπόλοιπο κόσμο. Η πολυκλαδικότητα των επιστημονικών περιοχών που θεραπεύονται στον ίδιο χώρο - φυσική, χημεία, μικροηλεκτρονική, βιολογία, πληροφορική, τηλεπικοινωνίες, πυρηνική τεχνολογία, ενέργεια, ραδιοφάρμακα - είναι μοναδική και οδηγεί σε επιστημονική αριστεία. Σημείο αναφοράς αποτελούν επίσης τα επιστημονικά-τεχνολογικά επιτεύγματα και η ποιότητα της μεταπτυχιακής εκπαίδευσης που παρέχεται», αναφέρεται στην ιστοσελίδα του "Δημόκριτου".
Πώς είναι δυνατόν να εξαπάτησε την ηγεσία του "Δημοκρίτου" χωρίς να έχει γνώση του επιστημονικού αντικειμένου του;
Παρά τις διακηρύξεις και τη δημόσια απολογία του προέδρου του Κέντρου, Νικόλαου Κανελλόπουλου, ότι εξαπατήθηκε από το συγκεκριμένο υπάλληλο, τα ερωτήματα παραμένουν. Πώς είναι δυνατόν ο πρόεδρος του "Δημοκρίτου" να πέσει θύμα απάτης από έναν άνθρωπο που είχε στενό του επιστημονικό συνεργάτη για περισσότερο από 10 χρόνια, με τον οποίο έχουν δημοσιεύσει από κοινού αρκετές ερευνητικές εργασίες, τον οποίο ο κ. Κανελλόπουλος είχε τοποθετήσει υπεύθυνο ευρωπαϊκών προγραμμάτων, είχε μάλιστα εισηγηθεί τη μονιμοποίησή του στον "Δημόκριτο" και ως πρόεδρος του ΕΚΕΦΕ είχε συμβάλει στην απόσπασή του στις υπηρεσίες της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες; Πώς είναι δυνατόν ένας έμπειρος ερευνητής και πρόεδρος ενός μεγάλου ερευνητικού κέντρου να μην έχει καταλάβει, έπειτα από 10 και πλέον χρόνια στενής συνεργασίας, ότι ο συγκεκριμένος υπάλληλος δεν είχε την παραμικρή γνώση στο επιστημονικό αντικείμενο που υποτίθεται ότι υπηρετούσε;
Διευθυντής Ινστιτούτου χωρίς διδακτορικό
Πριν από λίγους μήνες, και συγκεκριμένα το Μάρτιο του 2014, διευθυντής σε ένα από τα Ινστιτούτα του "Δημοκρίτου" διορίστηκε ένας Έλληνας επιστήμονας του εξωτερικού.
Ωστόσο, όπως έγινε γνωστό, ο συγκεκριμένος επιστήμονας δεν επελέγη κατ' εφαρμογήν των προβλεπόμενων από τη σχετική νομοθεσία, αφού δε διαθέτει τα τυπικά προσόντα που προβλέπονται από τη νομοθεσία.
Ενώ ο νόμος προβλέπει ρητά για οποιαδήποτε θέση ερευνητή, πολύ δε περισσότερο για τη θέση διευθυντή σε ένα από τα ινστιτούτα του "Δημόκριτου", την κατοχή διδακτορικού διπλώματος ως απαραίτητη προϋπόθεση για κάθε υποψήφιο, ο συγκεκριμένος δεν το έχει και επομένως δεν το έχει προσκομίσει, ως όφειλε, στις αρμόδιες υπηρεσίες. Έπειτα από επτά μήνες, υπηρετεί κανονικά στη θέση του και αμείβεται ως διευθυντής του ινστιτούτου.
Ο πρόεδρος του ΕΚΕΦΕ κ. Κανελλόπουλος, παρά το γεγονός ότι γνωρίζει όλες τις πτυχές της υπόθεσης και τον παράτυπο διορισμό, δεν έχει προβεί σε καμία ενέργεια.
Ο νέος νόμος
Αντιθέτως, γίνεται προσπάθεια μέσω του νέου νόμου για την έρευνα, που κατατέθηκε αυτές τις ημέρες στη Βουλή, να υπάρξει αναδρομική "τακτοποίηση" και τέτοιων περιστατικών. Δηλαδή, να είναι δυνατός ο διορισμός διευθυντή χωρίς τα απαιτούμενα προσόντα, αρκεί ο επιστήμονας να έχει υπηρετήσει στο εξωτερικό.
