Εάν ο κόσμος μας ακόμα ισορροπεί με μια παραπαίουσα δημοκρατία, θα πρέπει μάλλον να οφείλεται στο γεγονός της συνύπαρξης της τεχνολογικής επανάστασης του i-phone και της αντεπανάστασης των ΑΠΕ.
Ορίζουμε ως επανάσταση αυτό που βελτιώνει τη ζωή των ανθρώπων και ως εκ τούτου το ακολουθούν οικειοθελώς και ως αντεπανάσταση αυτό που τους επιβάλλεται, χωρίς να βελτιώνει τη ζωή τους και χωρίς να το έχουν επιλέξει.
Με άλλα λόγια για το πρώτο οι καταναλωτές κάνουν ουρές προκειμένου να το αποκτήσουν εκούσια, ενώ τα δεύτερα τους επιβάλλονται ακούσια. Αναντίρρητα, τεχνολογική πρόοδος είναι η μεν, πρόοδος και η δε, με μια όμως ουσιώδη διαφορά, την προθυμία ή απροθυμία των καταναλωτών, να υποστηρίξουν τις καινοτομίες αυτές με τη θέληση τους.
Άποψη μας είναι ότι μετά την παρατήρηση ενός φαινομένου, ακόμα και από τα πρώιμα δείγματα του, πρέπει να αναζητούμε τα οικονομικά αίτια- ειδικότερα δε να προστρέξουμε στο βαθμό απόδοσης και κερδοφορίας ενός συστήματος.
Αν παρατηρήσουμε εμπειρικά και δια της λογικής σκέψης, το βαθμό κερδοφορίας του κεφαλαίου την τελευταία 50 ετία όσον αφορά στα παραγόμενα αγαθά μαζικής χρήσης (commodities), θα πρέπει να ήταν πτωτικός και με διορθωτικές κινήσεις να αναπληρώνονταν η κερδοφορία του κεφαλαίου συνολικά. Αφήνουμε τους οικονομολόγους να το εκτιμήσουν.
Ο Piketty υπολόγισε ότι το καθαρό ποσοστό κερδοφορίας του κεφαλαίου υπήρξε στατικό στη διάρκεια των τελευταίων 200 χρόνων συνυπολογίζοντας στην κερδοφορία και την απόδοση της ακίνητης περιουσίας από ενοίκια, δηλαδή όχι μόνο των μέσων παραγωγής, κάτι που άλλοι οικονομολόγοι θεωρούν υπερβολή (πηγή).
Ας προσπαθήσουμε να ανιχνεύσουμε τις λειτουργίες της τεχνολογίας, κατ΄επέκταση της οικονομίας και τις επιπτώσεις τους.
Οι βιομηχανίες λειτουργούν ως ηγετικοί τομείς της οικονομικής ανάπτυξης.
Κατά συνέπεια, ο βαθμός ανάπτυξης ή στασιμότητας σχετίζεται καθοριστικά με τις διαθέσιμες τεχνολογίες και τον βαθμό καινοτομίας ενός προϊόντος ή διαδικασίας ή υπηρεσίας.
Μετά τους δύο Π.Π σταδιακά βιομηχανοποιήθηκαν πολλές χώρες, οι τεχνολογίες παραγωγής των βασικών αγαθών έγιναν υπερώριμες και επομένως η προστιθέμενη αξία των προϊόντων έπεσε.
Ειδικότερα, οι τεχνολογίες έγιναν εύκολα αποκτήσιμες (from -the- shelf) και υπερπαραγωγικές, τα συστήματα αυτοματισμού αναπτύχθηκαν με την αρωγή των Η/Υ. Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης ήταν ότι η παραγωγή αυξήθηκε και πολλές χώρες μπορούσαν να μοιραστούν την πίτα. Στα παρεχόμενα προϊόντα που κάλυπταν ανάγκες της καθημερινότητας σημειώθηκε και εξακολουθεί να σημειώνεται υπερπροσφορά, γεγονός που οδηγεί σε πτώση τιμών και μείωση κερδοφορίας π.χ Κινέζικα ρούχα (εκτός αν με τον προστατευτισμό ανεβαίνουν οι τιμές π.χ δασμοί στα εισαγόμενα φ/β πάνελς από την Κίνα στις ΗΠΑ).
