default-image

Διελκυστίνδα για την αξιολόγηση και την αναδιάρθρωση του χρέους

Απόψεις
Διελκυστίνδα για την αξιολόγηση και την αναδιάρθρωση του χρέους

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

«Μπορεί οι μέχρι τώρα διαπραγματεύσεις να μην έχουν γεφυρώσει τις διαφορές, αλλά οι συγκλίνουσες πολιτικές σκοπιμότητες από τη μία της Ευρωζώνης και από την άλλη της Αθήνας αναμένεται τις επόμενες μέρες να οδηγήσουν σε κάποιου τύπου συμφωνία. Η διαρροή της συνομιλίας Τόμσεν-Βελκουλέσκου έκαψε το παιχνίδι των καθυστερήσεων με σκοπό να βρεθούμε με τη θηλιά στον λαιμό. Εκτός απ' αυτό, όμως, υποχρεώνει τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ να βρουν ένα συμβιβασμό και φέρνει το ζήτημα της αναδιάρθρωσης του χρέους στο τραπέζι, παρά τις προσπάθειες των Γερμανών να πετάξουν την μπάλα στην κερκίδα».

Του Σταύρου Λυγερού

Η εκτίμηση αυτή προέρχεται από κυβερνητικό παράγοντα, ο οποίος δεν ανήκει στους καθ' έξιν αισιόδοξους. Όταν τον ρωτήσαμε να μας εξηγήσει συγκεκριμένα αυτές τις πολιτικές σκοπιμότητες ήταν σαφής: «Εμείς δεν έχουμε περιθώρια να τραβήξουμε τη διαπραγμάτευση. Ο χρόνος δουλεύει εναντίον μας. Με την επάνοδο των θεσμών στην Αθήνα πρέπει να συνταχθεί το σχέδιο συμφωνίας με τους Ευρωπαίους. Αλλά και οι Ευρωπαίοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι αν αφήσουν τον χρόνο να κυλήσει η ελληνική κρίση θα αναζωπυρωθεί και θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου και γι' αυτούς. Το 2016 δεν είναι 2015. Έχουν μπροστά τους το δημοψήφισμα στη Βρετανία και ξέρουν ότι οποιαδήποτε αναταραχή ρίχνει νερό στον μύλο του Brexit».

Το επιχείρημα είναι εύλογο, αλλά οι υφιστάμενες διαφορές πρέπει με κάποιον τρόπο να γεφυρωθούν. Τον ρωτήσαμε, λοιπόν, πως θεωρεί ότι θα συμβεί αυτό. «Από την πλευρά μας έχουμε κάνει μεγάλες υποχωρήσεις. Στην τελική διαπραγμάτευση, εάν χρειαστεί, θα κάνουμε και κάποια ακόμα βήματα πίσω. Υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι και οι δανειστές θα κάνουν αντίστοιχες υποχωρήσεις, ώστε να καταλήξουμε σε συμφωνία».

Το επόμενο ερώτημα ήταν τί θα κάνει η κυβέρνηση αν παρόλα αυτά η Ευρωζώνη, πιεζόμενη και από το ΔΝΤ, αντί να κάνει βήματα πίσω υψώσει τον πήχη. «Δίνω ελάχιστες πιθανότητες σ' αυτό το σενάριο. Γνωρίζουμε ότι ορισμένοι παράγοντες της Ευρωζώνης συμφωνούν με κάποιες από τις απαιτήσεις του ΔΝΤ, αλλά σ' αυτή τη συγκυρία το κλίμα δεν είναι υπέρ τους. Αν, παρ' ελπίδα, επικρατήσει η τυχοδιωκτική γραμμή του Τόμσεν, πρέπει να σου πω ότι και εμείς έχουμε μάθει πια το μάθημά μας. Τους έχουμε στείλει το μήνυμα ότι δεν πρόκειται να πάμε σαν πρόβατα επί σφαγή». Όταν του ζήτησα να διευκρινίσει εάν αυτό σημαίνει προκήρυξη εκλογών, οι οποίες (με βάση τις δημοσκοπήσεις) πιθανόν να στείλουν τον ΣΥΡΙΖΑ στην αντιπολίτευση, περιορίστηκε να χαμογελάσει με νόημα.