Ο υπουργός Παιδείας και ο γενικός γραμματέας Έρευνας καλούνται να εξηγήσουν γιατί επιτρέπουν να υποβαθμιστούν τα προσόντα των διευθυντών των Ερευνητικών Ινστιτούτων. Ποιες είναι οι συγκεκριμένες "δεξιότητες" του επιστήμονα που έχει διοριστεί διευθυντής και τώρα σχεδιάζεται η αλλαγή του νόμου για να καταστεί νομότυπος ο διορισμός του;
Την περίοδο που όλοι ομνύουν στο όνομα της αριστείας, γιατί άραγε χαλαρώνουν τα κριτήρια πρόσληψης; Όταν γίνεται έλεγχος για τη νομιμότητα της πρόσληψης δημοσίων υπαλλήλων πριν από δέκα και είκοσι χρόνια, δεν πρέπει να τηρείται ο νόμος για τις τρέχουσες προσλήψεις;
Πώς είναι δυνατόν επισήμως να διακηρύσσεται η προσπάθεια να αποκατασταθούν το κύρος και η αξιοπιστία των δημοσίων υπαλλήλων και να γίνονται αποδεκτές συμπεριφορές και νοοτροπίες που ανήκουν στο παρελθόν;
Η "ισοβιότητα" των διευθυντών
Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο για την "Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις" φαίνεται όμως να δημιουργεί και άλλο θέμα, αφού οι εμπνευστές του εμφανίζονται να επιχειρούν διά της "επιμήκυνσης θητειών" να καθιερώσουν μια "ιδιότυπη ισοβιότητα" διευθυντών στα ινστιτούτα των ερευνητικών ιδρυμάτων.
Σε προηγούμενο δημοσίευμά μας αναδείχτηκε η περίπτωση διευθυντή σε ινστιτούτο του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, που εκτελούσε τα καθήκοντά του, πλήρους απασχόλησης, από την Αγγλία μέσω "διαδικτύου". Ήταν αναμενόμενο το ρεπορτάζ αυτό να γεννήσει αντιδράσεις, όμως τα στοιχεία που παρατέθηκαν δεν αμφισβητήθηκαν από κανέναν, επιβεβαιώνοντας την ορθότητά τους. Μία μάλιστα από τις κάμποσες αφοριστικές κατηγορίες που δεχτήκαμε ήταν ότι η συγκεκριμένη περίπτωση αποτέλεσε μεμονωμένο περιστατικό στο ΙΤΕ.
Όντως η οδός που ακολουθήθηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση του διευθυντή Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας είναι μοναδική, πλην όμως αυτή ανήκει σε ένα γενικότερο πλαίσιο που υποστηρίζεται πολιτικά από το γενικό γραμματέα Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Βασιλάκο, που θέλει την εκλογή και τη θητεία των διευθυντών στα ερευνητικά κέντρα της χώρας, άρα και στο ΙΤΕ, να οδηγείται σε μια κλειστή και καλά ελεγχόμενη διαδικασία, με τους διευθυντές να απολαμβάνουν ένα ιδιαίτερο καθεστώς επαύξησης των αρμοδιοτήτων και του χρονικού διαστήματος των θητειών τους. Αυτό διότι η θέση του διευθυντή έχει ανεξέλεγκτές υπερεξουσίες για προσλήψεις, διαχείριση αποθεματικών, συμφωνίες με εταιρείες και πολλά άλλα δικαιώματα, και δικαίως αποτελεί μήλον...
Το ερευνητικό "άβατο": Τι είχε υποστηρίξει ο Ιωσήφ Σηφάκης στις "Αντιθέσεις"
Ο κορυφαίος Έλληνας επιστήμονας-καθηγητής Ομοσπονδιακής Πολυτεχνικής Σχολής της Λοζάνης στο χώρο της Πληροφορικής και Ηρακλειώτης Ιωσήφ Σηφάκης, ο μόνος μέχρι σήμερα Έλληνας που κατέχει το αντίστοιχο βραβείο με τα Νόμπελ στο χώρο της Πληροφορικής, το TURING, όταν πριν δύο χρόνια είχε μιλήσει γι' αυτό το "άβατο" στην Ελλάδα στο χώρο των ερευνητικών ιδρυμάτων, που εμποδίζει την εξέλιξη, την καινοτομία και την ανάδειξη γενιών επιστημόνων με λαμπρά μυαλά, που τελικά φεύγουν στο εξωτερικό, στην εκπομπή "Αντιθέσεις" της "ΚΡΗΤΗ TV", μάλλον δε θα είχε υπόψη του το νέο νομοσχέδιο.