Η πτώση της κερδοφορίας οδήγησε κατά το τέλος της δεκαετίας του '80 τις μεγάλες επιχειρήσεις να μεταφέρουν την μαζική παραγωγή προϊόντων στις χώρες της Ασίας, με πολύ φθηνά εργατικά και χωρίς περιορισμούς στη ρύπανση. Ταυτόχρονα, οι επιχειρήσεις μεγάλωσαν σε μέγεθος ούτως ώστε να χτυπήσουν τις μικρότερες και να τις κλείσουν. Πέτυχαν οικονομίες κλίμακας, δηλαδή τα κέρδη τους διασφαλίζονταν από την μεγάλη παραγωγή και τον διαμερισμό των εξόδων ανά παραγόμενο τεμάχιο. Έτσι αφού μειώθηκαν οι ανελαστικές δαπάνες της λειτουργίας μιας επιχείρησης, και διαμοιράστηκαν τα έξοδα αυξήθηκε ξανά η κερδοφορία.
Παράλληλα, αυξήθηκαν οι πωλήσεις, καθώς στο μεταξύ, ο πληθυσμός αυξήθηκε με ταχύτατους ρυθμούς. (από το 1804, όπου ο πληθυσμός ήταν 1 δις., το 1960 3 δις και το 2011 7 δις)
Αλλά, μάλλον δεν ήταν ικανές οι παραπάνω συνθήκες για την αναμενόμενη κερδοφορία. Γιατί από το κομμάτι της πίτας ευνοήθηκαν οι επιχειρήσεις και τα κράτη φιλοξενίας των επιχειρήσεων της Ασίας και ειδικότερα η Κίνα. Τότε, η αναπτυγμένη Δύση στράφηκε σε ένα συγκριτικό της πλεονέκτημα, το σχεδιασμό των προϊόντων και πέτυχε διαφοροποίηση μέσω των brand- επώνυμων προϊόντων. Στη συνέχεια, με την τεχνολογική υπεροχή της αναπτύχθηκαν τα συστήματα μεταφοράς και διανομής, logistics, ώστε να μειωθούν τα κόστη και να ανακτηθεί πάλι κάποιο ποσοστό κερδοφορίας.
Παρατηρούμε ότι πάντα το χαμένο ποσοστό αναπληρώνεται για την αποκατάσταση της απόδοσης του κεφαλαίου.
Ο Schumpeter αναφέρει ότι κάθε πτωτική τάση συνδέεται με την εξάντληση του κερδοφόρου δυναμικού μιας ομάδας τεχνολογικών καινοτομιών και κάθε ανοδική τάση με μια νέα ομάδα καινοτομιών, όχι αποκλειστικά τεχνολογικών, των οποίων το δυναμικό θα εξαντληθεί κι αυτό με τη σειρά του.
Αυτό συμβαίνει γιατί τα οικονομικά στηρίζονται στις επιλογές. Οι οικονομολόγοι υποθέτουν ότι οι άνθρωποι κάνουν τις επιλογές που θεωρούν ότι μεγιστοποιούν την αξία των χρημάτων που διαθέτουν (γι' αυτό το i-phone γίνεται ανάρπαστο).
Η περίπτωση του i-phone αποτελεί τον ένα πόλο με ειδικό βάρος υπέρ της δημοκρατίας που συνίσταται στην ελεύθερη επιλογή.
Ας εξετάσουμε τώρα την ανάπτυξη του άλλου πόλου, των ΑΠΕ, η οποία στόχευσε στην παραγωγική εκμετάλλευση και υψηλή απόδοση κοιμισμένων κεφαλαίων, αρχίζοντας με μια σύντομη αναφορά για την υπερσυσσώρευση κεφαλαίου.
