Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα κόμμα με μια αρκετά ενδιαφέρουσα ιστορία. Είναι ένας πολιτικός σχηματισμός ο οποίος αναδείχτηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ενώ σήμερα έχει παγιωθεί ως κόμμα εξουσίας. Η ιδεολογική του μετάβαση από την Αριστερά στη δημοκρατική και ευρωπαϊκή Αριστερά και στη Σοσιαλδημοκρατία, χωρίς βέβαια να εγκαταλείψει το έδαφος που είχε πατήσει τόσα χρόνια στην Αριστερά, δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
Όπως δε θα ήταν εύκολη υπόθεση για κάθε πολιτικό σχηματισμό ο οποίος έπρεπε αφενός να προβάλλει το αριστερό πολιτικό του στίγμα εξαιτίας των χρόνιων ιδεολογικών του καταβολών, και αφετέρου έπρεπε να το ευθυγραμμίσει με ένα κυβερνητικό πρόγραμμα που πολλά στελέχη του εξέφρασαν τη δυσαρέσκειά τους. Επιτρέψτε μου, αυτή τη δυσκολία δεν τη συνάντησε μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αποτελεί πρόκληση για κάθε αριστερό σχηματισμό.
Η ανάληψη της εξουσίας δεν είναι εύκολη υπόθεση για ένα κόμμα που προσέγγιζε μέχρι και το 2010 συγκεκριμένο μέρος της Αριστεράς. Η συστηματική κριτική των οικονομικών επιλογών των κυβερνήσεων της Μεταπολίτευσης, το μη διεφθαρμένο παρελθόν στελεχών και του κόμματος, και οι κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης διαμόρφωσαν έναν ευρωπαϊκό και κοινωνικά ευαίσθητο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κλήθηκε από τον ελληνικό λαό να κυβερνήσει μαζί με το κόμμα των ΑΝ.ΕΛ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ από τον Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι και σήμερα είναι ριζικά διαφορετικός. Διαμόρφωσε και συνεχίζει να διαμορφώνει τις προϋποθέσεις ενός κόμματος εξουσίας, το οποίο επιθυμεί να έχει «ανοικτές τις πόρτες» σε όλους τους πολίτες. Ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας του κόμματος είναι αδιαμφισβήτητος, ενώ κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης έλαβαν χώρα σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αποτελούν σπουδαία πολιτική παρακαταθήκη. Η προσπάθεια διαχωρισμού Εκκλησίας-Κράτους, η έξοδος από τη δίνη της δεκαετούς οικονομικής κρίσης (σε συνδυασμό με το αξιοσημείωτο ρυθμό ανάπτυξης), η Συμφωνία των Πρεσπών και η κατοχύρωση σημαντικών κοινωνικών δικαιωμάτων αποτελούν μέρος μιας σημαντικής πολιτικής κληρονομιάς που άφησε κατά τη διάρκεια της τετραετίας. Αυτή η πολιτική κληρονομιά πρέπει να αξιοποιηθεί στο έπακρο.
Πολύ σωστά ο Αλέξης Τσίπρας, μετά το πέρας των περυσινών εθνικών εκλογών, έδωσε το σύνθημα για την επόμενη μέρα. Η επόμενη μέρα βρήκε τον ΣΥΡΙΖΑ μ’ ένα ποσοστό της τάξης του 31,5%. Αυτό σημαίνει πρακτικά πως πλέον δεν έχει καμία απολύτως σχέση μ’ ένα κόμμα που πολεμάει για να μπει στο Κοινοβούλιο. Ερμηνεύοντας την πολιτική πραγματικότητα, ο Αλέξης Τσίπρας κατανόησε πως το εκλογικό ακροατήριο δεν αποτελείται αποκλειστικά από άτομα που ανήκουν στον αριστερό χώρο. Είναι σοσιαλδημοκράτες. Είναι άτομα της Οικολογίας, που είδαν με θετικό μάτι τη Συμφωνία των Πρεσπών. Είναι άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως “αντι-δεξιοί”. Είναι ακτιβιστές. Κάνοντας άνοιγμα σε αυτούς τους ανθρώπους, ο Αλέξης Τσίπρας τούς κάλεσε σε κομματική συστράτευση.