Σήμερα όμως, από τη θέση του προέδρου στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας (ΕΣΕΤ), θα είχε ενδιαφέρον να κληθεί δημόσια στη Βουλή να καταθέσει την άποψή του. Ελπίζουμε οι Κρήτες βουλευτές, πάντως, πριν ψηφίσουν επί του νομοσχεδίου, να ζητήσουν την άποψη του κορυφαίου επιστήμονα και συμπατριώτη μας, που σήμερα είναι επικεφαλής στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας.
Η προκήρυξη και το… μπόνους: "Παράθυρο" παράτασης θητειών σχεδόν "ισόβια"
Δεν είναι όμως μόνο η "αόρατη λειτουργία" ενός διευθυντή το κακό παράδειγμα που δεν επαναλαμβάνεται. Στο σχέδιο νόμου "Έρευνα, Τεχνολογική Ανάπτυξη και Καινοτομία και άλλες διατάξεις" της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, που υπάγεται στο υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, προσφέρεται απλόχερα μια ακόμα δυνατότητα: αυτή της από το παράθυρο παράτασης της θητείας ενός διευθυντή.
Συγκεκριμένα, στο άρθρο 16 ορίζεται ότι ο διευθυντής, πέρα από την πενταετή θητεία του, εξακολουθεί να ασκεί τα καθήκοντά του μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία εκλογής του επόμενου διευθυντή. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η θητεία θα διαρκεί έξι ή επτά χρόνια, αναλόγως με τις διαθέσεις της επιτροπής κρίσης και της υπογραφής ενός υπουργού.
Ενδεικτικά, η προκήρυξη της θέσης διευθυντή του Ερευνητικού Ινστιτούτου Χημικής Μηχανικής και Χημικών Διεργασιών Υψηλής Θερμοκρασίας του ΙΤΕ, που έγινε στις 7/11/2006, ολοκληρώθηκε με την τελική πράξη διορισμού που δημοσιεύτηκε σε ΦΕΚ στις 11 Δεκεμβρίου 2007, δηλαδή 13 μήνες μετά τη λήξη της εξαετούς θητείας.
Τι κρύβει όμως αυτή η διευθέτηση σε όλο αυτό το μεσοδιάστημα της αναμονής μέχρι να αναλάβει καθήκοντα ο νέος διευθυντής; Διαβάζουμε ότι ο υπό ψήφιση νόμος προσφέρει μια εξαιρετικά κομψή λύση παράτασης της διάρκειας θητείας. Αυτή η λύση είναι νομικά δόκιμη, καθώς είναι σύμφωνη με σχετική νομική γνωμάτευση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (80-2005), η οποία απάλειψε την άμεση αντικατάσταση με τη λήξη της θητείας που προέβλεπε ο Νόμος 1514/85. Όμως με τη μέθοδο της "αμέλειας" στην έναρξη διαδικασιών εκλογής μπορεί να προστεθεί ακόμα περισσότερος χρόνος.
Έτσι λοιπόν, σε ένα άλλο ινστιτούτο του ΙΤΕ, αυτό των Υπολογιστικών Μαθηματικών, η θητεία του διευθυντή του έληξε στις 19/7/2014, πλην όμως και αυτή παρατάθηκε επ' αόριστον. Πώς; Ο γενικός γραμματέας κ. Βασιλάκος "θυμήθηκε" να ξεκινήσει τις απαραίτητες διαδικασίες για την εκλογή νέου διευθυντή μόλις μία εβδομάδα μετά τη λήξη της θητείας του απερχόμενου διευθυντή, δηλαδή στις 25/7/2014. Και εδώ με τη συγκεκριμένη διευθέτηση το Δ.Σ. του ΙΤΕ διόρισε διευθύνοντα τον απερχόμενο διευθυντή, δίνοντας μια παράταση στη θητεία από την... πίσω πόρτα. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι, επιπλέον του χρονοβόρου της διαδικασίας εκλογής, οδεύουμε πιθανά και στη διενέργεια εθνικών εκλογών το Μάρτη, μπορεί εύκολα να εκτιμήσει κάποιος ότι η πλήρωση της συγκεκριμένης θέσης μετατίθεται για το σωτήριο έτος 2016, δηλαδή επταετή θητεία.
Τελικά πόσος είναι ο συνολικός χρόνος θητείας ενός διευθυντή; Άγνωστο. Όμως σε άλλο ινστιτούτο του ΙΤΕ, στο Ινστιτούτο Πληροφορικής, ο διευθυντής του εκλέχθηκε για πρώτη θητεία στις 28/1/2004 και η τρέχουσα δεύτερη θητεία του λήγει στις 11/4/2015. Δηλαδή η συνολική του θητεία θα είναι 11,5 έτη, χωρίς σε αυτή να προστεθεί η καθυστέρηση μέχρι την εκλογή του επομένου.