Σύμφωνα με τη θεωρία, η μεγιστοποίηση τω επιλογών ατόμων και επιχειρήσεων, κατευθύνει την κατανομή των πόρων στη μέγιστη απόδοση της οικονομίας εν συνόλω. Αλλά, εδώ υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο να προσέξουμε, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η μεγιστοποίηση των επιλογών δεν οδηγεί πάντα στην κατανομή των πόρων για την καλύτερη χρήση τους. Επί παραδείγματι, ας πούμε ότι θέλουμε να πάμε μια βόλτα με το αυτοκίνητο και η επιλογή αυτή μεγιστοποιεί την χρησιμότητα της, δηλαδή την ικανοποίηση που θα λάβουμε από την αγορά αγαθών π.χ ψώνια και υπηρεσιών π.χ διασκέδαση ή από τις δραστηριότητες π.χ αθλητικές.
Αν όμως υπεισέλθει ένας άλλος παράγοντας να προσμετρηθεί στην προβλεπόμενη ικανοποίηση, ο παράγοντας του περιβάλλοντος, δηλαδή ότι θα ρυπάνουμε τον αέρα με την οδήγηση, τότε ο πόρος αέρας που αναπνέουμε, θα οδηγήσει στη μικρότερη κατανομή του πόρου αυτοκίνητο, σαν αποτέλεσμα των μεγιστοποιημένων επιλογών. Στο κόστος του καυσίμου θα προσμετρηθεί και το κόστος του περιβάλλοντος, θέτοντας όρια στην επιλογή, δηλαδή θα επιλεχθεί υποχρήση του διαθέσιμου πόρου- αυτοκίνητο. Η μη πλήρης χρήση ή υποκατανομή των πόρων, φαίνεται να προκύπτει από περιορισμούς παρεμβάσεων κυβερνητικών και της αγοράς (υψηλά επιτόκια, περιβαλλοντικά κ.α αντικίνητρα, περιορισμοί δόμησης κ.λ.π).
Με ανάλογο τρόπο, λόγω της μη αναμενόμενης κερδοφορίας σημειώθηκε η υποχρήση κεφαλαίων.
Γενικεύοντας, θα μπορούσαμε, χωρίς υπολογισμούς με μαθηματικούς τύπους, να συνδέσουμε τα παραπάνω δεδομένα.
Ας φανταστούμε ότι μια δραστηριότητα δεν αποδίδει το αναμενόμενο κέρδος. Αν το κεφάλαιο δεν μπορεί να πολλαπλασιαστεί, ελλείψει σημαντικών καινοτομιών ή/και κορεσμού των αγορών, η επένδυση δεν είναι λύση. Η μείωση της κερδοφορίας οδηγεί κατά συνέπεια τις αγορές αφενός στην υποεπένδυση κεφαλαίων και πόρων με αποτέλεσμα τη συσσώρευση του αποταμιευμένου κεφαλαίου. Αφετέρου δε στην αναδιανομή των πόρων : γη, ακίνητα και ευκαιρίες διαφοροποίησης με κίνδυνο (κεφάλαιο κινδύνου), ώστε να αυξηθεί η κερδοφορία (Πηγή).
Επειδή το κεφάλαιο δεν μπορεί να κοιμάται, οφείλει από τη φύση του αενάως να κερδοφορεί.
Από που αναμένεται τώρα η λύση; Μα ακριβώς από την αντιμετώπιση των αδύνατων σημείων. Δηλαδή, λύσεις ευκαιρίας με αύξηση καινοτομιών και παραγωγή νέων εμπορεύσιμων προϊόντων. Η παραγωγή των προϊόντων με σκοπό την κερδοφορία σχετίζεται περισσότερο με την εμπορική ωριμότητα των τεχνολογιών, παρά με την αποδοχή τους από τους καταναλωτές, ειδικά στην περίπτωση της γιγάντωσης των φορέων που κατέχουν τον παγκόσμιο πλούτο.
Ας αναφερθούμε στην περίπτωση των ΑΠΕ, όταν τα προϊόντα αυτά ξεκίνησαν να παράγονται.
