default-image

Γ. Παπανικολάου: Ο κορυφαίος Έλληνας γιατρός "έφυγε" σαν σήμερα

Γ. Παπανικολάου: Ο κορυφαίος Έλληνας γιατρός "έφυγε" σαν σήμερα

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ο κορυφαίος Έλληνας γιατρός, βιολόγος και ερευνητής που καινοτόμησε στον τομέα της Ιατρικής και άνοιξε το δρόμο για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου της μήτρας μέσω της κυτταρολογικής μεθόδου, πλέον γνωστής ως τεστ ΠΑΠ.

Ο Γεώργιος Παπανικολάου με την παγκόσμια ακτινοβολία γεννήθηκε στην Κύμη Ευβοίας στις 13 Μαΐου 1883 και πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου 1962 στο Μαϊάμι της Φλόριντα.

Ο πατέρας του, Νικόλαος Παπανικολάου, ήταν γιατρός που άσκησε το επάγγελμά του για πολλά χρόνια στην Κύμη ενώ διετέλεσε και για αρκετό χρονικό διάστημα δήμαρχος της πόλης και είχε επίσης εκλεγεί και βουλευτής Ευβοίας και Καρυστίας.

Τα παιδικά του χρόνια ο Γεώργιος τα πέρασε στην Κύμη όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Κατόπιν οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα για να τελειώσει τις εγκύκλιες σπουδές.

Από πολύ νωρίς ο Γεώργιος Παπανικολάου έδειχνε ιδιαίτερη κλίση στην ιατρική επιστήμη. Μετά την αποπεράτωση των γυμνασιακών του σπουδών γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1898, και έλαβε το πτυχίο του το 1904, σε ηλικία δηλαδή μόλις 21 ετών.

Αριστερά, φοιτητής στο Ανατομείο. Δεξιά, το πιστοποιητικό αποφοίτησης του Γ. Παπανικολάου από την Ιατρική

Καθώς ήταν φιλομαθής, και διακρινόταν από μικρός για τη μεγάλη του θέληση, κατά τη διάρκεια των σπουδών του στην Αθήνα διεύρυνε τη μόρφωσή του με την εκμάθηση ξένων γλωσσών. Παράλληλα ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία, αλλά και το μεγάλο πάθος του, που ήταν η μουσική.

Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική Σχολή και πήρε το δίπλωμά του, ο Παπανικολάου επέστρεψε στη γενέτειρά του την Κύμη. Καθημερινά έκανε ατελείωτους περιπάτους στους καταπράσινους λόφους της Κύμης, διαβάζοντας φιλοσοφία.

O Γεώργιος Παπανικολάου (στο μέσον, και δεξιά, με το περιβραχιόνιο του στρατιωτικού ιατρού), στους Βαλκανικούς Πολέμους

Ο Γεώργιος Παπανικολάου, ο οποίος στα νεανικά του χρόνια βίωσε τη σκληρή δοκιμασία και τη δραματικότητα του άτυχου πολέμου του 1897, προβληματίστηκε από τα ιδεολογικά ρεύματα και επηρεάστηκε από τις φιλοσοφικές θεωρίες των αρχών του 20ού αιώνα. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, το γεγονός ότι ο Παπανικολάου από το 1904, αριστούχος πτυχιούχος της Ιατρικής σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε αποφασίσει να μην ασκήσει το ιατρικό επάγγελμα, προκειμένου να αποσυρθεί στην Κύμη, να καλλιεργεί μονάχος τη γη του, να διαβάζει φιλοσοφία και βιολογία, να ασχολείται με τη γλώσσα και με το δημοτικισμό και να προετοιμάζει καλύτερα το έδαφος για τις μεταπτυχιακές του σπουδές.

Ωστόσο ο πατέρας του, γνωρίζοντας τις ικανότητές του παιδιού του, έστειλε το Γεώργιο στα 1907 για ανώτερες σπουδές στη Γερμανία, όπου εκείνος επέλεξε τον κλάδο της Βιολογίας, που ανταποκρινόταν περισσότερο στα ενδιαφέροντά του. Μετέβη λοιπόν στην Ιένα, πρώτο σταθμό της μετεκπαίδευσής του, όπου θα παρακολουθήσει τα μαθήματα του καθηγητή Ερνέστου Χέκελ, ινδάλματος των φοιτητικών χρόνων του. Το 1908 θα συνεχίσει τις σπουδές του στο Freiburg και τέλος στο Μόναχο, όπου το 1910 θα του απονεμηθεί ο τίτλος του διδάκτορος της Φιλοσοφίας για την εργασία του "Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών".

