Ο ερευνητής Δημόσιας Υγείας στα πανεπιστήμια Πατρών και Δυτικής Αττικής, Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, μιλώντας στον 98.4 με αφορμή και το περιστατικό με τον ξυλαδαρμό πολιτών στη Νέα Σμύρνη, σημείωσε με έμφαση ότι όλα αυτά είναι απότοκος των λαθών και της έλλειψης στρατηγικής από τους ίδιους του επιστήμονες, που οδηγούν σε πολιτικές αποφάσεις με μέτρα δημόσιας τάξης και άγριας καταστολής, αντί για μέτρα δημόσιας υγείας και μάλιστα εξέφρασε την άποψη ότι δυστυχώς τα απαράδεκτα αυτά φαινόμενα με απαίσιες εικόνες θα συνεχιστούν.
Σε μια κοινωνία όπως είπε, που υποτίθεται ότι λαμβάνεις μέτρα για να την προστατεύσεις και τελικά την αντιμετωπίζεις με άγρια καταστολή. Ο κ. Φαρσαλινός τόνισε ότι για αυτό και η ανοιχτή επιστολή 20 επιστημόνων και μελών του ΔΙΔΕΑΔΥ (Δικτύου Διαλόγου, Έρευνας και Ανάλυσης της Δημόσιας Υγείας), κάνει λόγο για εμμονή, στο αδιέξοδο των αλλεπάλληλων και καταστροφικών lockdown.
Είπε ακόμη ότι, τον τελευταίο καιρό παρατηρούμε με αυξανόμενη ανησυχία τις δράσεις των δημόσιων αρχών που έχουν αναλάβει τη διαχείριση της επιδημίας COVID-19 στην Ελλάδα. Η προσέγγιση τους πολλές φορές χαρακτηρίζεται από αντικρουόμενες εκτιμήσεις και δηλώσεις, αποτυχία στην επικοινωνία για την υγεία, δημιουργία κλίματος φόβου, αδιαφάνεια, επιστημονικά ατεκμηρίωτες αποφάσεις και εμμονή στη διαχείριση με αποκλειστική χρήση οριζόντιων και ακραίων περιορισμών.
Είναι απορίας άξιο πώς το οριζόντιο lockdown, ένα μέτρο δημόσιας τάξης που έχει αποδεδειγμένα καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία του πληθυσμού και που αποτελεί πρακτικά τη μοναδική επιλογή των αρχών, χαρακτηρίζεται «έξυπνο μέτρο» και θεωρείται ενδεδειγμένη στρατηγική αντιμετώπισης ενός προβλήματος Δημόσιας Υγείας.
Γίνεται συχνά συζήτηση για τη θνησιμότητα από COVID-19 στην Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά δεν λαμβάνεται υπόψη ότι το πρώτο πραγματικό κύμα της επιδημίας εμφανίστηκε στη χώρα το φθινόπωρο του 2020, ενώ η Ελλάδα έχει συνολικά μια από τις χαμηλότερες τιμές πληθυσμιακής πυκνότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (κυρίως σε περιοχές εκτός Αττικής) και μακράν λιγότερους τροφίμους σε οίκους ευγηρίας (όπου η θνητότητα είναι δραματικά αυξημένη), σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Συνεχίζουμε να χάνουμε την ευκαιρία που μας προσέφερε το πρακτικώς ανύπαρκτο, λόγω χαμηλής διασποράς, πρώτο κύμα και οι επόμενοι μήνες επιδημιολογικής ύφεσης, ώστε να σχεδιάσουμε ένα σύστημα αντιμετώπισης της επιδημίας στην κοινότητα. Καταλήξαμε έτσι να έχουμε ένα από τα σκληρότερα και μακρύτερα σε διάρκεια lockdown στην Ευρώπη (κι όχι μόνο), το οποίο προφανώς συνεχίζει να μη λύνει το πρόβλημα, παρόλο που ο πληθυσμός παρουσιάζει αξιοσημείωτη συμμόρφωση, σε σύγκριση με άλλες χώρες, σύμφωνα με τα αντικειμενικά στοιχεία κινητικότητας του Google Mobility. Ταυτόχρονα, προκαλεί εντύπωση η αναξιοπιστία των χρονοδιαγραμμάτων των οριζόντιων μέτρων εγκλεισμού, που ποτέ δεν έχουν τηρηθεί, αλλά συνεχώς παρατείνονται, δείχνοντας επίσης την απουσία συγκροτημένης στρατηγικής.