Για την παραγωγή των νέων προϊόντων Φ/Β και ανεμογεννήτριες χρειάστηκαν τεράστια κεφάλαια, αυτά εξασφαλίστηκαν από τους μεγάλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Για παράδειγμα, στην μεγαλύτερη εταιρεία παραγωγής Φ/Β πάνελς της Κίνας, πριν εισηχθεί στο χρηματιστήριο της Ν. Υόρκη, επένδυσε η Goldman Sachs κ.α funds και οι αποδόσεις 10πλασιάστηκαν (πηγή).
Ωστόσο, τα νέα προϊόντα, όπως οι ΑΠΕ είναι μη προβλέψιμης αποδοχής και αναμενόμενης κερδοφορίας, επομένως κάποιος χρειάζεται να αναλάβει το μεγάλο κομμάτι επιμερισμού του ρίσκου. Όπως γίνεται συνήθως, ο κίνδυνος κατανέμεται υποχρεωτικά στα κράτη (παραγωγούς και δορυφόρους), στους οργανισμούς του (περιφερειακή, τοπική αυτοδιοίκηση κλπ) και στους πολίτες.
Εδώ αρχίζει και το πρόβλημα. Γιατί, όπως προαναφέρθηκε ο καταναλωτής προσβλέπει στη μεγιστοποίηση του οφέλους του από την επιλογή ενός προϊόντος.
Όμως, η επιλογή της επένδυσης σε καινοτομίες που αφορούν σε νέους τρόπους παραγωγής ενέργειας, δεν εκτιμώνται από τους ορθολογικούς καταναλωτές ως μεγιστοποίηση χρησιμότητας των χρημάτων που δαπανούν. Αυτό συμβαίνει γιατί οι άνθρωποι δεν χρειάζονται ανανεώσιμες, χρειάζονται απλά ενέργεια, κάτι που το δεδομένο σύστημα ήδη τους παρείχε και μάλιστα φθηνά.
Γι' αυτό, η προώθηση των νέων προϊόντων επιχειρήθηκε αφενός με προσπάθειες εξαιρετικά αδύναμης αποδοχής από το κοινό (εν ονόματι του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής), αφετέρου δε διαμέσου υποχρεωτικών κανονισμών και εφαρμογής νέων νομοθετήσεων καθώς και μηχανισμών της αγοράς- αύξηση της τιμής του ρεύματος.
Η επιβολή τεχνολογιών συνιστά το δεύτερο πόλο στον αντίποδα της δημοκρατίας.
Έτσι, το παγκόσμιο σύστημα διακυβέρνησης υπό τις περιγραφείσες συνθήκες προτιμά ένα απολυταρχικό σύστημα διακυβέρνησης και αγορών.
Για να δανειστούν τα κράτη προκειμένου να προωθηθούν οι νέες μη ελκυστικές τεχνολογίες.
Ο νέος τύπος διακυβέρνησης, δηλαδή επίφαση δημοκρατίας, εξυπηρετεί τόσο την εθελούσια επιλογή όσο και την επιβολή νέων προϊόντων και ισορροπεί, όπως η τραμπάλα, όπου εμφανής είναι η πτώση του βάρους υπέρ του ελλείμματος δημοκρατίας.
Οι παραπάνω διαδικασίες έχουμε την αίσθηση ότι περιγράφουν την πρόσφατη δεκαπενταετία που διανύουμε.
Για να τροφοδοτήσουμε τη σκέψη μας και να κατανοήσουμε καλύτερα το οικονομικό, τεχνικό και γεωπολιτικό περιβάλλον που ζούμε σήμερα, στη βάση των σκέψεων που αναφέρθηκαν παραπάνω σχετικά με την σύνδεση τεχνολογικών καινοτομιών και δημοκρατίας, θα αναφερθούμε στα τεχνολογικά επιτεύγματα που άλλαξαν τον κόσμο μας τα τελευταία 300 χρόνια.
