Στοιχειωμένα εδώ και χρόνια, αποτελούν "μπαλάκι" μεταξύ του Δήμου Ηρακλείου, του Δήμου Ρεθύμνου και του υπουργείου Πολιτισμού. Τσακισμένα από το χρόνο, διατηρητέα κατ' όνομα, έχουν εμπλακεί σε ένα ιδιότυπο νομικό "παζλ" που εδώ και δεκαετίες δεν έχει λυθεί.
Τα δύο Τρανταλίδεια του Ηρακλείου, ιστορικά κτίσματα του 19ου αιώνα, το ένα γνωστό ως Σαμί Μπέη, στην Ιδομενέως, και το δεύτερο στην Αγίου Τίτου πίσω από τη Λότζια και τον ιστορικό ναό, αποτελούν κληροδοτήματα του Τρανταλίδη στο Δήμο Ρεθύμνου. Και εκεί βρίσκεται το μπέρδεμα.
Το ιδιοκτησιακό
Ο Δήμος Ρεθύμνου δεν έχει κάνει τίποτα παρά τις προειδοποιήσεις της Εφορίας Νεότερων Μνημείων, το υπουργείο Πολιτισμού δε διαθέτει χρήματα για τη συντήρησή τους και ο Δήμος Ηρακλείου, που θέλει να τα αναδείξει, πρέπει να ξεπεράσει το σκόπελο του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό σε όλους μας και ειδικά σε όσους περνούν από εκεί: Το μεν κτίσμα της Ιδομενέως έχει καταντήσει ετοιμόρροπο, όπως προειδοποιεί και η σχετική πινακίδα τους περαστικούς, το δε Τρανταλίδειο της Αγίου Τίτου με ξεχωριστή ιστορία, καθώς στη θέση του βρισκόταν το Μέγαρο του Αρχιναυάρχου των Ενετών και σε δεύτερη χρήση Οθωμανικό Παρθεναγωγείο, αποτελεί ντροπή για όλους μας, με την ξεσκισμένη λινάτσα, που υποτίθεται ότι το καλύπτει, και τις σκουριασμένες σιδεριές, με την εικόνα της εγκατάλειψης να σοκάρει στο κέντρο-βιτρίνα του Ηρακλείου.
Εικόνες ντροπής στο κέντρο του Ηρακλείου… με την εικόνα ενός από τα δύο Τρανταλίδεια στην οδό Αγίου Τίτου.
Στατικότητα
Η κατάσταση του δεύτερου είναι στοιχειωδώς ανεκτή, καθώς δεν αποτελεί - πέρα της βαρβαρότητας, για το βλέμμα και την ιστορία, της μορφής που έχει αποκτήσει, μέσα σε ένα ντεκόρ από κάδους και πεταμένα σκουπίδια - άμεσο κίνδυνο για τους πεζούς. Το πρώτο όμως στην Ιδομενέως είναι κίνδυνος-θάνατος χωρίς καμιά υπερβολή.
Τρανταλίδειο Μέγαρο: Η πράσινη σκισμένη λινάτσα, τα χριστουγεννιάτικα φωτάκια και οι σκουριασμένες σιδεριές. Διατηρητέο νεοκλασικό πίσω από τη Λότζια και το ναό του Αγίου Τίτου. Το αποκορύφωμα της... αισθητικής μας…
Δε χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις για να αντιληφθεί κανείς ότι με τον πρώτο δυνατό σεισμό ή ισχυρό άνεμο, ή απλά έχοντας φτάσει η... ημερομηνία λήξεώς του, θα σωριαστεί επί γης και αλίμονο αν εκείνη τη στιγμή βρίσκεται κάποιος από κάτω του.
Κατεδάφιση ορόφου
Η κατάσταση είναι τόσο δραματική που πριν λίγες ημέρες η Επιτροπή του Άρθρου 41 του Αρχαιολογικού Νόμου, η οποία συστήνεται για την εξέταση της κατάστασης διατηρητέων κτηρίων, αποφάσισε για δεύτερη φορά τα τελευταία χρόνια να εισηγηθεί στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο τη λήψη άμεσων μέτρων.
Όπως μας εξήγησε ο προϊστάμενος της Εφορίας Νεότερων Μνημείων κ. Σήφης Φανουράκης, το πόρισμα, το οποίο εστάλη στο ΚΑΣ, αναφέρει ότι πρέπει να γίνει μερική κατεδάφιση του ορόφου, το λεγόμενο σαχνισί, με την απομάκρυνση των ξύλων που είναι σε καλή κατάσταση, ώστε σε μέλλοντα χρόνο αυτό να ξανακτιστεί, όταν και αν βεβαίως ξεμπλοκάρει το όλο θέμα και αναστηλωθεί το "μνημείο". Γιατί ατυχώς, μόνο εντός εισαγωγικών μπορεί να χαρακτηριστεί το κτίσμα, στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα, με αυτόν τον όρο.
Προσπάθειες
Ο κ. Φανουράκης δεν παραλείπει να επισημάνει πως ό,τι έχει γίνει για να μην πέσει το κτίσμα στο κεφάλι των περαστικών οφείλεται στην Εφορία και κυρίως στις προσπάθειες της αείμνηστης Χρυσούλας Τσομπανάκη, που διατέλεσε για χρόνια προϊσταμένη της υπηρεσίας, ενώ ο ίδιος κάθε τρεις και λίγο στέλνει σχετικά έγγραφα στον ιδιοκτήτη, το Δήμο Ρεθύμνου.
Όμως οι δυνατότητες της υπηρεσίας είναι κάτι περισσότερο από περιορισμένες, αφού ισχύει το βιβλικό ρηθέν «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος».
Όταν μάλιστα το ίδιο το υπουργείο δεν μπορεί να συντηρήσει και να αναστηλώσει το Μέγαρο Κοθρή, στην Επιμενίδου, όπου στεγαζόταν η Εφορία Βυζαντινών, και έχει υποστεί σοβαρές ζημιές εδώ και δεκαετίες από τον Εγκέλαδο.
Δήμος Ηρακλείου: «Δε γίνεται να χαθούν αυτά τα κτήρια μπροστά στα μάτια μας»
Από την πλευρά του, ο Δήμος Ηρακλείου παρακολουθεί με αγωνία την κατάσταση, με το νέο αντιδήμαρχο κ. Χάρη Μαμουλάκη να δηλώνει ότι «δε γίνεται να χαθούν αυτά τα κτήρια μπροστά στα μάτια μας». Όπως μας εξήγησε, στις προτεραιότητες είναι να πέσει το θέμα στο τραπέζι άμεσα και να ληφθούν πρωτοβουλίες για κοινή δράση ανάμεσα στους Δήμους Ηρακλείου και Ρεθύμνου και την Εφορία Νεότερων Μνημείων, με τη βοήθεια της Περιφέρειας Κρήτης.
Παράλληλα, πρόθεση του Δήμου είναι να αναβαθμιστεί η εικόνα τουλάχιστον όσον αφορά στο Τρανταλίδειο της Αγίου Τίτου, ώστε να πάψει να αποτελεί δυσφήμηση για το ιστορικό κέντρο με την εικόνα που δείχνει τόσο στους ντόπιους όσο κυρίως στους τουρίστες, που το κοιτούν έκπληκτοι, αν όχι με θλίψη.
Του Σταύρου Μουντουφάρη
