Ώστε λοιπόν είναι θέμα “ατομικής ευθύνης” αποκλειστικά η υπόθεση του Covid-19 και όχι συλλογικής ευθύνης-αλληλεγγύης και άρα ατομικού χρέους; Καλά, αυτά τα λένε όσοι πόνταραν χρόνια και χρόνια και τελικά πέτυχαν στο να απομαγέψουν ό,τι συλλογικό και κοινό, στο όνομα του ατομικού βολέματος, “της πάρτης μου” και του προσωπικού στοχοθετημένου ανταγωνισμού, και τώρα ζητάνε να αντιδράσουν με την ιδιότητα του πολίτη και με ευθύνη ελέω κορωνοϊού όλοι όσους τους “εκπαίδευσαν” για τον εαυτούλη τους και μόνο; Σε δημόσια ανάρτηση, σε αντιπαραβολή τού ότι τώρα όλοι οι επικριτές, στον δυτικό κόσμο, στο πρόσφατο παρελθόν, του δημόσιου Συστήματος Υγείας, ξαφνικά το θυμήθηκαν και “πίνουν νερό στο όνομα του”, γράφτηκε πολύ εύστοχα το... «καπιταλισμό στα εύκολα και κομμουνισμό στα δύσκολα, να το ξεχάσετε»...
Υπάρχει καμία αμφιβολία ότι, όταν βρεθεί το πολυπόθητο εμβόλιο, θα πουληθεί “χρυσάφι”; Εδώ ΗΠΑ και Γερμανία, που απομάγεψαν τόσα χρόνια τις άλλες χώρες για τα οφέλη της παγκόσμιας οικονομίας, ξαφνικά με το εμβόλιο του κορωνοϊού αντιμάχονται (!) τους νόμους της “ελεύθερης αγοράς” και αναγάγουν την παρασκευή του εμβολίου σε “εθνική και κρατική υπόθεση”! Οπότε, όταν συμβεί, ο ανεπτυγμένος κόσμος που διαθέτει τα μπικικίνια θα είναι έτοιμος και πάλι να σωθεί, την ώρα που στον άλλο κόσμο φεύγουν από τη ζωή, από πείνα ή μολυσματικές νόσους, όπως η μαλάρια ή ο Έμπολα, εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο.
Άλλη αλήθεια: Ο κατά βάση λευκός κόσμος για ιούς ή μολυσματικές ασθένειες διέθετε ολίγα πλέον στην έρευνα. Νεοπλασίες, νευροεκφυλιστικές ασθένειες και σύγχρονες παθήσεις “κατάπιναν” δισεκατομμύρια και ήρθε ο Covid-19 να υπενθυμίσει ότι οι διακρίσεις στην πανδημία δε γίνονται ή, για την ακρίβεια, ότι η ελίτ με τη μεγαλύτερη οικονομική ευκολία πρόσβασης σε ταξίδια ανά τον κόσμο είναι πιο ευάλωτη, κι ας ξεκίνησε, όπως λένε, από τις φτωχογειτονιές του Γιουχάν στην Κίνα.
Απαγορεύσεις αλλά και ανοιχτές προκλήσεις
Οι σοβαροί επιστήμονες, όλων των ειδικοτήτων, που ασχολούνται αυτή τη στιγμή με τον Covid-19 στην Ελλάδα, υποδεικνύουν στην πολιτική ηγεσία της χώρας, δημόσια ή σε κλειστές συσκέψεις, δύο πολύ σημαντικά ζητήματα προς άμεση επίλυση:
α) Τον εντοπισμό και την ακριβή καταγραφή των κρουσμάτων σε όλο τον πληθυσμό.
β) Την απομόνωση, κατά τα πρότυπα της Νότιας Κορέας και της Ταιβάν, όλων των κρουσμάτων από τον υγιή πληθυσμό.