Στην πρώτη και σπουδαιότερη βιομηχανική επανάσταση (περίπου 1760-1840) η ατμομηχανή της οικονομικής ανάπτυξης ήταν η Αγγλία (και εν συνεχεία οι ΗΠΑ) με την εφεύρεση στην κυριολεξία της ατμομηχανής (1712) που έδωσε φτερά στη βιομηχανική επανάσταση στις μηχανές και στην κίνηση, τραίνα, πλοία. Ακολούθησαν, η μηχανή νηματοποίησης βαμβακιού που έδωσε ώθηση στην παραγωγή υφασμάτων, το τσιμέντο στις δομικές κατασκευές, ο τηλέγραφος που βοήθησε στις επικοινωνίες, η ραπτομηχανή που οδήγησε στη μαζική παραγωγή ενδυμάτων, οι σιδηρόδρομοι από το 1840 και μετά, το ασανσέρ διευκόλυνε τη δόμηση καθ' ύψος, το ατσάλι που ώθησε τις κατασκευές και την επέκταση των πόλεων, ο δυναμίτης για τη διάνοιξη δρόμων, τούνελ και σιδηροδρομικών οδεύσεων μέσα από τα βουνά, η μεγάλης κλίμακας παραγωγή θειικού οξέως βοήθησε στην κατεργασία ορυκτών, στη λεύκανση υφασμάτων, στη διύλιση πετρελαίου, στην κατασκευή λιπασμάτων και η παραγωγή μεγάλης κλίμακας αλκαλίων σε μια σειρά άλλων εφευρέσεων στην παραγωγή γυαλιού, κατεργασία υφασμάτων, παραγωγή σαπουνιού και στην βιομηχανία χαρτιού (πηγή).
Τα επιτεύγματα της πρώτης βιομηχανικής επανάστασης συμπίπτουν χρονικά με την παγκόσμια ηγεμονία της Βρετανικής αυτοκρατορίας και την θαλάσσια κυριαρχία της (1714-1837) καθώς και με την κορύφωση της αποικιοκρατίας- το 1867 η βασίλισσα Βικτώρια στέφθηκε αυτοκράτειρα της Ινδίας.
Συμπίπτουν όμως και με τις δύσκολες προσπάθειες δημοκρατικοποίησης στην Αγγλία, που ξεκίνησαν από το 1707, στις ΗΠΑ, σύνταγμα το 1787, στη Γαλλία, επανάσταση το 1789.
Όπως παρατηρούμε όλες οι εφευρέσεις βελτίωναν την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
Περίπου από το1840 έως το 1870, κατά την δεύτερη βιομηχανική επανάσταση και μέχρι το 1913 διακρίθηκαν κυρίως οι ΗΠΑ και η Γερμανία.
Χημεία, ηλεκτρισμός, μηχανή εσωτερικής καύσης, ποδήλατο, κινηματογράφος, ηλεκτρική σκούπα, η ασπιρίνη, οι ακτίνες -Χ, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, διανομή με πίστωση, εμβόλια, το τηλέφωνο, ο λαμπτήρας, το αυτοκίνητο με μηχανή εσωτερικής καύσης και καύσιμο βενζίνη, η πρώτη μεγάλη γέφυρα του Brooklyn, το πρώτο μηχανοκίνητο αεροπλάνο και το πρώτο μαζικά παραγόμενο αυτοκίνητο της Ford ήταν κάποιες από τις καινοτομίες αυτής της εποχής.
Αυτή η νέα φάση περισσότερο ενίσχυε την παλιά παρά την υποκαθιστούσε και κατά τη διάρκεια της η δημιουργία μονοπωλιακών επιχειρήσεων, οδήγησε στη υπαναχώρηση της ελεύθερης ανταγωνιστικής αγοράς. Επίσης, σημειώθηκε έντονη αύξηση του τριτογενούς τομέα, εμπόριο- γραφεία.