Όπως προκύπτει και από την παραπάνω συνομιλία, η κυβέρνηση θα κάνει ό,τι μπορεί για να κλείσει τη αξιολόγηση, αλλά έχει ένα όριο στο πόσο μπορεί να υποχωρήσει. Οι αντοχές, άλλωστε, των συμπολιτευόμενων βουλευτών δεν είναι μεγάλες. Προς το παρόν, πάντως, η προσπάθειά της είναι εστιασμένη στην τελική διαπραγμάτευση, η οποία θυμίζει λίγο το παιχνίδι ποιος θα δειλιάσει πρώτος.

Μετά τη διαρροή της συνομιλίας Τόμσεν-Βελκουλέσκου οι αντιθέσεις στους κόλπους των δανειστών έχουν μπει πλέον ανοικτά στο τραπέζι. Κατά μία έννοια, ο κόμπος έχει φθάσει στο χτένι. Για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους, η Μέρκελ (και όχι μόνο) θέλει το ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Από την πλευρά του, το Ταμείο θέτει το εξής δίλημμα στους Ευρωπαίους: ή θα γίνει γενναία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, ή θα ληφθούν εξοντωτικά μέτρα λιτότητας (8-9 δισ αντί 5,4 δισ) για να προκύψει το 2018 πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ.

Όπως ισχυρίζεται μόνο έτσι «βγαίνουν οι αριθμοί». Πρόκειται, ωστόσο, για εκτίμηση και όχι για αναμφισβήτητη διαπίστωση. Το Ταμείο, άλλωστε, έχει εντυπωσιακό ρεκόρ κραυγαλέα αποτυχημένων εκτιμήσεων για την πορεία της ελληνικής οικονομίας την εποχή των Μνημονίων. Ρεκόρ που η κυβέρνηση φρόντισε αυτές τις ημέρες να υπενθυμίσει με νούμερα.

Το ευρωιερατείο είναι απρόθυμο να προχωρήσει σε γενναία ελάφρυνση του ελληνικού χρέους. Ταυτοχρόνως, όμως, θέλει να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση για να μην προστεθεί στα ήδη ανοικτά μέτωπα μία υποτροπή της ελληνικής κρίσης. Ο πρόεδρος του Eurogroup Ντάισελμπλουμ δήλωσε στην ολλανδική Βουλή πως θεωρεί προσωπική ευθύνη του να αποτρέψει μία τέτοια εξέλιξη.

Το κλίμα είναι βαρύ. Στην ετήσια έκθεσή του ο διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ντράγκι προειδοποίησε ότι η Ευρωζώνη δεν αντέχει άλλα σοκ. Για να μην αφήσει, μάλιστα, αμφιβολίες όσον αφορά το μήνυμά του, πρόσθεσε ότι το ελληνικό επεισόδιο απέδειξε ότι η Ευρωζώνη είναι εύθραυστη.

Στα ανοικτά μέτωπα της ΕΕ, εκτός του οικονομικού πρέπει να προστεθούν το βρετανικό δημοψήφισμα, οι πολιτικές εξελίξεις στην Πορτογαλία και την Ισπανία, η προσφυγική-μεταναστευτική κρίση και βεβαίως το πρόβλημα ασφάλειας λόγω της ισλαμικής τρομοκρατίας. Η επίτευξη συμφωνίας Αθήνας-δανειστών είναι το πρόβλημα με την ευκολότερη λύση.

Αυτός είναι ο λόγος που τα αφεντικά της Ευρωζώνης επιδιώκουν την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Επειδή, όμως, δεν θέλουν να αφήσουν εκτός το ΔΝΤ και επειδή, βεβαίως, ο κύκλος δεν τετραγωνίζεται, ο μόνος τρόπος για να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση είναι ένας συμβιβασμός μεταξύ των δανειστών. Αυτό θα είναι και το αντικείμενο των διαβουλεύσεων που θα λάβουν χώρα στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ (14-17 Απριλίου).