Η "γερμανική περίοδος" της ζωής του Γεώργιου Παπανικολάου υπήρξε και αυτή εποχή αναζητήσεων και φιλοσοφικού στοχασμού. Με τους φίλους του ο Γεώργιος Παπανικολάου συγκροτεί βραχύβια σοσιαλιστική ομάδα, ενώ ήταν σταθερός υπέρμαχος του δημοτικισμού, που τότε ταυτιζόταν με ριζοσπαστικές αντιλήψεις για την πολιτική και την επιστήμη.

Μελετώντας στο σπίτι του

Όταν γύρισε στην Ελλάδα (1910), ο Παπανικολάου διαπίστωσε ότι οι συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές για τα μελλοντικά του σχέδια. Αμέσως μετά το γάμο του με την Ανδρομάχη Μαυρογένη, αποφάσισε να φύγει πάλι για το εξωτερικό. Πρώτος σταθμός της επιστημονικής Οδύσσειας του Παπανικολάου το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο του Μονακό, όπου έλαβε μέρος σε μία από τις ερευνητικές αποστολές του ωκεανογραφικού σκάφους "L' Hirodelle" (1911) του πρίγκιπα Αλβέρτου Α'.

Διακόπτει την παραμονή στο εξωτερικό για να συμμετάσχει στο Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, ενώ μετά τη λήξη του μεταναστεύει μαζί με τη γυναίκα του στις ΗΠΑ. Λόγω οικονομικών δυσκολιών εργάζονται και οι δυο σε ένα εμπορικό κατάστημα. Ο ένας πουλώντας χαλιά και η άλλη ράβοντας κουμπιά με αμοιβή 5 δολάρια την εβδομάδα. Τα προβλήματα τελειώνουν όταν ο Παπανικολάου διορίστηκε βοηθός του παθολογοανατομικού τμήματος του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης, ύστερα από μεσολάβηση του διάσημου γενετιστή του Πανεπιστημίου Κολούμπια Τ.Χ. Μόργκαν.

Οι τεράστιες επιστημονικές ικανότητες αλλά και το ήθος του αφοσιωμένου ερευνητή δεν άργησαν να εκτιμηθούν και να καρποφορήσουν στο Ιατρικό Κολέγιο του Πανεπιστημίου του Κορνέλ, στο οποίο εργάστηκε το διάστημα 1914-61, αποκτώντας όλους τους τίτλους της ακαδημαϊκής ιεραρχίας, χωρίς, όμως, να του δοθούν ποτέ διδακτικά καθήκοντα για να μπορεί να αφοσιωθεί στο ερευνητικό του έργο.

Στην αρχή της επιστημονικής σταδιοδρομίας του, αποφασισμένος να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις πειραματικές έρευνες τις οποίες είχε αρχίσει στη Γερμανία, ο Παπανικολάου μελέτησε πειραματικά το κολπικό επίχρισμα σε ινδικά χοιρίδια με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ο Βενιζέλος προσπάθησε να τον πείσει να γυρίσει στην Ελλάδα, όπου θα του απονεμόταν τιμητικά ο τίτλος του καθηγητή της έδρας της Ζωολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι σχετικές όμως διαπραγματεύσεις ναυάγησαν γιατί ο Βενιζέλος έχασε τις επόμενες βουλευτές εκλογές.

Με τη σύζυγό του Μάχη

Η δημιουργικότερη αλλά και σκληρότερη περίοδος των ερευνητικών του προσπαθειών ήταν η δεκαετία του 1920. Ήταν η εποχή που πραγματοποιήθηκαν και ευδοκίμησαν οι πρώτες κλινικοεργαστηριακές μελέτες του για τη διαγνωστική αξία της κυτταρολογικής εξέτασης του κολπικού επιχρίσματος στις γυναίκες.