Για όσους δεν το έχουν καταλάβει ακόμη, οι επιστήμονες τονίζουν με κάθε τρόπο, έστω και σε χαμηλούς τόνους, ότι «στην Ελλάδα βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στην αρχή της επιδημίας». Παρ’ όλα αυτά, διενεργούνται καθημερινά ελάχιστα τεστ και κυρίως σε μεγάλους στην ηλικία (το πολύ 300-400 δείγματα πανελλαδικά) και, όπως οι ειδικοί σημειώνουν, χάνουμε τη δυνατότητα καταγραφής και εντοπισμού των κρουσμάτων στις νέες ηλικίες. Αυτό δυστυχώς συνέβη - και μάλιστα σε εντελώς υπερθετικό βαθμό - στην Ιταλία με τα πολύ άσχημα αποτελέσματα, που εκεί κορύφωσαν ένα ολόκληρο δράμα. Ταυτόχρονα με αυτή την τακτική χάνουμε τη δυνατότητα απομόνωσής τους από τους υγιείς. Η Ιταλία έπαιρνε δείγματα κυρίως από μεγάλους στην ηλικία ή σοβαρά περιστατικά που έμπαιναν για νοσηλεία, ενώ αντίθετα η Γερμανία και η Νότια Κορέα από όλες τις ηλικίες και μάλιστα μαζικά. Η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού στη Νότια Κορέα συμβαδίζει σχεδόν απόλυτα με την ηλικιακή κατανομή των κρουσμάτων προσβολής από τον κορωνοϊό. Το γεγονός ότι η Κορέα με 50 εκατομμύρια πληθυσμό παίρνει 20.000 δείγματα την ημέρα είναι σαν εμείς να παίρναμε 3.000 δείγματα την ημέρα από όλες τις ηλικίες. Έτσι η Νότια Κορέα έχει σχεδόν 7 φορές λιγότερα θύματα και η Γερμανία 35 φορές λιγότερα από την Ιταλία, επειδή ακριβώς έφτιαξε χάρτη της διασποράς σε όλες τις ηλικίες και απομόνωσε τους φορείς του ιού.
Οι νεαροί διασπείρουν χωρίς να νοσούν. Αυτούς κατά βάση θέλουμε να βρούμε. Για την ώρα όμως, φαίνεται να ακολουθούμε μια άλλη στρατηγική, κάνοντας επιλογή των δειγμάτων και αυτό μπορεί αποδειχτεί καθοριστικό στην εξέλιξη της επιδημίας. Η παρούσα επιλογή ακολουθεί τη λογική ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει “ασθενείς του ιού”, οπότε απομονωνόμαστε μαζικά για να τη γλιτώσουν οι “ευπαθείς” ομάδες του πληθυσμού. Αλλά πολύ σύντομα, λένε επιστήμονες που διαφωνούν με αυτή την επιλογή, είναι πιθανόν, χωρίς τη διάγνωση και τον εντοπισμό των πραγματικών σε αριθμό κρουσμάτων, να μην μπορείς να απομονώσεις τα κρούσματα από τους υγιείς.
Ο καθηγητής Βιοχημείας-Βιοτεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τοξικολογίας, Δημήτρης Κουρέτας, με τον οποίο χθες συνομίλησα και έχει την ίδια αγωνία με άλλους ειδικούς και στο «τι να κάνουμε», μου συνόψισε τα εξής:
«Χρειάζεται να προσθέσουμε μέτρα άμεσα πριν είναι αργά. Το υπάρχον σύστημα συνεχίζει να παίρνει δείγματα. Απαιτείται να γίνει ένα είδος επίταξη εξοπλισμού και προσωπικού με λειτουργία των εργαστηρίων που ήδη διενεργούν τις εξετάσεις αυτή τη στιγμή όλο το 24ωρο. Επίσης, με το ίδιο σκεπτικό, να επιταχθούν όλα τα εργαστήρια στα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, που είναι διαπιστευμένα, να διενεργήσουν τα τεστ άμεσα σε συνεργασία με τους υπεύθυνους των υπουργείων Έρευνας και Παιδείας. Πρέπει να φτιάξουμε τον χάρτη διασποράς με τυχαία δείγματα όπως η Νότια Κορέα (συνεργεία στον δρόμο ειδικά να παίρνουν δείγμα από το στόμα σε σάλιο μαζικά σε κάθε πόλη) μέσα στην εβδομάδα, όπως και την επόμενη».
Στον αντίποδα όλων, η Βρετανία, που παρότι μόλις τώρα αντιλαμβάνεται ότι μπροστά στο μέγεθος της μη διατάραξης της κανονικότητας της οικονομίας της κινδυνεύει να υποστεί τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η κυνική ατάκα ειδικών συμβούλων της κυβέρνησης Τζόνσον προς τους ηλικιωμένους «να δουν τη λοίμωξη του Covid-19 σαν ένα σχετικά γαλήνιο τέλος» ομοιάζει στους Άιχμαν και Μένγκελε των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης, αν και οι πρώτοι διδάξαντες Βρετανοί ήταν στη Νότια Αφρική και τις Ινδίες.
