Η χρεοκοπία της Ελλάδας, η οποία δεν έχει συνειδητοποιήσει πως μοιάζει με έναν πολύ βαριά τραυματισμένο που προσπαθεί να βρει το βηματισμό του μέσα σε ένα απέραντο, παγκόσμιο ναρκοπέδιο, είναι ουσιαστικά νομοτελειακή.
Ορισμένοι πιστεύουν βέβαια στο μαγικό ραβδί ενός νέου εθνικού νομίσματος, μέσα σε ένα περιβάλλον συναλλαγματικών πολέμων, το οποίο θα επέτρεπε ως δια μαγείας την ανάρρωση της Ελλάδας από τις πολλαπλές ασθένειες που υποφέρει. Θεωρούν δε πως το άρθρο των δανειακών συμβάσεων, σύμφωνα με το οποίο (πηγή)
«Ο Δανειολήπτης αμετάκλητα και άνευ όρων παραιτείται από κάθε ασυλία που έχει ή πρόκειται να αποκτήσει, όσον αφορά τον ίδιο ή τα περιουσιακά του στοιχεία, από νομικές διαδικασίες σε σχέση με την παρούσα Σύμβαση, περιλαμβανομένων, χωρίς περιορισμούς της ασυλίας όσον αφορά την άσκηση αγωγής, δικαστική απόφαση ή άλλη διαταγή, κατάσχεση, αναστολή εκτέλεσης δικαστικής απόφασης ή προσωρινή διαταγή, και όσον αφορά την εκτέλεση και επιβολή κατά των περιουσιακών στοιχείων του στο βαθμό που δεν το απαγορεύει αναγκαστικός νόμος»
δεν δεσμεύει μία εθνικά κυρίαρχη χώρα - η οποία θα μπορούσε να μετατρέψει το χρέος της σε ένα νέο νόμισμα, παρά το ότι η δυνατότητα της αυτή έχει χαθεί, μετά την αποδοχή του αγγλικού Δικαίου και την υπογραφή του PSI. Εναλλακτικά να αρνηθεί την εξυπηρέτηση του (απεχθές χρέος), χωρίς να υποστεί καμία συνέπεια - παρά το ότι έχει παραδώσει την εθνική της κυριαρχία στους δανειστές της!
Εν προκειμένω δεν θα θέλαμε να τοποθετηθούμε υπέρ ή κατά αυτής της άποψης, αφού πρόκειται για ένα νομικό θέμα - ελπίζοντας πως οι υποστηρικτές της δραχμής έχουν λάβει υπ' όψιν τους τις αντοχές και την προθυμία των Ελλήνων να βιώσουν τις συνέπειες μίας ανεξέλεγκτης χρεοκοπίας. Επί πλέον, το σοκ της ξαφνικής υιοθέτησης ενός εθνικού νομίσματος, μετά από έξι χρόνια οικονομικής κατάρρευσης - καθώς επίσης τις τεχνοκρατικές ικανότητες του πολιτικού και χρηματοπιστωτικού προσωπικού της χώρας μας το οποίο, κατά την άποψη μας, είναι το χειρότερο στην ιστορία της.
Το διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον
Όσον αφορά τώρα το διεθνές περιβάλλον, όπως έχουμε αναφέρει τα μεγάλα αμερικανικά κερδοσκοπικά κεφάλαια στοιχηματίζουν μαζικά υπέρ της σημαντικής υποτίμησης του νομίσματος της Κίνας (άρθρο) - θεωρώντας πως ο μεγαλύτερος κίνδυνος της χώρας κρύβεται στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα.
Κατά την θεωρεία τους, πρόκειται για μία ωρολογιακή βόμβα μεγέθους 34 τρις $, τριπλάσια δηλαδή του ΑΕΠ της Κίνας, η οποία αργά ή γρήγορα θα εκραγεί - ενώ οι τεράστιες συναλλαγματικές ρεζέρβες της, ύψους περί τα 3,3 τρις $, δεν θα φτάσουν για να εμποδίσουν την έκρηξη. Σύμφωνα με το ΔΝΤ βέβαια η Κίνα χρειάζεται «μόλις» 2,7 τρις $ για να τα καταφέρει - ένα ποσόν που όμως δεν θα αργήσει πολύ να εξαντληθεί, χωρίς κανένας να γνωρίζει εάν θα εξουδετερώσει τελικά τη βόμβα.
Σε κάθε περίπτωση, εάν προκληθεί ένας μεγάλος σεισμός στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα, κάτι για το οποίο είναι πεπεισμένα τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, τότε η κεντρική τράπεζα της Κίνας θα αναγκασθεί να ανακεφαλαιοποιήσει τις εμπορικές τράπεζες - με αποτέλεσμα να αυξηθεί μαζικά ο ισολογισμός της, οπότε να υποτιμηθεί το νόμισμα.
