Με μεγάλη πλειοψηφία - και 35 αποχές - η Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ενέκρινε τη συμφωνία σύνδεσης Ουκρανίας-Ε.Ε., ταυτόχρονα με την έγκρισή της από το ουκρανικό Κοινοβούλιο. Με τη συμφωνία σύνδεσης της χώρας με την Ε.Ε. εξασφαλίζεται ένας χώρος ελεύθερου εμπορίου μεταξύ της Ουκρανίας και των ευρωπαϊκών χωρών και καταργούνται οι δασμοί στη διακίνηση των προϊόντων.
Η συμφωνία που προκάλεσε την πτώση του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς επικυρώθηκε ομόφωνα και από τους 355 βουλευτές που έλαβαν μέρος στην ψηφοφορία στην Ουκρανία, ενώ ταυτόχρονα και όπως είχαν τη δυνατότητα να βλέπουν οι ευρωβουλευτές στο Στρασβούργο, μέσω απευθείας τηλεοπτικής σύνδεσης, το ουκρανικό Κοινοβούλιο προχωρούσε κι αυτό στην έγκρισή της.
Στην εισαγωγική ομιλία του πριν από την έναρξη της ψηφοφορίας, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς χαρακτήρισε τη στιγμή της ταυτόχρονης ψηφοφορίας ιστορική και μοναδική στην ιστορία του διεθνούς κοινοβουλευτισμού.
Οι ευρωβουλευτές, αμέσως μετά, είχαν τη δυνατότητα να ακούσουν τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, να αναλαμβάνει τη δέσμευση ότι θα καταθέσει σύντομα το εθνικό σχέδιο μεταρρυθμίσεων της Ουκρανίας, με χρονικό ορίζοντα μέχρι το 2020, με το οποίο θα καταπολεμηθεί η διαφθορά στη χώρα, θα γίνουν σεβαστά τα δικαιώματα των μειονοτήτων και θα ενισχυθεί η δημοκρατία.
Αναφερόμενος στους θανάτους των διαδηλωτών κατά την εξέγερση που ακολούθησε την απόρριψη από τον πρόεδρο Γιανουκόβιτς της συμφωνίας με την Ε.Ε. και των στρατιωτών στις συγκρούσεις στην ανατολική Ουκρανία, ο πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο δήλωσε πως «καμία χώρα δεν έχει πληρώσει τόσο υψηλό τίμημα για να γίνει ευρωπαϊκή» και κατέληξε λέγοντας ότι «χωρίς την Ουκρανία δεν υπάρχει Ευρώπη».
Σχεδόν ταυτόχρονα με τον πρόεδρο Ποροσένκο υπέγραψε δημόσια και ο πρόεδρος Σουλτς τη συνοδευτική επιστολή, με την οποία καλεί τα άλλα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα της Ε.Ε. να θέσουν άμεσα σε ισχύ τη συμφωνία.
Η ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
Σύμφωνα με ανακοίνωση σχετικά με τις εργασίες της Συνόδου Ολομέλειας (15-18 Σεπτεμβρίου), «το ΕΚ ενέκρινε σήμερα στο Στρασβούργο τη συμφωνία σύνδεσης Ε.Ε.-Ουκρανίας, η οποία περιλαμβάνει μία ολοκληρωμένη και σε βάθος συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Την ίδια στιγμή, η συμφωνία εγκρίθηκε και από το ουκρανικό Κοινοβούλιο στο Κίεβο. Η συμφωνία θα δημιουργήσει μια σε βάθος πολιτική ένωση και οικονομική ολοκλήρωση μεταξύ Ε.Ε. και Ουκρανίας και θα επιτρέψει την αμοιβαία πρόσβαση στην ελεύθερη αγορά.
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη συμφωνία με 535 ψήφους υπέρ, 127 κατά και 35 αποχές».