Κομβικό σημείο οι επόμενες 10 μέρες
Tο τραγικό αρχικά, αλλά θεαματικό στο τέλος με την κατασκευή σε 24 ώρες νοσοκομείων, παράδειγμα της Κίνας, το πιο οργανωμένο στη Νότια Κορέα (χώρα με ένα από τα πλέον προηγμένα συστήματα υγείας) ή της Ταϊβάν, αλλά και το δραματικό ακόμη και σήμερα υπόδειγμα της Ιταλίας τι απέδειξαν έως τώρα; Ο νέος και σε πολλές πτυχές του, ακόμη δυστυχώς, άγνωστος αυτός κορωνοϊός πιθανόν να είχε ακόμη πιο χαμηλή θνησιμότητα εάν υπήρχαν οι δομές για να φιλοξενήσουν τις δύσκολες περιπτώσεις και εάν υπάρχουν οι πόροι για να γίνουν τα απαιτούμενα τεστ. Με λίγα λόγια, σε σύνολο 100 περιπτώσεων, οι 20 θα χρειαστούν νοσηλεία και οι 5 θα χρειαστούν Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, ενδεχομένως με μηχανικούς αναπνευστήρες και ECMO. Άρα οι επιλογές που θα μπορούσαν να αμβλύνουν το πρόβλημα είναι καταρχήν κατανομή πόρων για Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ), γιατρούς και μηχανήματα.
Η Ελλάδα έχει ελάχιστες ΜΕΘ, γιατρούς και μηχανήματα. Ήδη τρέχουμε για να προλάβουμε και να μη μας συμβεί ό,τι στην Ιταλία. Αλλά και διεθνώς το στοκ για όλα όσα χρειαζόμαστε σε ειδικές μονάδες και νοσοκομεία γίνεται δυσεύρετο. Ακόμη και στα απλά αναλώσιμα ή είδη. Από μια ανακοίνωση της Ένωσης Γιατρών ΕΣΥ Ρεθύμνου καταλαβαίνεις πολλά γενικότερα. Η εν λόγω Ένωση απευθύνει «αίτημα στους ανθρώπους του Ρεθύμνου να φέρουν στο νοσοκομείο, εφόσον έχουν και δεν τους χρειάζονται, πιεσόμετρα, οξύμετρα, αεροτσάμπερ ενηλίκων, bipap (μπάιπαπ - αναπνευστικές συσκευές) και ιατρικά ακουστικά»!!! Για το ότι η Ελλάδα έχει μόνο τόσες ΜΕΘ και μηχανήματα δε φταίει ο ιός. Η πρόληψη σε αυτή τη φάση αναδεικνύεται κομβικής σημασίας. Αλλά και εδώ το υπόδειγμα της Νότιας Κορέας, όπου η έγκαιρη και μαζική διενέργεια τεστ περιόρισε ιδιαίτερα το ποσοστό θνησιμότητας, θα έπρεπε να μας πει πολλά.
Σύμφωνα με έρευνα του BBC, η Νότια Κορέα δημιούργησε ένα δίκτυο 96 δημόσιων και ιδιωτικών εργαστηρίων για διαγνώσεις. Ο δείκτης θνησιμότητας διαμορφώνεται στο 0,7%, ενώ με βάση τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ο δείκτης αυτός διεθνώς βρίσκεται στο 3,4%.
Επιτυχημένοι, προσώρας, δείχνουν οι αριθμοί και στη Γερμανία, η οποία εφαρμόζει ελέγχους σε μεγάλη κλίμακα, τεστάροντας ακόμα και τις πιο ήπιες περιπτώσεις.
Η σύγκριση με την Ελλάδα είναι ετεροβαρής. Η επιλογή μας για την ώρα είναι όσοι από τους ανθρώπους δε νιώθουν καλά να μείνουν σπίτι τους και να μην κάνουν το τεστ, για να μπορέσουν να το κάνουν πιο ευπαθείς ομάδες. Μα αφού στη Νότια Κορέα πετυχαίνει το άλλο σύστημα, γιατί να μη δημιουργήσουμε και εμείς τους όρους για μαζική διενέργεια τεστ;
Στην Ιταλία, μέχρι χθες οι νεκροί ήταν 2.503 και στη Νότια Κορέα μονάχα 82.
