Πριν 24 χρόνια, με τον τερματισμό της κρίσης στα Ίμια, με έναν τρόπο που τόσο πλήγωνε την υπερηφάνεια των Ελλήνων και κυρίως άνοιγε τον κύκλο του “γκριζαρίσματος” ζωνών τού τότε, για να φτάσουμε σήμερα μέχρι και στην αμφισβήτηση της ελληνικότητας νησιών ακόμη και κατοικημένων, το απίστευτο επιχείρημα της “λύσης” που δόθηκε και που δυστυχώς έγινε για χρόνια πεποίθηση στη δημόσια σφαίρα ήταν το περίφημο «και τι θέλατε, να σκοτωθούμε για δυο ξεχασμένους βράχους;».
Μετά ήρθε το όραμα του «εκσυγχρονισμού και της ανάπτυξης» και η αλήθεια είναι πως μια ισχυρή πλειοψηφία ψήφισε ξανά και ξανά τον Κώστα Σημίτη για πρωθυπουργό, τον ίδιο που διαχειρίστηκε και τη “λύση” στα Ίμια. Σήμερα, είναι ακόμη πιο ανατριχιαστικό πως, χαλαρά αλλά συστηματικά, τον τόνο στη δημόσια σφαίρα δίνουν απόψεις για το αν, πόσο και πώς θα χάσουμε την επήρεια στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου, του κατοικημένου συμπλέγματος και όχι απλά «δύο βράχων κάπου στο Αιγαίο».
Από κοντά σήμερα και οι συζητήσεις περί διαπραγματεύσεων, συνεκμετάλλευσης και φυσικά Χάγης. Όλα στο όνομα ενός διλήμματος “πλαστού” και υπό κανονικές συνθήκες ανύπαρκτου, για το αν «προτιμάμε Χάγη ή πόλεμο». Ακόμη χειρότερα που οι υποστηρικτές αυτού του διλήμματος φτάνουν μέχρι τον αναπληρωτή σύμβουλο του πρωθυπουργού για θέματα Εθνικής Ασφάλειας, που με αυτή την ιδιότητά του κλίνει σε όλες τις πτώσεις τη “συνεκμετάλλευση” και μετά απλά προσθέτει ότι αυτά είναι προσωπικές του απόψεις (!), που όμως εκφέρει δημόσια, με άλλοθι ότι έχει την παραίτησή του διαρκώς στη διάθεση του πρωθυπουργού! Εξήγηση όπως περίπου η παράσυρση του “Oruc Reis” στα ελληνικά ύδατα εξαιτίας της κακοκαιρίας ή η επιλογή μας να συζητάμε αμέσως μετά από αυτό για μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης με την Τουρκία, η οποία το πρώτο που ζήτησε και απορρίψαμε αμέσως ήταν, όπως στη θάλασσα ασκούμε εύρος χωρικών υδάτων μέχρι σήμερα τα 6 ναυτικά μίλια, έτσι και στον αέρα, και να μη θεωρούμε παραβάσεις και παραβιάσεις προς αναχαίτιση την παρουσία τους στον αέρα μέχρι τα 6 μίλια!