«Μέσω της σημερινής κύρωσης θεσμοθετείται ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της Ουκρανίας και το μέλλον των δύο πλευρών γίνεται κοινό. Η κοινωνία της Ουκρανίας έχει πληρώσει το υψηλότερο τίμημα για τις ευρωπαϊκές φιλοδοξίες της, καθώς θρηνεί το θάνατο πολλών ανθρώπων, έχει υποστεί εδαφική κατοχή από τη Ρωσία και αντιμετωπίζει επιδείνωση των οικονομικών της συνθηκών. Με την κύρωση της συμφωνίας, η Ε.Ε. δείχνει ότι στηρίζει την Ουκρανία, παρά τη θλιβερή πρόταση να αναβληθεί η εφαρμογή της», δήλωσε ο Πολωνός εισηγητής του ΕΚ Jacek Saryusz-Wolski (ΕΛΚ). Τόνισε επίσης ότι το κοινό μέλλον Ε.Ε. και Ουκρανίας πρέπει τώρα να προστατευτεί από τη ρωσική επιθετικότητα με την εισαγωγή «όλο και πιο σοβαρών κυρώσεων, έως ότου το κόστος για τη Ρωσία καταστεί απαγορευτικό».
«Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή», δήλωσε ο πρόεδρος του ΕΚ, Μάρτιν Σουλτς, στην ομιλία του στους ευρωβουλευτές και τους βουλευτές του ουκρανικού Κοινοβουλίου στο Κίεβο (οι δύο ψηφοφορίες πραγματοποιήθηκαν ταυτόχρονα και υπήρχε απευθείας σύνδεση των δύο κοινοβουλίων μέσω τηλεδιάσκεψης). «Το γεγονός ότι τα δύο κοινοβούλια αποφάσισαν ελεύθερα να ψηφίσουν επί της συμφωνίας σήμερα την ίδια στιγμή αποδεικνύει ότι αυτό είναι ελεύθερη δημοκρατία, το αντίθετο της κατευθυνόμενης δημοκρατίας. Το ΕΚ ανέκαθεν στήριζε την εδαφική ακεραιότητα και κυριαρχία της Ουκρανίας και θα συνεχίσει να το κάνει», υπογράμμισε ο κ. Σουλτς.
«Οι Ουκρανοί ανέστρεψαν την πορεία του "τρένου" που πήγαινε ταχέως προς την Ανατολή, και ελπίζω ότι και η σημερινή ψηφοφορία θα το επιβεβαιώσει. Οι ταυτόχρονες επικυρώσεις των δύο κοινοβουλίων θα αποτελέσουν μία γιορτή όχι μόνο για την Ουκρανία αλλά και για την Ευρώπη, γιατί χωρίς την Ουκρανία δεν υπάρχει ενωμένη Ευρώπη», δήλωσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Πέτρο Ποροσένκο, πριν από την κύρωση της συμφωνίας από το Κοινοβούλιο της Ουκρανίας. «Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Ευρώπη για τη στήριξη που μας έχει δώσει σε αυτές τις δύσκολες στιγμές. Ταυτόχρονα, θα ήθελα να απευθυνθώ στην κυβέρνησή μας: η Ε.Ε. ζητά μονάχα ένα πράγμα από εμάς, τις μεταρρυθμίσεις. Σας καλώ να προβείτε άμεσα σε αυτές χωρίς καμία καθυστέρηση», προσέθεσε ο ίδιος.
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία;
Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία πολιτικής ένωσης καθώς και τη θέσπιση ζώνης ελεύθερου εμπορίου. Οι πολιτικές διατάξεις της συμφωνίας φέρνουν την Ουκρανία ένα βήμα πιο κοντά στην Ε.Ε., ανοίγοντας νέους διαύλους για πολιτικό διάλογο και θεσπίζοντας βασικούς κανόνες συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, οι μεταφορές και η εκπαίδευση. Απαιτεί επίσης από την Ουκρανία να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις και να σεβαστεί τις δημοκρατικές αρχές, τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.