Αλλά, κακά τα ψέματα, η εκτεταμένη πραγματοποίηση τεστ δεν είναι ένας τυχαίος παράγοντας, είναι και αυτή μια οικονομική και πολιτική επιλογή.
Αντίστοιχα στο ζήτημα με τις μάσκες και τα αντισηπτικά που δεν είναι δυνατό να βρεις πουθενά. Ένα παράδειγμα πετυχημένης αντιμετώπισης του ιού έρχεται από την Ταϊβάν. Στην Ταϊβάν, το ίδιο το κράτος προμηθεύτηκε άμεσα 45.000.000 ιατρικές μάσκες, τις οποίες μοίρασε δωρεάν στους πολίτες της και στο νοσηλευτικό προσωπικό. Συνεπώς είναι δεδομένο ότι και εδώ το κράτος θα έπρεπε να παρέμβει και να επιβάλει τη διάθεσή τους με διατίμηση και κεντρικό σχεδιασμό. Όμως αυτό δε συνέβη - μόλις προχθές μπήκε πλαφόν στην αγορά αντισηπτικών έως τρία σε κάθε καρότσι σούπερ-μάρκετ.
Το αρνητικό υπόδειγμα της Ιταλίας
Η Ιταλία δεν αντιμετωπίζει απλά μια δραματική εξάπλωση της επιδημίας-πανδημίας, αλλά παράλληλα έχει τεράστια θνητότητα. Είναι όμως απορίας άξιο γιατί άλλες χώρες έχουν σημαντικά μικρότερη θνητότητα. Με βάση τα έως τώρα (σ.σ. έως τις 15 Μαρτίου) στοιχεία, η Νότια Κορέα παρουσιάζει 7 φορές μικρότερη και η Γερμανία 35 φορές μικρότερη θνητότητα λόγω κορωνοϊού από την Ιταλία.
Οι τεράστιες διαφορές δεν μπορούν να εξηγηθούν μόνο από τη γήρανση του πληθυσμού - από τις μεγαλύτερες στον πλανήτη - όπως αρκετοί ειδικοί μάς υποδεικνύουν. Η γειτονική μας Ιταλία έχει μεγαλύτερης ηλικίας πληθυσμό σε σχέση με τη Νότια Κορέα, όχι όμως σε σχέση με τη Γερμανία. Δεν μπορεί λοιπόν η ηλικία να εξηγήσει τη δραματικές διαφορές στη θνητότητα.
Προσέξτε τι αναφέρει σε σχετικό του άρθρο ο Κωνσταντίνος Φαρσαλινός, ιατρός και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο King Abdulaziz, στο Πανεπιστήμιο Πατρών και στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, που πρόσφατα ανακηρύχθηκε Highly Cited Researcher 2019, μια λίστα επιστημόνων με τη μεγαλύτερη επιρροή στην παγκόσμια επιστημονική έρευνα την τελευταία δεκαετία: «Η απάντηση στην απορία δίνεται αν κοιτάξει κανείς την ηλικιακή κατανομή των κρουσμάτων κορωνοϊού σε κάθε χώρα. Εκεί παρουσιάζονται εντυπωσιακές διαφορές. Ενώ το 59,7% των κρουσμάτων κορωνοϊού στην Ιταλία ήταν άνω των 60 ετών (η πλειοψηφία δηλαδή), μόλις το 21,0% των κρουσμάτων στη Νότια Κορέα και το 15,5% των κρουσμάτων στη Γερμανία ήταν της ίδιας ηλικιακής ομάδας. Μάλιστα είναι εντυπωσιακό ότι η ηλικιακή κατανομή του πληθυσμού στη Νότια Κορέα συμβαδίζει σχεδόν απόλυτα με την ηλικιακή κατανομή των κρουσμάτων προσβολής από τον κορωνοϊό. Αντίθετα, στην Ιταλία το ποσοστό των κρουσμάτων σε ηλικίες άνω των 80 ετών είναι σχεδόν 3 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με το ποσοστό του γενικού πληθυσμού με ηλικία άνω των 80 ετών. Είναι γνωστό ότι η θνητότητα αυξάνει σημαντικά στις μεγαλύτερες ηλικίες και αυτό εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη διαφορά στη θνητότητα μεταξύ των χωρών.