Αλλά δυστυχώς, οι υποστηρικτές τέτοιων απόψεων δεν είναι σε “πανικό” έναντι των προπαγανδιστικών διαθέσεων της Τουρκίας, αλλά ως φαίνεται και για το τι εννοούν ως προς το αφήγημα της Χάγης. Ο πρωθυπουργός, όπως και όλοι οι προκάτοχοί του μέχρι στιγμής, έχει διατυπώσει την πάγια εθνική θέση από το 1974 έως σήμερα, και μάλιστα μόλις πρόσφατα στη Βουλή, στη συζήτηση για την τροπολογία του ποδοσφαίρου, το έπραξε (κι ας μην το πρόσεξαν ούτε οι βουλευτές του) και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης (συναίνεση εθνική), που είναι: Η όποια προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο του ΟΗΕ στη Χάγη να αφορά στην οριοθέτηση και της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ και μόνο. Κι όμως, οι δηλούντες στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα για προσφυγή στη Χάγη τι λένε;
«Είναι δυνατόν να αναζητούμε με τη λογική έναν συμβιβασμό μέσω Χάγης για τις “διαφορές” μας με την Τουρκία και να μην αντιλαμβανόμαστε ότι κάποιοι έτσι μας σπρώχνουν σε πόλεμο;». Αποσιωπούν βέβαια σκόπιμα να αναφέρουν πως αυτές οι «διαφορές» είναι ουσιαστικά αυθαίρετες μονομερείς τουρκικές απαιτήσεις. Μετά τη διατύπωση πρωθυπουργού, αρχηγού αξιωματικής αντιπολίτευσης, προέδρου ΚΙΝ.ΑΛ. και της ακόμη πιο βαθιάς τοποθέτησης στο θέμα του γενικού γραμματέα της Κ.Ε. του ΚΚΕ, ουσιαστικά η συζήτηση περί Χάγης κανονικά θα έπρεπε να έχει λάβει τέλος. Η Τουρκία συνυποσχετικό για κάτι τέτοιο μόνο για οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ δεν το συζητά. Εκτός αν εμείς δεχτούμε (!) να συζητήσουμε, με ελληνικά νησιά χωρίς καθόλου υφαλοκρηπίδα, με γκρίζες ζώνες και διεκδίκηση μικρονησίδων και βραχονησίδων, με σύμπλεγμα νησιωτικό στο Καστελόριζο χωρίς επήρεια υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ και με τα τουρκικά Α/Φ να πετούν ανεξέλεγκτα πάνω από τα ελληνικά νησιά. Με χωρικά ύδατα 6 ναυτικά μίλια και με αποστρατικοποίηση νησιών του Αιγαίου! Δηλαδή με απλά λόγια να συζητήσουμε αυτά που διεκδικούν αυτοί από εμάς, και τότε θα ισχύσει η “καλή γειτονία” και θα έχουμε ειρήνη! Είναι λοιπόν ή όχι λογική η απορία: γιατί κάποιοι στην πατρίδα μας υιοθετούν την τουρκική επιχειρηματολογία;
ΑΟΖ με την Αίγυπτο
Την ίδια ώρα, φωνές όπως του “πατέρα της ελληνικής ΑΟΖ”, του Θεόδωρου Καρυώτη, μέσα από τη “Νέα Κρήτη”, τον 98,4 και την “ΚΡΗΤΗ TV”, επιμένουν μονότονα, και για την ώρα, πολιτική και όχι μόνο ελίτ δείχνουν καν να μην αντιλαμβάνονται τα στοιχειώδη απ’ όσα λέει: «Επειγόντως οριοθέτηση ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας πρώτα με Αίγυπτο, μετά με Κύπρο και στη συνέχεια με Ιταλία... Ούτως ή άλλως, με υπολογισμό της ΑΟΖ από τη στεριά με βάση το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας κι όχι από το τέλος των χωρικών υδάτων, τότε εντός θα βρεθούν και τα 12 ναυτικά μίλια χωρικών υδάτων...». Αλλά στην Ελλάδα οι πολιτικοί αγνοούν ότι η οριοθέτηση ΑΟΖ δε γίνεται ταυτόχρονα με τα συνορεύοντα κράτη, αλλά πάντα διμερώς!