Η συμφωνία προβλέπει τη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των εργαζομένων, θέτει στόχους για τη θέσπιση καθεστώτος μετακινήσεων χωρίς βίζα και για την ευθυγράμμιση των ρυθμιστικών συστημάτων των δύο πλευρών, ενώ ορίζει λεπτομερή χρονοδιαγράμματα για την Ουκρανία προκειμένου να μεταφέρει και να εφαρμόσει συγκεκριμένα τμήματα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στην εθνική νομοθεσία της.
Το τμήμα της συμφωνίας για τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου ολοκληρώνει ουσιαστικά την ένωση των αγορών της Ε.Ε. και της Ουκρανίας, με την κατάργηση των δασμών στις εισαγωγές και την απαγόρευση άλλων εμπορικών περιορισμών, αν και θέτει συγκεκριμένους περιορισμούς και μεταβατικές περιόδους για "ευαίσθητους" τομείς, όπως είναι το εμπόριο γεωργικών προϊόντων. Η συμφωνία θα ενσωματώσει επίσης, εν μέρει, τις αγορές δημοσίων συμβάσεων.
Πότε θα τεθεί σε ισχύ η συμφωνία;
Σε συνέχεια των σημερινών ψηφοφοριών στο ΕΚ και στο Κοινοβούλιο της Ουκρανίας, η συμφωνία θα εφαρμοστεί προσωρινά, ωστόσο η ημερομηνία έναρξης της προσωρινής εφαρμογής της θα πρέπει να επιβεβαιωθεί από το Συμβούλιο των Ευρωπαίων Υπουργών. Η συμφωνία θα τεθεί σε πλήρη νομική ισχύ όταν επικυρωθεί από όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Μέχρι σήμερα, έχει επικυρωθεί από έξι χώρες. Μπορεί ωστόσο να περάσουν αρκετά χρόνια έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία επικύρωσης από όλα τα κράτη-μέλη.
Η εφαρμογή των κανόνων για το ελεύθερο εμπόριο είχε αρχικώς προγραμματιστεί για την 1η Νοεμβρίου του τρέχοντος έτους, αλλά την περασμένη Παρασκευή, 12 Σεπτεμβρίου, η Ε.Ε., η Ουκρανία και η Ρωσία συμφώνησαν σε μεταξύ τους συνομιλίες να την αναβάλουν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2015.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι θα συνεχίσει να εφαρμόζει τις ειδικές διατάξεις που ισχύουν σήμερα στις εμπορικές σχέσεις της Ε.Ε. με την Ουκρανία, και οι οποίες στην ουσία ανοίγουν την αγορά της Ε.Ε. στην Ουκρανία. Η οποιαδήποτε απόφαση, ωστόσο, για την παράταση ισχύος αυτών των διατάξεων θα χρειαστεί να λάβει και τη στήριξη του ΕΚ.
Απούσα η Κάθριν Άστον από το Στρασβούργο
Πριν την έναρξη της συζήτησης στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την επικείμενη σύνδεση Ουκρανίας-Ε.Ε. και τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι επικεφαλής των Ομάδων των Φιλελευθέρων Γκι Φέρχοφστατ και των Πρασίνων Ρεμπέκα Χαρμς επέκριναν το γεγονός της απουσίας της ύπατης εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική της Ε.Ε. Κάθριν Άστον από τη συζήτηση. Για λογαριασμό της Κάθριν Άστον μίλησε στην Ολομέλεια ο επίτροπος Στέφαν Φούλε, ο οποίος χαρακτήρισε «ιστορικό βήμα» την οικονομική και πολιτική σύνδεση της Ουκρανίας με την Ε.Ε., υποστήριξε ότι η Ρωσία πρέπει να σεβαστεί τη συμφωνηθείσα κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και την κάλεσε να περάσει από τις υποσχέσεις στα έργα.