Γιατί όμως φαίνεται μόνο στην Ιταλία ο κορωνοϊός να προσβάλει περισσότερο τους ηλικιωμένους, ενώ δε συμβαίνει αυτό στη Γερμανία και στη Νότια Κορέα; Η εξήγηση είναι απλή: διότι η Ιταλία δεν έχει καταφέρει να εντοπίζει το μεγαλύτερο ποσοστό των κρουσμάτων, και κρούσματα που ανακοινώνει είναι πλασματικά.
Η πολιτική της Ιταλίας ήταν (ή έγινε σύντομα μετά την έναρξη της επιδημίας) επιλεκτική στην εξέταση ύποπτων κρουσμάτων για κορωνοϊό, σε αντίθεση με τη Γερμανία και τη Νότια Κορέα που έκαναν (και κάνουν) μαζικές συλλογές δειγμάτων και αναλύσεων. Μέχρι πρόσφατα, η Νότια Κορέα είχε πραγματοποιήσει πάνω από 250.000 αναλύσεις (πάνω από 100.000 αναλύσεις μόνο το διάστημα 12 έως 19 Φεβρουαρίου), ενώ έχει συνολικά τη δυνατότητα πραγματοποίησης 250.000 αναλύσεων την εβδομάδα. Η Γερμανία επίσης πραγματοποιεί τεράστιο αριθμό αναλύσεων. Από τις 2 έως τις 9 Μαρτίου είχαν πραγματοποιηθεί 35.000 αναλύσεις για τον κορωνοϊό μόνο στον ιδιωτικό τομέα υγείας, και προφανώς χιλιάδες επιπλέον αναλύσεις σε δημόσια νοσοκομεία, πανεπιστήμια και οργανισμούς. Η Γερμανία έχει σήμερα τη δυνατότητα πραγματοποίησης 12.000 αναλύσεων ημερησίως.
Με βάση τα επίσημα στοιχεία στις 15 Μαρτίου, περίπου 14.800 από τα συνολικά 24.747 επιβεβαιωμένα κρούσματα στην Ιταλία ήταν ηλικίας άνω των 60. Αυτός ο αριθμός στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει το 15-20% του συνόλου των κρουσμάτων, όπως συμβαίνει σε άλλες χώρες, κι όχι το 59,7% όπως αναφέρει επίσημα η Ιταλία. Άρα η Ιταλία πιθανότατα πλησιάζει ή και ξεπερνά τα 100.000 πραγματικά κρούσματα, τα περισσότερα από τα οποία δεν έχουν διαγνωσθεί. Και βλέποντας τον ρυθμό αύξησης των κρουσμάτων, μάλλον αυξάνεται καθημερινά αυτή η διαφορά μεταξύ πραγματικών και επιβεβαιωμένων κρουσμάτων.
Με λίγα λόγια, η ελλιπής εξέταση για κορωνοϊό στην Ιταλία ήταν η αιτία που διέφυγε η διάγνωση σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού νεότερης ηλικίας, που τελικά είχαν προσβληθεί αλλά ποτέ δεν επιβεβαιώθηκαν. Αυτό έχει βαρύτατες επιπτώσεις όχι μόνο στον πραγματικό αριθμό των περιστατικών (που απέχει πολύ από τα επίσημα στοιχεία) αλλά και στην ταχύτητα και το εύρος διασποράς της νόσου. Οι νέοι είναι προφανώς πιο δραστήριοι, συναναστρέφονται με περισσότερους, μετακινούνται πολύ συχνότερα και έχουν σαφώς περισσότερες κοινωνικές και επαγγελματικές επαφές στην καθημερινότητά τους. Πάρα πολλοί από αυτούς είχαν και έχουν προσβληθεί από τον κορωνοϊό αλλά δεν εξετάστηκαν ποτέ. Ίσως κάποιοι έκαναν ήπια νόσο που είτε δεν επηρέασε καθόλου τις δραστηριότητές τους ή τους περιόρισε για 1-2 ημέρες και μετά επέστρεψαν στην καθημερινή ρουτίνα τους. Αυτοί αποτέλεσαν τις “κινούμενες βόμβες” (τους λεγόμενους super spreaders) που μετέδωσαν με δραματικό ρυθμό τον κορωνοϊό στην κοινότητα».