Αριστερά ο Γ. Παπανικολάου φοιτητής. Δεξιά, η Μάχη Μαυρογένη σε νεαρή ηλικία

Η πρωτοποριακή κυτταροδιαγνωστική μέθοδος του «Dr Pap» έγινε γνωστή με τις ιατρικές συντμήσεις «Pap smear» (επίχρισμα Παπανικολάου) και «Pap test» (δοκιμασία Παπανικολάου).

Ο Γεώργιος Παπανικολάου με τη σύζυγό του Μάχη και συνεργάτιδές του στο εργαστήριο

Ο Παπανικολάου, αφού εργάστηκε σκληρά επί μισό σχεδόν αιώνα στο Ιατρικό Κολέγιο του Πανεπιστημίου του Κορνέλ - χωρίς να κάνει διακοπές, εκτός από ένα σύντομο επιστημονικό ταξίδι στην Ευρώπη, με τελικό σταθμό την Ελλάδα και την Κύμη (1957) - αποφάσισε παρά τα 78 χρόνια του να εγκαταλείψει τη Νέα Υόρκη και να εγκατασταθεί στο Μαϊάμι για να αναλάβει την οργάνωση και τη διεύθυνση του εκεί Καρκινολογικού Ινστιτούτου. Δεν πρόλαβε να το εγκαινιάσει ο ίδιος, λόγω του θανάτου του, αλλά ο φίλος του καρκινολόγος Τσαρλς Κάμερον.

Ο άνθρωπος, ο οποίος «χάρισε ζωή στις γυναίκες ολόκληρου του κόσμου» - όπως θυμίζει μια αναμνηστική πλάκα του Καρκινολογικού Ινστιτούτου που έχει μετονομαστεί σε «Ερευνητικό Καρκινολογικό Ινστιτούτο "Γεώργιος Παπανικολάου"» - ήταν πάντα ένας σιωπηλός αγωνιστής του πνεύματος και της επιστήμης, επίμονος και ατάραχος, ακούραστος και ταπεινός, ευγενής και αξιοπρεπής, ακόμα και όταν αδικήθηκε όπως στην περίπτωση του Νόμπελ Ιατρικής, για το οποίο είχε προταθεί από πολλούς Έλληνες και ξένους ερευνητές.

Επίσκεψη στην Ελλάδα το 1957

Το συγγραφικό έργο του Γεωργίου Παπανικολάου αποτελείται από 158 άρθρα και 5 συγγράμματα. Τα εν λόγω συγγράμματα, ιδιαιτέρως μάλιστα ο περίφημος Άτλας Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας, χάρη στη μεστότητα του κειμένου τους και την απαράμιλλη εικονογράφησή τους, αποτελούν βιβλία-σταθμούς όχι μόνο για τον κλάδο της Κυτταρολογίας, αλλά και για ολόκληρη την ιατρική βιβλιογραφία του 20ού αιώνα.

Η προτομή του Γ. Παπανικολάου στην Κύμη

Ο Παπανικολάου τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις. Το Πανεπιστήμιο Cornell, στο οποίο εργάστηκε συνεχώς επί μισό σχεδόν αιώνα και από το 1947 κατείχε τη θέση του καθηγητή της κλινικής Ανατομικής, τον ανακήρυξε το 1957 ομότιμο καθηγητή της ίδιας έδρας. Διετέλεσε επίσης σύμβουλος ιατρός (Consultant) του περίφημου Memorial Hospital της Νέας Υόρκης. Η Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Επιστημών, η Ένωση των Αμερικανικών Ιατρικών Κολεγίων και η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία τού απένειμαν τιμητικά βραβεία. Το 1949 η Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών ονόμασε τον Παπανικολάου επίτιμο διδάκτορά της, ενώ η Ακαδημία Αθηνών τον Νοέμβριο του 1957 τον ανακήρυξε παμψηφεί επίτιμο μέλος της. Σημειωτέον ότι υπήρξε ο πρώτος στον οποίο απονεμήθηκε η ανωτάτη τιμητική διάκριση της Ακαδημίας Αθηνών. Μεταθανάτια του απενεμήθη και το Βραβείο του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News