Το ουκρανικό κοινοβούλιο ενέκρινε νομοσχέδιο που παραχωρεί «ειδικό καθεστώς» στις ανατολικές επαρχίες της χώρας που ελέγχονται από τους φιλορώσους αυτονομιστές. Μεταξύ άλλων, ο νόμος προβλέπει τη σύσταση προσωρινής τοπικής κυβέρνησης με τριετή θητεία. Η ουκρανική Βουλή ενέκρινε επίσης νόμο που παρέχει αμνηστία στους μαχητές των φιλορώσων αποσχιστών. Από τις ευνοϊκές διατάξεις εξαιρούνται όσοι κατηγορούνται για δολοφονίες, βιασμούς και τρομοκρατικές πράξεις.
Ψηφίστηκε νομοσχέδιο για το «ειδικό καθεστώς» στις ανατολικές επαρχίες
Το ουκρανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης νομοσχέδιο που παραχωρεί «ειδικό καθεστώς» στις ανατολικές επαρχίες της χώρας, στο οποίο περιλαμβάνεται η σύσταση προσωρινής, για τριετή θητεία, τοπικής κυβέρνησης, σύμφωνα με κοινοβουλευτικές πηγές.
Το δεύτερο νομοσχέδιο που εγκρίθηκε προβλέπει τη χορήγηση αμνηστίας στους αυτονομιστές μαχητές στις συγκρούσεις με τον ουκρανικό στρατό.
Η παραχώρηση «ειδικού καθεστώτος» στις επαρχίες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ προβλέπεται από το πρωτόκολλο το οποίο υπεγράφη στις 5 Σεπτεμβρίου από την ουκρανική κυβέρνηση και την ηγεσία των ρωσόφωνων αυτονομιστών.
Οι φιλορώσοι αυτονομιστές έχουν ήδη ανακοινώσει ότι απορρίπτουν την πρόταση του Κιέβου και εμμένουν στη διεκδίκηση της ανεξαρτησίας των ανατολικών επαρχιών.
Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη χορήγηση βοήθειας για την ανοικοδόμηση των υποδομών που έχουν καταστραφεί κατά την πεντάμηνη ένοπλη σύγκρουση και οικονομικής και κοινωνικής βοήθειας προς τον πληθυσμό.
Σύμφωνα με το κείμενο που δημοσιεύτηκε χθες στην ιστοσελίδα της ουκρανικής προεδρίας, οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο ανοίγουν το δρόμο για την αποκέντρωση παρέχοντας παράλληλα εγγυήσεις «για την κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα και την ανεξαρτησία της χώρας μας».
Όπως διευκρίνισε η ουκρανική προεδρία, ο νόμος περί αμνηστίας καλύπτει όλους τους μαχητές, εκτός από εκείνους που έχουν κατηγορηθεί «για δολοφονίες, βιασμούς και τρομοκρατικές ενέργειες».
Σύμφωνα με τα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης, εξαιρούνται επίσης από την αμνηστία οι υπεύθυνοι για την καταστροφή εν πτήσει του Boeing της Malaysia Airlines τον Ιούλιο, με 298 νεκρούς.
Έντασης συνέχεια στην ανατολική Ουκρανία
Επί του ουκρανικού εδάφους, την επομένη της πιο αιματηρής ημέρας στα ανατολικά της χώρας μετά την εγκαθίδρυση της εύθραυστης κατάπαυσης του πυρός, τα πυρά συνεχίστηκαν τη Δευτέρα, κοντά στο αεροδρόμιο του Ντονέτσκ.
Στρατιωτικός εκπρόσωπος υποστήριξε πως οι αντάρτες έβαλαν στόχο τις θέσεις των ουκρανικών δυνάμεων που ελέγχουν το αεροδρόμιο, χωρίς να καταφέρουν να προκαλέσουν την αποχώρησή τους.