Και η πραγματικότητα επιτάσσει την αναγκαιότητα αυτή. Δε γίνεται να υπάρχει κόμμα εξουσίας χωρίς να έχει ανοικτές τις πόρτες του. Και ειδικά σε μια χρονική περίσταση όπως η σημερινή. Αυτή τη στιγμή, η Νέα Δημοκρατία έχει καλύψει όλο το δεξιό πολιτικό φάσμα (φιλελεύθερο και συντηρητικό) και από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ καλείται τώρα να αυτοπροσδιοριστεί ως ένα κόμμα που καλύπτει και την Αριστερά και την Κεντροαριστερά (σοσιαλδημοκρατία), διεκδικώντας την εξουσία.
Επομένως, το άνοιγμα των διαδικασιών σημαίνει συλλογική λήψη αποφάσεων. Σημαίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα μεγάλο, ανοικτό και δημοκρατικό κόμμα, καθώς καλεί το σύνολο των ψηφοφόρων του να συμμετάσχουν σε ενδοπαραταξιακές διαδικασίες και να καταστρώσουν από κοινού ένα σχέδιο κατάκτησης της εξουσίας.
Και ερχόμαστε στο φετινό καλοκαίρι. Η υγειονομική κρίση διαμόρφωσε μια νέα πραγματικότητα. Η φτωχοποίηση θα είναι μεγάλη τους φθινοπωρινούς μήνες, ενώ πολλοί αναλυτές και παραγωγικοί φορείς κάνουν λόγο για «θέμα επιβίωσης». Ήδη διαμορφώνονται νέες κοινωνικές και εισοδηματικές ανισότητες, οι οποίες έχουν ως σημείο αναφοράς συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων, όπως τα εργατικά στρώματα, οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες. Είναι κατηγορίες εργαζομένων που θα πληγούν ανεπανόρθωτα τους επόμενους μήνες.
Απέναντι στην επικείμενη φτωχοποίηση, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να προβάλλει ένα ρεαλιστικό πλαίσιο δράσης. Να αρθρώσει έναν κοινωνικό λόγο. Να παρουσιάσει τις κοινωνικές ανισότητες και παράλληλα να προβάλλει προτάσεις καταπολέμησής τους. Να δώσει στη δημοσιότητα ένα σχέδιο δράσης-στήριξης των παραγωγικών τομέων, όπως ο αγροδιατροφικός. Να διαμορφώσει ένα δίκτυ προστασίας για τις ευάλωτες ομάδες.
Χωρίς να απεμπολήσει την αριστερή του ταυτότητα, οφείλει να κατοχυρώσει κοινωνικά δικαιώματα. Να ασκήσει κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής, ενώ την ίδια στιγμή να υποστηρίξει με θέρμη το κοινωνικό κράτος, το οποίο δε θα μοιράζει επιλεκτική βοήθεια σε συγκεκριμένες κατηγορίες ανθρώπων, αλλά θα είναι παρόν σε κάθε άνθρωπο που έχει ανάγκη στήριξης. Να υπερασπιστεί την Υγεία και την Παιδεία ως αγαθά που ανήκουν σε όλους.
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε και απέκτησε μια σημαντική δυναμική. Έχει μια σημαντική πολιτική παρακαταθήκη. Η επόμενη ημέρα πρέπει να βρει τον ΣΥΡΙΖΑ προετοιμασμένο και ενωμένο, ώστε να αντιμετωπίσει τόσο τις κυβερνητικές αδικίες όσο και τις ανισότητες που το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα παράγει, αξιοποιώντας την υγειονομική κρίση. Να λειτουργήσει ως μοχλός “διαρθρωτικής δικαιοσύνης” που αποκαθιστά ζημίες που “αλλότριοι” προξένησαν. Και με λόγο ενωτικό, να βγει μπροστά και να απευθύνει κάλεσμα σε όλους τους πολίτες να ευθυγραμμιστούν σε μια κοινή εθνική προσπάθεια.
* Ο Νίκος Κοσμαδάκης είναι πολιτικός επιστήμονας ([email protected]).