Η ιστορία των παρατάσεων δεν τελειώνει εδώ. Το σχέδιο νόμου προβλέπει και ένα bonus. Στο άρθρο 47 ορίζει ότι η τρέχουσα θητεία των διευθυντών δε λαμβάνεται υπόψη. Άρα διευθυντές με δύο θητείες μπορούν να κάνουν άλλη μία επταετή θητεία, φτάνοντας αισίως τα 20 χρόνια. Σε αυτό το σημείο κάποιοι θα αναρωτηθούν πώς γίνεται κάποιος με 20 χρόνια εντέλει θητεία να καλύπτει το όριο ηλικίας του νόμου. Εδώ λοιπόν έρχεται η ευφυΐα του σχεδίου νόμου, εξαφανίζοντας κάθε σχετικό όριο ηλικίας και προσφέροντας δυνατότητες ακόμα και στην τέταρτη ηλικία να διεκδικήσει τη θέση!
Επιστολή στον Λοβέρδο: Τι καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι του ΙΤΕ
Δεν είναι όμως μόνο το ρεπορτάζ μας που αναδεικνύει τα ζητήματα αυτά. Πρόσφατα ο Σύλλογος Εργαζομένων του ΙΤΕ σε επιστολή του προς τον υπουργό κ. Λοβέρδο αναφέρει μαζί με άλλα ότι το σχέδιο νόμου «συντηρεί το κατακερματισμένο και μονολιθικό περιβάλλον διοίκησης των Ε.Κ. που θέλει όλα τα όργανα διοίκησης των Ε.Κ. να καλύπτονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία από διευθυντές καθηγητές-ερευνητές (άρθρα 15 - 16), με δύο ή τρεις θητείες πενταετούς μέχρι πρακτικά επταετούς διάρκειας, χωρίς άνω όριο ηλικίας, με υπερεξουσίες διευθυντών (π.χ. ύψος των επιμισθίων, υπογραφή συμβάσεων, προέγκριση ή όχι προτάσεων, πλήρης έλεγχος της διαχείρισης του αποθεματικού, δημιουργία και επιχορήγηση νομικών προσώπων οιασδήποτε νομικής μορφής, κ.ά.), χωρίς καμία πρόνοια για αξιολόγηση του διοικητικού έργου των οργάνων διοίκησης, παρά μίας έκθεσης πεπραγμένων (άρθ. 16 παρ. 12), ή μίας συλλήβδην αξιολόγησης ανά πενταετία του ερευνητικού έργου του Ε.Κ.
Μόνο μέσω της καθιέρωσης διαδικασιών αξιολόγησης μπορούν να αποτραπούν πιθανές προβληματικές διοικητικές αποφάσεις που αφορούν στις νομικές, οικονομικές, τεχνικές και διοικητικές λειτουργίες των Ε.Κ.».
Το υπουργείο Παιδείας και ο αρμόδιος υπουργός τι θα πράξουν; Επίσης, οι βουλευτές μας τι θέση έχουν για το συγκεκριμένο θέμα;
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι όλα τα παραπάνω καλύπτονται από ένα λεπτό πέπλο νομιμότητας, καθόσον οι ενέργειες αυτές φαίνεται ότι θα λάβουν πολιτική έγκριση από τη Βουλή. Εκείνο που δεν είναι γνωστό στους περισσότερους, και ειδικά στους νεότερους, είναι ότι το ΙΤΕ ανδρώθηκε και ύψωσε το ανάστημά του τη δεκαετία του '90, από επιστήμονες που άφησαν τα ξένα για να γυρίσουν στον τόπο τους. Σε αυτή τους την επιθυμία για επιστροφή και προσφορά στην πατρίδα τους ευτυχώς δε βρήκαν ούτε κλειστά συστήματα, ούτε ισόβιες θητείες, ειδάλλως θα έπαιρναν το επόμενο αεροπλάνο της επιστροφής ως υπεράριθμοι.
Επειδή τα κεκτημένα δικαιώματα πρέπει κάποια στιγμή να σπάσουν και για το καθηγητικό κατεστημένο, που εν προκειμένω συμπλέει με τους μηχανισμούς της ΓΓΕΤ, οφείλεται μια πλήρης αλλαγή ρότας, που θα έχει ως πυξίδα τον έλεγχο των διοικητικών πράξεων και την πλήρη ανανέωση προσώπων και καταστάσεων, ώστε η έρευνα να προχωρήσει με άλματα, αλλάζοντας την πραγματικότητα που θέλει τις «ντομάτες Κρήτης να παράγονται από ολλανδικό σπόρο».
Του Γιώργου Σαχίνη