Στις διαπραγματεύσεις με το Κουαρτέτο έχει συμφωνηθεί ότι τις επόμενες ημέρες θα συνταχθεί αφενός ένα κείμενο που θα καταγράφει τα σημεία συμφωνίας της Αθήνας με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, αφετέρου ένα κείμενο που θα καταγράφει τις αποκλίσεις και συγκλίσεις με το ΔΝΤ. Τα δύο αυτά κείμενα θα είναι το υλικό, πάνω στο οποίο θα επιχειρηθεί στην Ουάσιγκτον η επίτευξη ενός συμβιβασμού μεταξύ των δανειστών για το ζήτημα της αξιολόγησης, αλλά και για το ζήτημα του ελληνικού χρέους.

Εάν βρεθεί συμβιβασμός θα υπάρξει ένας τελικός γύρος διαπραγματεύσεων με την ελληνική πλευρά. Η κυβέρνηση δεν επιθυμεί τεμαχισμό της αξιολόγησης και κατ' επέκτασιν της δόσης σε δύο φάσεις. Γι' αυτό θα επιδιώξει πλήρη συμφωνία με σκοπό το τελικό σχέδιο να πάει για έγκριση στο Eurogroup (21-22 Απριλίου), το οποίο και είναι αρμόδιο να ανάψει το πράσινο φως για την εκταμίευση της δόσης. Εξ ου και η σχετική δήλωση Τσίπρα που έχει θέσει ως ορόσημο για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης την 22α Απριλίου.

Η κυβέρνηση έχει από το τέλος του 2015 ζητήσει την έξοδο του ΔΝΤ, επειδή έχει πεισθεί ότι πέρα από τις ρητορικές δηλώσεις για την ανάγκη γενναίας ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, στην πράξη καταλήγει να ζητάει εξοντωτικά μέτρα λιτότητας. Πράγματι, το Ταμείο ποτέ δεν έθεσε ως όρο για τη συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα τη δρομολόγηση της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Αυτό που κάνει είναι να λέει πως η γενναία ελάφρυνση είναι αναγκαία. Αφού, όμως, οι Ευρωπαίοι την αρνούνται, για να βγουν οι αριθμοί, πρέπει να επιβληθούν στην Ελλάδα εξοντωτικά μέτρα λιτότητας.

Υπενθυμίζουμε ότι η αλλαγή που έγινε στο Καταστατικό του ΔΝΤ μετά την κρίση στην Αργεντινή, πρόβλεπε πως το Ταμείο δεν θα δανείζει χώρες, των οποίων το χρέος είναι μη βιώσιμο. Αυτό πρακτικά σήμαινε πως μαζί με τη λιτότητα επέβαλε και το αναγκαίο κούρεμα του χρέους, ώστε να καταστεί βιώσιμο.

Επειδή το 2010 οι Ευρωπαίοι δεν ήθελαν να κουρέψουν το ελληνικό χρέος για να μην έχουν απώλειες οι δικές τους τράπεζες, πειθανάγκασαν το ΔΝΤ να αλλάξει και πάλι το Καταστατικό του, προκειμένου να καταστεί δυνατή η συμμετοχή του στο 1ο Μνημόνιο, χωρίς να προβλέπεται κούρεμα. Με τη νέα αλλαγή, αρκούσε η Ευρωζώνη να εγγυηθεί με δήλωσή της τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Έτσι και έγινε. Ας σημειωθεί ότι τότε ο Τόμσεν είχε ταχθεί εναντίον του κουρέματος, ενώ ο επικεφαλής του Ταμείου Στρος Καν το θεωρούσε αναγκαίο και το προωθούσε.

Μετά και το εξόφθαλμο ναυάγιο των μέχρι τώρα Μνημονίων, το ΔΝΤ έχει επαναφέρει την ανάγκη ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Ούτε και τώρα, όμως, το θέτει ως όρο για τη συμμετοχή του. Σύμφωνα με κοινοτικό παράγοντα, εάν η Ευρωζώνη αποδεχόταν την επιβολή εξοντωτικής λιτότητας στην Ελλάδα, έκανε μία νέα δήλωση ότι εγγυάται τη βιωσιμότητα και έδινε την υπόσχεση ότι κάποια στιγμή θα προχωρούσε σε αναδιάρθρωση, το δίδυμο Λαγκάρντ-Τόμσεν θα έκανε πίσω.