Σε όλο αυτό το πλέγμα, οι ΗΠΑ ξαφνικά στη Συρία δίνουν δίκιο στην Τουρκία για την αυτοάμυνά της στην επίθεση που δέχεται από τις δυνάμεις του Άσαντ, ξεχνώντας (;) ότι η Τουρκία τούς “έδιωξε” από εκεί συμμαχώντας με τη Ρωσία και ότι κυρίως μιλάμε για έδαφος της Συρίας, όπου η Τουρκία έχει εισβάλει. Είναι προφανές ότι επιχειρούν και πάλι να ρυμουλκήσουν την Τουρκία από τη Ρωσία, και ο Ερντογάν, σε μια άσκηση ισορροπίας τρόμου και απραξίας, παίρνει αρκετά και από τον Πούτιν και από τον Τραμπ. Κι αν οι ΗΠΑ πετύχουν τη ρυμούλκηση εκ νέου της Τουρκίας; Θα είναι τα ελληνικά συμφέροντα μέσα στο μενού της διαπραγμάτευσης για το “απολωλό” που επέστρεψε; Οι ΗΠΑ θα έχουν κανένα πρόβλημα έτσι να ερμηνεύσουν τη δική μας δήλωση, ότι είμαστε «οι δεδομένοι σύμμαχοί τους»; Ή τότε η ελληνική πολιτική ελίτ, και όχι μόνο, θα προσδοκά στην παρέμβαση και το μένος του Πούτιν για να ηττηθεί η Τουρκία, που θα έχει επιστρέψει στο “άρμα” των ΗΠΑ;
Η διαμόρφωση μιας νέας γεωπολιτικής πραγματικότητας
Σε αυτό το κλίμα, ο καθηγητής Γεωπολιτικής στη Σχολή Ευελπίδων, Κωνσταντίνος Γρίβας, μιλώντας χθες στον 98,4 απέδειξε αφενός μεν ότι η Ελλάδα διαθέτει ανθρώπους ακόμη που βλέπουν τα γεγονότα με ανάλυση μεγάλης κλίμακας κι όχι στατικά, αφετέρου ότι διαμορφώνεται πλέον παγκόσμια μια νέα δυνητική διεθνή γεωπολιτική πραγματικότητα, που έχει περάσει απαρατήρητη (;) από τις ελληνικές ελίτ, με αποτέλεσμα στο ελληνικό σύστημα εξουσίας να απειλούν να κυριαρχήσουν τραγικές αντιλήψεις. Αντιλήψεις που προωθούν την άποψη ότι οφείλουμε να αντιληφθούμε «την αλήθεια των άλλων», δηλαδή της Τουρκίας, και να συμβιβαστούμε! Ενώ αντίθετα η Τουρκία έχει καταλάβει τι πάει να συμβεί διεθνώς και προσπαθεί να υπεισέρθει σε αυτό.
Όπως εξήγησε, η αρχή αυτής της νέας πραγματικότητας έγινε από τις αξιώσεις της Κίνας στη Νότιο Σινική Θάλασσα. Η Κίνα αντιλαμβάνεται ολόκληρη τη Νότιο Σινική Θάλασσα ως χώρο εθνικής κυριαρχίας, ως προέκταση του εδάφους της προς τη θάλασσα. Μάλιστα, ο κ. Γρίβας σημείωσε: «Σε μια από τις πιο πρόσφατες από τις πολυπληθείς μελέτες που εκδίδονται στις ΗΠΑ αναφορικά με τον ανταγωνισμό τους με την Κίνα, υπό τον τίτλο “China’s vision of victory”, του Jonathan D. T. Ward, το δεύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στο “Γαλάζιο Εθνικό Έδαφος” (Blue National Soil) της Κίνας, δηλαδή τη Νότιο Σινική Θάλασσα. Ο συσχετισμός με τη “Γαλάζια Πατρίδα” της Τουρκίας είναι εμφανής. Και ας μη βιαστεί κανείς να πει ότι αυτή είναι μια κινεζική ιδιαιτερότητα.
Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη Ρωσία στον Αρκτικό. Συγκεκριμένα, η διαφαινόμενη τήξη των αρκτικών πάγων στερεί από τη Ρωσία το “Μεγάλο Παγωμένο Τείχος”, που εξασφάλιζε την από Βορρά προστασία της. Έτσι, για τους Ρώσους η απόλυτη κυριαρχία στον Αρκτικό είναι μονόδρομος. Με άλλα λόγια, είναι απλά αδιανόητο για τη Ρωσία να βρίσκονται αμερικανικά αντιτορπιλικά στα 13 ναυτικά μίλια έξω από τις σιβηριανές ακτές. Έτσι, λοιπόν, και ο Αρκτικός αντιμετωπίζεται από τη Ρωσία σαν “Γαλάζια Πατρίδα”. Δηλαδή, ως χώρος πλήρους εθνικής κυριαρχίας, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι προβλέπει το γράμμα του ισχύοντος Δικαίου της Θάλασσας για τα χωρικά ύδατα και δραματικά περισσότερο απ’ ό,τι προβλέπει για την ΑΟΖ.