Ήδη θεωρείται πως είναι «ληξιπρόθεσμη» μία υποτίμηση της τάξης του -10%, ότι το νόμισμα δηλαδή είναι υπερτιμημένο, ενώ υπολογίζεται πως τελικά θα διαμορφωθεί στο -40% - κάτι που δεν είναι καθόλου ακίνδυνο για μία οικονομία των 10 τρις $, με έναν υπερδιογκωμένο τραπεζικό τομέα των 34 τρις $. Για σύγκριση, ο όγκος του αμερικανικού χρηματοπιστωτικού συστήματος υπολογίζεται στα 17 τρις $ - είναι δηλαδή χαμηλότερος από το ΑΕΠ της χώρας.
Όσον αφορά τώρα τα δάνεια των τραπεζών της Κίνας προς τον ιδιωτικό τομέα, έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια (γράφημα) - γεγονός που, σε συνδυασμό με τις φούσκες στην οικονομία της, καθώς επίσης με την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της, δεν είναι καθόλου ακίνδυνο.
Με απλά λόγια, θεωρείται βέβαιο πως οι επισφάλειες των τραπεζών της Κίνας (κόκκινα δάνεια), έχουν αυξηθεί κατακόρυφα, ενώ γίνεται προσπάθεια αντιμετώπισης των χρεών με νέα χρέη - κάτι που είναι αδύνατον να στεφθεί με επιτυχία.
Ανεξάρτητα όμως από την Κίνα, καθώς επίσης από τα προβλήματα που συσσωρεύονται στα άλλα κράτη (ανάλυση), αυτό που προξενεί μεγάλη απορία είναι το ποιός διατηρεί στη ζωή το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα - αφού, παρά το ότι τίποτα δεν λειτουργεί σωστά, δεν έχει ακόμη καταρρεύσει.
Ειδικότερα, η συνολική εικόνα της παγκόσμιας οικονομίας δεν ήταν ποτέ τόσο σκοτεινή: ύφεση και αποπληθωρισμός, μεγάλες εκροές κεφαλαίων από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, συναλλαγματικός πόλεμος, τεράστιες ανισορροπίες εντός (Ευρωζώνη, πλεονασματική Γερμανία και ελλειμματική περιφέρεια) και εκτός πολλών περιοχών, μεγάλη πτώση των τιμών της ενέργειας και των πρώτων υλών, κατάρρευση των δεικτών των θαλασσίων μεταφορών, πολύ κακά οικονομικά στοιχεία στις Η.Π.Α. και στην Κίνα, κοκ.
Όλα αυτά στο φόντο μίας βόμβας χρεών σε ολόκληρο τον πλανήτη, η οποία έχει υπερβεί τα 200 τρις $ αυξανόμενη χωρίς σταματημό, καθώς επίσης ενός μεγάλου αριθμού γεωπολιτικών κρίσεων, με εξέχουσα αυτήν στη Μέση Ανατολή - όπου τυχόν κλιμάκωση της θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μία εξαιρετικά επικίνδυνη παγκόσμια σύρραξη.
Εν προκειμένω, μία ένδειξη του πώς και γιατί λειτουργεί ακόμη το χρηματοπιστωτικό σύστημα διεθνώς, παρά τις καταστροφικές εξελίξεις, είναι αυτά που συνέβησαν στη Wall Street την τελευταία Παρασκευή του Ιανουαρίου - όπου, παρά το ότι ανακοινώθηκαν εξτρεμιστικά άσχημα οικονομικά στοιχεία για την αμερικανική οικονομία, αντί να καταρρεύσουν οι τιμές ο Dow Jones εκτοξεύθηκε στα ύψη, κερδίζοντας 400 μονάδες.
Η αιτία της ανόδου του ήταν τα αρνητικά επιτόκια που ανακοίνωσε πως θα υιοθετήσει η κεντρική τράπεζα της Ιαπωνίας - σε συνδυασμό με το ότι οι επενδυτές υπέθεσαν πως, λόγω των αρνητικών εξελίξεων στην αμερικανική οικονομία, η Fed θα αναγκαστεί να αναιρέσει την πολιτική αύξησης των επιτοκίων που ξεκίνησε το Δεκέμβρη (άρθρο). Δηλαδή ότι, η κεντρική τράπεζα των Η.Π.Α. θα μειώσει ξανά τα επιτόκια, με αποτέλεσμα να προσφερθούν ακόμη πιο φτηνά χρήματα στις αγορές, με στόχο την περαιτέρω κερδοσκοπία.