Υπενθυμίζουμε ότι το Νοέμβριο 2012 το Eurogroup είχε αναλάβει τη δέσμευση να δρομολογήσει την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους όταν η Ελλάδα θα είχε πρωτογενές πλεόνασμα. Παρότι πιστοποίησε ότι υπήρξε πρωτογενές πλεόνασμα δεν υλοποίησε τη δέσμευσή του. Κατά τα άλλα, οι Γερμανοί και οι ακόλουθοί τους δεν χάνουν ευκαιρία να φωνάζουν ότι τα συμφωνηθέντα πρέπει να τηρούνται.

Το 3ο Μνημόνιο προβλέπει την έναρξη διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση του χρέους μετά την ολοκλήρωση της 1ης αξιολόγησης, αλλά δεν θέτει σαφές χρονοδιάγραμμα. Αυτό σημαίνει ότι οι εταίροι μπορούν με διάφορα προσχήματα να υπεκφεύγουν.

Ο Σόιμπλε δήλωσε πριν μερικές εβδομάδες ότι «δεν υπάρχει επιχείρημα για τους Γερμανούς για να προχωρήσουμε τώρα σε συζητήσεις για ελάφρυνση του χρέους». Προσέθεσε, μάλιστα, ότι η συζήτηση για την αναδιάρθρωση είναι ζήτημα εντυπώσεων και όχι ουσίας. Το επιχείρημά του είναι πως η αναδιάρθρωση δεν είναι του παρόντος, επειδή η Ελλάδα μέχρι το 2022 πληρώνει μόνο τόκους και το βάρος που σηκώνει δεν είναι μεγάλο.

Πράγματι, από λογιστικής απόψεως έχει δίκιο. Το χρέος, ωστόσο, δεν είναι μόνο λογιστικό μέγεθος. Είναι και πολιτικό και οικονομικό μέγεθος. Ας αδιαφορήσουμε για το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός έχει καταστήσει την προσδοκία ελάφρυνσής του βασική επαγγελία του και πολιτικό εργαλείο. Ας μείνουμε στο γεγονός ότι το μη βιώσιμο χρέος είναι παράγοντας οικονομικής αβεβαιότητας που απωθεί τις μεγάλες παραγωγικές επενδύσεις, τις οποίες η Ελλάδα έχει ζωτική ανάγκη.

Την προφανή αυτή αλήθεια αναγνώρισε δημοσίως αυτές τις ημέρες και η ίδια η Λαγκάρντ. Όσο το χρέος παραμένει στα ύψη, τόσο η ελληνική οικονομία θα παραμένει σε ομηρία, αν όχι σε κατάσταση ζόμπι.

Η θέση των σκληροπυρηνικών του ευρωιερατείου υπέρ της εφαρμογής σκληρής λιτότητας στην Ελλάδα, είναι η άλλη όψη της απροθυμίας τους να αποδεχθούν τις απώλειες από τη μεγάλη ελάφρυνση του ελληνικού χρέους που είναι αναγκαία για να καταστεί βιώσιμο. Όσο καθυστερεί η έναρξη των διαπραγματεύσεων για την αναδιάρθρωση, η δεδηλωμένη διαφωνία του ΔΝΤ με το Βερολίνο γι' αυτό το ζήτημα παραμένει θεωρητική.

Αν και ο Σόιμπλε κάνει παιχνίδι καθυστερήσεων, σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες το υπουργείο του έχει ετοιμάσει ένα σχέδιο, με σκοπό να εκμηδενίσει τις απώλειες. Το σχέδιο προβλέπει επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και ευελιξία όσον αφορά τις ετήσιες αποπληρωμές, αλλά όχι έστω και έμμεση μείωση.

Επίσης, προβλέπει ότι η Ελλάδα θα παραμείνει υπό δημοσιονομική κηδεμονία για όσα χρόνια θα χρωστάει στα κράτη-μέλη και στον ESM (Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας), δηλαδή για τις επόμενες αρκετές δεκαετίες! Το επιχείρημα του Βερολίνου είναι ότι μόνο έτσι θα διασφαλισθεί η αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων.

