«Στο σημείο έσπευσαν 4 πυροσβέστριες, με 2 οχήματα»

Εθνικές Εκλογές
«Στο σημείο έσπευσαν 4 πυροσβέστριες, με 2 οχήματα»

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο σεξισμός στα... Ελληνικά

«Αναστάτωση επικράτησε τα ξημερώματα από φωτιά που ξέσπασε στο κέντρο του Ηρακλείου. Στο σημείο έσπευσαν 4 πυροσβέστριες, με 2 οχήματα.»

«Με πανό και συνθήματα βγήκαν στους δρόμους το πρωί οι αγρότισσες, αιτούμενες να καταβληθούν από το Υπουργείο τα επιδόματα που δικαιούνται.»

«Ακολουθούν τα ονόματα των μαθητριών του 1ου Λυκείου, που αρίστευσαν κατά το σχολικό έτος 2019 - 2020.»

Οι τρεις παραπάνω προτάσεις είναι σεξιστικές. Είναι σεξιστικές γιατί χρησιμοποιούν μόνο το ένα φύλο - εν προκειμένω το θηλυκό - στην εκφορά των γεγονότων που περιγράφουν.

Πόσο συχνά, όμως, βλέπουμε να συμβαίνει το αντίθετο;

Και γιατί συμβαίνει το αντίθετο;

Αν ρωτήσουμε γύρω μας, οι περισσότεροι θα μας πουν «για χάρη της συντομίας». Ναι, είσαι, για παράδειγμα, δημοσιογράφος. Ενδεχομένως, έχεις περιορισμένο αριθμό λέξεων, σε ένα ρεπορτάζ σου στην εφημερίδα, λόγου χάρη… Αν χρησιμοποιείς και τα δύο φύλα, αν λες, ας πούμε, «οι φοιτητές και οι φοιτήτριες», μειώνεις, σε μεγάλο βαθμό, τον αριθμό των διαθέσιμων λέξεών σου. Το ίδιο συμβαίνει και σε ένα διοικητικό έγγραφο, σε μία ομιλία κ.λπ..

Όμως, η πραγματικότητα «κρύβεται» αλλού: στην εποχή της πατριαρχίας. Στην εποχή που η «θέση» της γυναίκας ήταν το σπίτι. Στην εποχή που η γυναίκα δε δύνατο να επαγγέλλεται, να σπουδάζει, να καταλαμβάνει αξιώματα… Εδώ, μέχρι το 1953 δεν είχε καν το δικαίωμα του εκλέγειν (και μιλάμε για - μόλις - 67 χρόνια πριν…), είναι χαρακτηριστικό πως, μέχρι και σήμερα λέμε «ο ψηφοφόρος». Έτσι, γίνεται αντιληπτό πως η ελληνική γλώσσα διαμορφώθηκε με βάση αυτόν που συμμετείχε στην κοινωνία, αυτόν που είχε ισχύ: τον άνδρα.

Και, πέραν της επικράτησης της χρήσης του αρσενικού γένους στις κοινωνικές ομάδες, στα επαγγέλματα κ.λπ., ο σεξισμός, όπως έχει διαμορφωθεί στην ελληνική γλώσσα, φαίνεται και αλλού.

Ας πάρουμε, για παράδειγμα, κάποιες παγιωμένες φράσεις και παροιμίες της ελληνικής γλώσσας: «Φέρσου σαν άντρας», «Γυναίκα για σπίτι», «Αντρόγυνο» (δηλαδή «άντρας και γυναίκα», όπου ο άντρας «προηγείται» της γυναίκας, όπως και στο «Αδάμ και Εύα», «ο κύριος και η κυρία Παπαδοπούλου» κ.λπ.) και πολλές ακόμη...

Ένα άλλο παράδειγμα είναι οι λέξεις και φράσεις όπως: «γυναικοδουλειές», «γύναιο», «γυναίκα του δρόμου», «αντροχωρίστρα» κ.λπ., οι οποίες έχουν αρνητική σημασία, σχετικά με τη (στερεοτυπική) ηθική των γυναικών.

Χαρακτηριστικότερο, ίσως, όλων είναι το παράδειγμα των λέξεων που ορίζουν τα επαγγέλματα. Αν παρατηρήσει κανείς, θα διαπιστώσει πως λίγα είναι εκείνα τα επαγγέλματα στα οποία έχει καθιερωθεί να εκφέρονται και με τα δύο φύλα: «τραγουδιστής - τραγουδίστρια», «μανάβης - μανάβισσα», «κομμωτής - κομμώτρια» κ.α.. Πρόκειται, όμως, για επαγγέλματα τα οποία δεν έχαιραν υψηλού κύρους στην κοινωνία. Όλα τα υπόλοιπα, π.χ. βουλευτής, γιατρός, δικηγόρος, συγγραφέας κ.λπ. συναντώνται, μέχρι και σήμερα, μόνο στο ανδρικό γένος. Και πόσες γυναίκες τα ασκούν; Πολλές!

Απλώς, το ερώτημά μου είναι το εξής: Γιατί, εφόσον οι κοινωνίες αλλάζουν, εξελίσσονται, δεν εξελίσσεται μαζί τους και η γλώσσα; Κατανοώ πως είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν έτσι εύκολα παγιωμένες αντιλήψεις και στερεότυπα (που «κρύβονται» σε μία - οποιαδήποτε - γλώσσα), όμως, πως επιδιώκουμε να επέλθει ισότητα σε μία κοινωνία, όταν εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε μια γλώσσα (αμιγώς) σεξιστική; Μια γλώσσα που «αντικατοπτρίζει» παρωχημένες πρακτικές της κοινωνίας;

Βέβαια, βήματα γίνονται… Το 2016, η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (με Γενική Γραμματέα τη Φωτεινή Κούβελα) εξέδωσε εγκύκλιο, με θέμα την «Ένταξη της διάσταση του φύλου στα διοικητικά έγγραφα». Μεταξύ άλλων, η εγκύκλιος έδινε οδηγίες, μία εκ των οποίων ήταν η «τροποποίηση όλων των εντύπων, με σκοπό τη διακριτή απεικόνιση του φύλου (π.χ. σε έντυπο αίτησης: ο αιτών/ η αιτούσα)». Ένα άλλο σημαντικό βήμα, θα μπορούσε να είναι η καθιέρωση λέξεων που περιγράφουν τα επαγγέλματα και στα δύο φύλα.

Πάντως, ακόμη κι αν καταφέρουμε, κάποια στιγμή, να φτάσουμε κοντά στο να επέλθει η ισότητα μεταξύ των δύο φύλλων, μάλλον η γλώσσα, θα είναι το τελευταίο προπύργιο που θα πρέπει να «πέσει» για την επίτευξη της πραγματικής ισότητας.

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News