Παρόμοιες απόψεις φαίνεται να έχουν και η Βραζιλία και η Ινδία και φυσικά και οι ΗΠΑ. Αυτές οι χώρες διαχρονικά αντιμετωπίζουν μια τεράστια θαλάσσια έκταση, εύρους τουλάχιστον χιλίων χιλιομέτρων ένθεν και ένθεν των ακτών τους στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό, ως χώρο όπου μπορούν να πράξουν ό,τι απαιτείται για να εξασφαλίζουν την ασφάλειά τους, αδιαφορώντας για τους περιορισμούς του Διεθνούς Δικαίου».
Σοβαρό πρόβλημα εθνικής κυριαρχίας
Τι εντοπίζει δηλαδή; Πώς έχει αρχίσει μια διαδικασία που τείνει να μετατρέψει την ΑΟΖ, ιδιαίτερα στις κλειστές θάλασσες, σε χώρο σχεδόν πλήρους εθνικής κυριαρχίας, περίπου ισότιμο με τη στεριά. Αυτή η άτυπη αναβάθμιση της ΑΟΖ φαίνεται και από το πώς η διεθνής κοινότητα είχε αντιμετωπίσει τις δοκιμαστικές εκτοξεύσεις βορειοκορεατικών βαλλιστικών πυραύλων πριν από μερικά χρόνια. Τα διεθνή ΜΜΕ (των ελληνικών συμπεριλαμβανομένων) είχαν καυτηριάσει το γεγονός ότι οι πύραυλοι αυτοί είχαν καταλήξει στην ΑΟΖ της Ιαπωνίας. Δηλαδή, αντιμετώπισαν την ΑΟΖ όχι ως χώρο αποκλειστικής άσκησης οικονομικών δικαιωμάτων, αλλά ως χώρο σχεδόν εθνικής κυριαρχίας.
Η “Γαλάζια Πατρίδα”, που χρησιμοποιεί η Τουρκία, δείχνει το πώς αντιλαμβάνεται η Άγκυρα το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση τη δυναμική του “γαλάζιου εθνικού εδάφους” που διαμορφώνεται διεθνώς, αν η Τουρκία επιτύχει να μην έχουν ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα τα ελληνικά νησιά, ή επιβάλλει στην Ελλάδα να μην ασκεί σε αυτά τα κυριαρχικά της δικαιώματα, τότε προκύπτει σοβαρό πρόβλημα εθνικής κυριαρχίας. Τα ελληνικά νησιά (συμπεριλαμβανομένης της Κρήτης, που η Τουρκία διόλου τυχαία επιμένει στον παραλογισμό ότι δεν έχει υφαλοκρηπίδα) μετατρέπονται στην καλύτερη περίπτωση σε χώρο ασαφούς κυριαρχίας.
Είναι φανερό λοιπόν, όσο κι αν δεν αρέσει σε κάποιους, ότι η πολιτική της μη άσκησης των θαλάσσιων κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας, προς επίδειξη μετριοπάθειας, όπως είναι η μη ανακήρυξη και οριοθέτηση ΑΟΖ και η επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, είναι μαθηματικά επικίνδυνη.
Για όσους πιστεύουν ότι η Τουρκία παροδικά έχει επιλέξει την ένταση με την Ελλάδα και την Κύπρο, παρότι εσχάτως έχουν αφαιρέσει από το λεξιλόγιό τους την έκφραση «τα κάνει ο Ερντογάν για εσωτερική κατανάλωση», ας ανατρέξουν και πάλι στην αρχή του κειμένου: Μετά από 24 χρόνια και τη “λύση” για τους δύο βράχους των Ιμίων, φτάσαμε να συζητάμε στη δημόσια σφαίρα της χώρας για “λύση” έστω και με ενδεχόμενη μικρότερη επήρεια στο κατοικημένο νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου...