Το γεγονός αυτό τεκμηριώνει πως αυτά που διαδραματίζονται στις χρηματαγορές έχουν αποδεσμευθεί εντελώς από τις εξελίξεις στην πραγματική οικονομία - ακολουθώντας πλέον τη δική τους ζωή, η οποία δεν έχει καμία σχέση με τους ισχύοντες οικονομικούς νόμους.
Για παράδειγμα, οι προβλέψεις που βασίζονται στην αλλαγή της ζήτησης και της προσφοράς ή στα θεμελιώδη μεγέθη των επιχειρήσεων, έχουν χάσει το νόημα τους - αφού οι τιμές των μετοχών ή των υπολοίπων παγίων στηρίζονται κυρίως στις προσμονές της μελλοντικής χειραγώγησης των αγορών από τις κεντρικές τράπεζες.
Με απλά λόγια, τα χρηματιστήρια έχουν μετατραπεί σε τεράστια καζίνο, στα οποία οι παίχτες στοιχηματίζουν με κριτήριο τις προβλέψεις τους για τις ενέργειες των κεντρικών τραπεζών - ενώ ο «άμαχος πληθυσμός» πανηγυρίζει για τη μαζική εκτύπωση χρημάτων, πιστεύοντας πως είναι για το καλό του (αύξηση ρευστότητας), χωρίς δυστυχώς να συνειδητοποιεί ότι οι δικές του τσέπες αδειάζουν συνεχώς.
Αλλαγή παραδείγματος
Συνεχίζοντας, πρόκειται ασφαλώς για μία εντελώς νέα κατάσταση, η οποία φαίνεται πως δημιουργήθηκε επειδή το 2008 δεν αφέθηκε να καταρρεύσει το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα - το οποίο διατηρήθηκε τεχνητά στη ζωή τόσο από τις κεντρικές τράπεζες, όσο και από τις κυβερνήσεις, οπότε δεν καθάρισε το τοπίο.
Εις βάρος βέβαια των φορολογουμένων πολιτών που βίωσαν τη μεγαλύτερη αναδιανομή εισοδημάτων όλων των εποχών - από τα κάτω προς τα επάνω και από τις φτωχές χώρες στις πλούσιες.
Επρόκειτο λοιπόν για μία αλλαγή παραδείγματος, για ένα φαινόμενο που ευτυχώς δεν συμβαίνει συχνά στην ιστορία και στο οποίο είχαμε αναφερθεί το 2011 (ανάλυση) - όταν διαπιστώσαμε τότε την εμφάνιση του. Εν τούτοις, η αναβίωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος έχει προφανώς το κόστος της - το οποίο δεν είναι άλλο από τη συνεχώς αυξανόμενη χιονοστιβάδα των χρεών, τα οποία έχουν φτάσει σε ένα ύψος μοναδικό στα παγκόσμια χρονικά, απαιτώντας ακατάπαυστα τόκους για την εξυπηρέτηση τους.
Ως εκ τούτου, οι κεντρικές τράπεζες δεν έχουν άλλη δυνατότητα, από το να τυπώνουν διαρκώς νέα χρήματα, προσφέροντας τα στη χρηματοπιστωτική βιομηχανία με συνεχώς χαμηλότερο κόστος (επιτόκια) - από το να εκτρέφουν λοιπόν το κτήνος, ευχόμενες να μην κατασπαράξει τελικά τους πάντες, όταν το μέγεθος του το επιτρέψει. Έτσι διογκώνονται ακατάπαυστα οι ισολογισμοί τους (γράφημα), χωρίς να υπάρχει απολύτως καμία δυνατότητα να σταματήσουν.
Όμως, η εκτύπωση φθηνών χρημάτων δεν φτάνει για να διατηρηθεί στη ζωή το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα - με αποτέλεσμα οι κεντρικές τράπεζες να επεμβαίνουν στις αγορές μετοχών, ομολόγων, ενέργειας και πρώτων υλών, αγοράζοντας τεράστιες ποσότητες, όπως οι κερδοσκόποι (ανάλυση).
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία (πηγή), ήδη τον Ιούνιο του 2014 είχαν στην κατοχή τους μετοχές και άλλα πάγια, αξίας ύψους 30 τρις $ - με τους μεγαλύτερους «παίχτες» να είναι η Fed, η κεντρική τράπεζα της Κίνας και η ελβετική κεντρική τράπεζα.