Επιλεκτική εξέταση - Πλήθος κρουσμάτων που δεν έχουν εντοπιστεί κυκλοφορούν ανάμεσά μας
Και στο άρθρο του ο κ. Κωνσταντίνος Φαρσαλινός συνεχίζει ως εξής: «Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα; Η Ελλάδα δυστυχώς αυτή τη στιγμή κάνει εξαιρετικά επιλεκτική εξέταση για κορωνοϊό... Αυτό σημαίνει ότι σήμερα έχουμε πλήθος κρουσμάτων που δεν έχουν εντοπιστεί και κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Δυστυχώς οι περισσότεροι από αυτούς είναι νεότερης ηλικίας, κάνουν ήπια νόσο (ή είναι ακόμη ασυμπτωματικοί) και φυσικά δε χρήζουν νοσοκομειακής φροντίδας. Αυτοί είναι όμως που τελικά μεταδίδουν με δραματικό ρυθμό τον κορωνοϊό στην κοινότητα. Γίνονται δηλαδή οι super spreaders σε όλη τη χώρα. Αυτό συνέβαινε όλες τις προηγούμενες ημέρες και συμβαίνει και τώρα, μιας και νεότερες ηλικίες είναι αυτοί που πηγαίνουν στη δουλειά τους, για ψώνια, για να εξυπηρετήσουν τους ηλικιωμένους γονείς κ.λπ. Και ακόμη και με καθολικό κλείσιμο των πάντων (lock down), τις βασικές ανάγκες (π.χ. αγορά τροφίμων, εξυπηρέτηση μεγαλυτέρων) πάλι η ίδια ηλικιακή ομάδα θα τις κάνει. Τέλος, μην ξεχνάμε ότι δύσκολα θα μπει κάποιος σε αυστηρή απομόνωση για το απαραίτητο (μεγάλο) διάστημα, αν δε γνωρίζει ότι έχει προσβληθεί από τον κορωνοϊό με επίσημη διάγνωση».
Κάπου εδώ επιστρέφω στον πρόλογό μας. Είναι θέμα ατομικής ευθύνης και μόνο λοιπόν; Μήπως είναι συλλογική υπόθεση με ατομικό χρέος; Οπωσδήποτε η ατομική στάση εκάστου από εμάς έχει μεγάλη σημασία. Αλλά, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις και τα περισσότερα ΜΜΕ, είναι ο πρωτεύων παράγοντας; Αναμφισβήτητα παίζει μεγάλο ρόλο. Ασφαλώς θα πρέπει να περιορίσουμε στο απαραίτητο τις μετακινήσεις μας, να μείνουμε σπίτι και να δείχνουμε υπευθυνότητα. Όμως είναι προφανές ότι, πίσω από το ευαίσθητο θέμα του ιού, οι πρωτεύουσες ευθύνες είναι αλλού και διαχρονικά όποιοι θέλουν τα πολιτικά τους παιχνίδια να τα παίξουν αλλού και όχι με τη δημόσια υγεία. Καίριες αποφάσεις τώρα λοιπόν και περαιτέρω ενίσχυση τώρα του δημόσιου Συστήματος Υγείας της χώρας. Είναι το μόνο που μπορεί να βγάλει την κοινωνία, και ιδίως την πλειονότητα των οικονομικά αδυνάμων, όσο πιο αλώβητα γίνεται από αυτή την “περιπέτεια” με τις παγκόσμιες πολυσχιδείς διαστάσεις. Διαστάσεις που κάνουν πολλούς να μιλάνε για το φαινόμενο τού περίπου ανύπαρκτου “Μαύρου κύκνου”, κόντρα στη βεβαιότητα και την αταραξία της σοφίας των βεβαιοτήτων των “Λευκών κύκνων”! Το διάγραμμα που σας παραθέτω αντί επιλόγου μού το έστειλε καλός φίλος, και μάλιστα της κυβερνητικής παράταξης, για την αναλογία νοσηλευτών ανά 1.000 κατοίκους στο διάστημα 2000-2016 στη μέχρι πρότινος Ε.Ε. των “28”, με την Ελλάδα τελευταία στην κατάταξη, κάτι που λέει πολλά!