Μέτρα αυτού του είδους επιβαρύνουν την υγεία του πληθυσμού και πιθανότατα επιδεινώνουν το πρόβλημα, αυξάνοντας το συγχρωτισμό σε λιγότερο διαθέσιμο χρόνο (π.χ. σε σουπερμάρκετ και μέσα μεταφοράς) ή παρακινώντας σε συγκεντρώσεις σε κλειστούς χώρους (π.χ. οικίες). Και μάλιστα σε περίοδο με σχετικά καλές κλιματικές συνθήκες, για την εποχή. Επιπλέον, πλήττεται βάναυσα η ψυχική ισορροπία των παιδιών, με τις συνεχείς αποφάσεις ανοίγματος και κλεισίματος των σχολείων, στηριζόμενες σε αλληλοσυγκρουόμενα μηνύματα από την επιστημονική κοινότητα, που τη μια παραδέχονται ότι τα σχολεία δεν συμβάλλουν σημαντικά στη διασπορά του ιού και λίγο αργότερα συστήνουν και πάλι το κλείσιμό τους.
Όλα αυτά αποφασίζονται προφανώς για την προστασία των νοσοκομείων, που πιέζονται διότι η μονοδιάστατη στρατηγική και η ανυπαρξία μέτρων πρόληψης στην κοινότητα, κατέληξε σε έναν αδιέξοδο φαύλο κύκλο διαχείρισης του προβλήματος αποκλειστικά από τα νοσοκομεία, πολλές φορές ακόμη και σε επίπεδο δειγματοληψίας και διαγνωστικού ελέγχου. Συνεπώς, τη βασική αρχή της αντιμετώπισης των επιδημιών στην κοινότητα τη μετατρέψαμε σε πρόληψη στο τριτοβάθμιο νοσοκομείο.
Μετά από τόσους μήνες, η συνεχιζόμενη στρατηγική διαχείρισης της κρίσης Δημόσιας Υγείας με αποκλειστικό εργαλείο το οριζόντιο lockdown γίνεται με τρόπο που προσβάλλει την επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία. Η κόπωση, η παρατεταμένη στέρηση βασικών ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων (ακόμη και του δικαιώματος στην εργασία και στην αξιοπρεπή διαβίωση), χωρίς τις απαραίτητες προϋποθέσεις της διαφάνειας, της πληροφόρησης και της επιστημονικής τεκμηρίωσης, και οι βλάβες για την κοινωνία, συσσωρεύονται, αποθαρρύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών.
Επιπλέον, οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της διαχείρισης μέσω του lockdown μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβες μεγαλύτερες από τα ενδεχόμενα, αλλά αμφίβολα πλέον, οφέλη. Είναι τεράστια η ευθύνη των αρχών και της επιστημονικής κοινότητας που διαχειρίζονται την κρίση να εμμένουν αποκλειστικά σε ανεπαρκή, αναποτελεσματικά, βάναυσα και βάρβαρα για την κοινωνία μέτρα, που ορισμένες φορές επιβάλλονται με προσβλητικό και απαξιωτικό για την ανθρώπινη υπόσταση και τα δημοκρατικά ήθη τρόπο. Ταυτόχρονα, δεν διατυπώνονται δημόσια προτάσεις για χρήση επιπρόσθετων, πραγματικών εργαλείων Δημόσιας Υγείας, ώστε να περιοριστεί δραστικά η ανάγκη για ακραίο και οριζόντιο εγκλεισμό.
Απαιτείται, έστω και τώρα, άμεση αλλαγή της στρατηγικής διαχείρισης, με αντιμετώπιση της επιδημίας στην κοινότητα, βασισμένη σε στοχευμένα προληπτικά μέτρα Δημόσιας Υγείας, όπως η συνταγογράφηση του διαγνωστικού τεστ, η σοβαρή επιδημιολογική επιτήρηση αντί των τυφλών και «τυχαίων» δειγματοληψιών, και η άμεση λήψη αποφάσεων ένταξης των χιλιάδων ιατρών του ιδιωτικού τομέα στη διαχείριση της επιδημίας σε επίπεδο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και όλα αυτά σε συνδυασμό με επιλεκτικά και πιο εξειδικευμένα, αντί για οριζόντια και αναποτελεσματικά, μέτρα φυσικής απόστασης. Τέλος, η επικοινωνία για τη Δημόσια Υγεία θα πρέπει επιτέλους να βασίζεται στην ειλικρίνεια, στη διαφάνεια και στην επιστημονική τεκμηρίωση, αντί να γίνεται εργαλείο διαχείρισης μιας ανεπαρκούς και δυνητικά καταστροφικής για την κοινωνία στρατηγικής.