Πρόθεση του Σόιμπλε είναι το σχέδιο αυτό να εφαρμοσθεί στην ελληνική περίπτωση, αλλά ταυτοχρόνως να αποτελέσει το πλαίσιο για την αντιμετώπιση κρίσης χρέους και σε άλλες χώρες-μέλη της Ευρωζώνης. Πιστός στον οικονομικό εθνικισμό του, ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών προσπαθεί με τον χειρισμό της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους να δημιουργήσει προηγούμενο στο επίπεδο των ευρωπαϊκών θεσμών, το οποίο να προκαθορίσει τον χειρισμό κάθε επόμενης περίπτωσης.

Όχι μόνο δεν κάνει βήματα προς την κατεύθυνση μίας συλλογικής ευρωπαϊκής αντιμετώπισης της κρίσης χρέους με γνώμονα την εμβάθυνση του ενοποιητικού εγχειρήματος, αλλά και επιδιώκει να παγιώσει την απόλυτη εθνική ευθύνη όσον αφορά το χρέος. Ο πυρήνας του σχεδίου του είναι ότι όποια χώρα-μέλος αντιμετωπίσει κρίση χρέους θα χάνει την κυριαρχία της.

Το σχέδιο Σόιμπλε προδιαγράφει τις δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει η Αθήνα όταν επιτέλους θα αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις για την πολυπόθητη ελάφρυνση του χρέους. Μέχρι πρότινος στο τραπέζι ήταν τα σενάρια που έχει επεξεργασθεί ο ESM και η Κομισιόν.

Η βασική πρόταση του ESM ήταν να επιμηκυνθούν τα δάνεια που έχει λάβει η Ελλάδα από τον EFSF (μεταβατικός χρηματοδοτικός μηχανισμός της Ευρωζώνης) κατά πέντε χρόνια. Η περίοδος χάριτος να επεκταθεί πέρα του 2022 και να υπάρξει ευελιξία και πλαφόν όσον αφορά τις ετήσιες αποπληρωμές. Το πλαφόν, όπως είχε αναφέρει και ο Ντάισελμπλουμ, θα είναι 15% του ΑΕΠ.

Για να καταλάβει ο αναγνώστης, είναι διατεθειμένοι να μας κάνουν τη χάρη να μην πληρώνουμε κάθε χρόνο για την εξυπηρέτηση του χρέους περισσότερα από 26-27 δισ! Είναι σαν να παίρνεις μεγάλη ποσότητα αίματος από έναν ασθενή που δεν μπορεί να πάρει τα πόδια του.

Το σενάριο της Κομισιόν ήταν μία ευνοϊκότερη παραλλαγή του παραπάνω. Προβλέπει επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής και μείωση επιτοκίων. Προβλέπει, επίσης, πλαφόν στις ετήσιες πληρωμές 15% του ΑΕΠ, αλλά με ρήτρα ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι ο όγκος των ετήσιων πληρωμών θα εξαρτάται από την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, η πίεση που ασκούν στους Ευρωπαίους το ΔΝΤ και η αμερικανική κυβέρνηση, έχει επιφέρει ορισμένες βελτιώσεις. Νon paper του ESM που περιγράφει την πρόταση, με την οποία η Ευρωζώνη θα διαπραγματευθεί τις επόμενες ημέρες με το ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον, προβλέπει τα εξής: Μείωση των επιτοκίων και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής. Το 2022 που τελειώνει η περίοδος χάριτος, η βιωσιμότητα του χρέους θα επανεξετασθεί με βάση την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Τότε, εάν κριθεί αναγκαίο θα συζητηθεί και το ενδεχόμενο άμεσης μείωσης του χρέους.

Η Μέρκελ συνηθίζει να δηλώνει ότι το κούρεμα του ελληνικού χρέους είναι αδύνατον όχι επειδή αντιτίθεται η Γερμανία, αλλά επειδή απαγορεύεται στους κόλπους της Ευρωζώνης. Αυτή, ωστόσο, είναι μία ερμηνεία. Ας σημειωθεί ότι προ καιρού είχε συζητηθεί ατύπως το σενάριο τα δάνεια που έχει λάβει η Ελλάδα από τις άλλες χώρες-μέλη στο πλαίσιο της 1ης δανειακής σύμβασης να μεταβιβασθούν στον ESM. Εάν υπήρχε η πολιτική βούληση αυτό θα έλυνε το νομικό πρόβλημα

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News