Με απλά λόγια λοιπόν εκείνες οι κεντρικές τράπεζες, οι οποίες επιτρέπεται να τυπώνουν χρήματα από το πουθενά, είναι ταυτόχρονα οι μεγαλύτεροι κερδοσκόποι - χειραγωγώντας με την τεράστια χρηματοπιστωτική δύναμη που διαθέτουν τις παγκόσμιες αγορές.
Εν τούτοις, ούτε αυτή η μορφή χειραγώγησης δεν φαίνεται να φτάνει, για να διατηρηθεί στη ζωή το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα - ειδικά επειδή οι εξελίξεις στις τιμές της ενέργειας έχουν προκαλέσει μεγάλες στρεβλώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν μεγάλους πολυεθνικούς ομίλους (Rio Tinto, BHP Billiton κλπ.), καθώς επίσης ολόκληρους βιομηχανικούς κλάδους (εταιρείες σχιστόλιθου) στα όρια της χρεοκοπίας.
Εκτός αυτού, στα παράγωγα προϊόντα, κυρίως βέβαια στις ασφάλειες έναντι πιστωτικών κινδύνων (CDS), κατέστησαν ληξιπρόθεσμες πληρωμές πολλών δις $ τους τελευταίους δύο μήνες. Επειδή όμως στο συγκεκριμένο κλάδο απέναντι σε κάποιον κερδισμένο υπάρχει πάντοτε ένας ζημιωμένος, οφείλει να αναρωτηθεί κανείς ποιοί ήταν οι χαμένοι και γιατί οι ζημίες τους δεν προκάλεσαν μία αλυσιδωτή έκρηξη, όπως αυτή της Lehman Brothers to 2008.
Σε κάθε περίπτωση, ποιά είναι η πραγματική οικονομική κατάσταση εκείνων των τραπεζών που ανακοίνωσαν ήδη τεράστιες ζημίες, όπως η Deutsche Bank και η Credit Suisse, των ιταλικών χρεοκοπημένων ιδρυμάτων, καθώς επίσης των υπολοίπων (είδηση) - ειδικά εκείνων που είναι εκτεθειμένες σε παράγωγα πολλών τρις $, όπως η γερμανική ναυαρχίδα που αποτελεί ταυτόχρονα μία βόμβα μεγατόνων στα θεμέλια της πατρίδας της.
Τέλος, αναρωτιέται κανείς ποιός είναι αυτός που τους τελευταίους 18 μήνες αγόρασε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου ύψους περί το 1 τρις $, τα οποία δεν φαίνονται σε κανέναν επίσημα δημοσιευμένο ισολογισμό - γεγονός που σημαίνει πως ο αγοραστής δεν θέλει να αποκαλυφθεί το όνομα του, για να αποφευχθούν προφανώς οι συνειρμοί που θα ακολουθούσαν.
Ασφαλώς δεν γνωρίζουμε ποιές είναι οι ρεαλιστικές δυνατότητες ελιγμών της Ελλάδας, μέσα από τις παγίδες, στις οποίες έχει οδηγηθεί από τις κυβερνήσεις της - ούτε ποιός είναι ο καλύτερος δρόμος για να περπατήσει στο πρωτόγνωρο, παγκόσμιο ναρκοπέδιο, το οποίο θα μπορούσε από στιγμή σε στιγμή να προκαλέσει αλυσιδωτές εκρήξεις πυρηνικής ισχύος.
Θα ήταν άλλωστε ανεύθυνο να επιχειρήσουμε να προτείνουμε κάτι συγκεκριμένο, εκτός ίσως από την αναγκαιότητα να δηλώσει επίσημα τη χρεοκοπία της πριν είναι πολύ αργά, μη έχοντας στη διάθεση μας τις απαραίτητες πληροφορίες - οπότε θεωρούμε καλύτερο να αποφεύγουμε τα μεγάλα λόγια, τα οποία πολύ σπάνια οδηγούν σε ασφαλή μονοπάτια.
Άλλωστε, η αλλαγή παραδείγματος που έχει ξεκινήσει είναι τόσο πολύπλοκη, όπου μόνο ένας ανόητος θα τολμούσε να επιχειρήσει να προβλέψει το μέλλον - αν και θεωρούμε βέβαιο πως κάποια στιγμή οι χρηματαγορές θα χάσουν την εμπιστοσύνη τους στους χειρισμούς των κεντρικών τραπεζών, σαλπίζοντας το τέλος του παιχνιδιού. Ας ελπίσουμε πως κάτι τέτοιο δεν θα αργήσει να συμβεί, οπότε δεν θα έχει προλάβει να γίνει τόσο μεγάλο το χρηματοπιστωτικό κτήνος, καταστρέφοντας την ειρήνη στον πλανήτη.