Στην Belle Epoque, μέχρι τις παραμονές του 1ου Π.Π, η ευημερία και οι ανθηρές οικονομικές δραστηριότητες του δυτικού κόσμου, στηρίζονταν σε μεγάλο βαθμό στις ταχύτατα αυξανόμενες εκβιομηχανιζόμενες χώρες που ήταν ταυτόχρονα και παραγωγοί και αγορές.
Αξίζει να κάνουμε μια αναφορά στο γεγονός ότι μεταξύ 1873 και 1896 σημειώθηκε στην Ευρώπη ταχύρρυθμη ανάπτυξη των ημερομισθίων, γεγονός που υποβοήθησε την απορρόφηση της νέας παραγωγής αγαθών.
Και η δεύτερη περίοδος της βιομηχανικής επανάστασης, όπως είδαμε, παρήγε αγαθά πολύ ελκυστικά για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των ανθρώπων.
Στο διάστημα αυτό οι διαδικασίες δημοκρατικοποίησης συνεχίζονταν, όπως στις ΗΠΑ 1898-1918. Ανεξάρτητα κράτη άρχισαν να ιδρύονται προκειμένου να καρπωθούν τα οικονομικά οφέλη των τεχνολογικών εξελίξεων, π.χ Γερμανική αυτοκρατορία, 1871-1918, Ιταλία, 1861.
Τα τελευταία τουλάχιστον 50 χρόνια, η τεχνολογική πρόοδος οφείλεται κυρίως στους Η/Υ και στην προσπάθεια εξάντλησης του δυναμικού τους με τεχνολογικές εφαρμογές, σημαντική συνεισφορά κι αυτή για την βελτίωση της καθημερινής ζωής.
Από το μηχανικό αναλογικό υπολογιστή που χρησιμοποιήθηκε για πολεμικούς σκοπούς στο 2ο Π.Π η τεχνολογία έφθασε σε δυσθεώρητα ύψη του ηλεκτρονικού ψηφιακού προγραμματιζόμενου υπολογιστή. Κι αυτή η τεχνολογική περίοδος προσέφερε και προσφέρει πολλά στον άνθρωπο, στους τομείς της υγείας, της διασκέδασης (TV, MP3, κινητά) κ.α Έφθασαν όμως σε ένα σημείο υπερβολής τέτοιο, που να μην είναι τόσο αναγκαία ή ελκτική η χρησιμότητα τους, όπως π.χ τα Smart συστήματα διαχείρισης ηλεκτρισμού στο σπίτι κ.α
Όπως προαναφέρθηκε, κάθε δυναμικό εξαντλείται βαθμιαία. Ίσως έχει σημάνει η εξάντληση κι αυτού του δυναμικού , δηλαδή της μεγαλύτερης απόδοσης της κερδοφορίας του κεφαλαίου, από αυτό τον πόρο. Απλά, ροκανίζεται ο χρόνος με βελτιώσεις μέχρι τη νέα μεγάλη εμπορική εφαρμογή νέας επιστημονικής ανακάλυψης. Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ο επόμενος αιώνας θα είναι ο αιώνας της φωτονικής (που έχει ξεκινήσει με τις οπτικές ίνες, Laser), όπως ο προηγούμενος ήταν ο αιώνας της ηλεκτρονικής. Οι νέες προβλεπόμενες καινοτομίες προφανώς τώρα αναπτύσσονται, αλλά δεν έχουν φθάσει ακόμα στο στάδιο ευρέων εμπορικών εφαρμογών για να κινήσουν ξανά την αγορά, μέσω προϊόντων ελκυστικών στους ανθρώπους.
Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις δεν έχουν μια καθορισμένη χρονική αλληλουχία, αλλά αλληλοεπικαλύπτονται και βρίσκονται σε συνεχή εξάρτηση από την πρωτογενή έρευνα και επιστήμη.
Στο μεταξύ, αναπτύχθηκαν, εφαρμόστηκαν και βελτιώνονται οι ΑΠΕ για την αναπλήρωση του χαμένου κέρδους.
Ας εξετάσουμε το υπολειπόμενο δυναμικό των Φ/Β και των αιολικών . Έτσι, θα κατανοήσουμε το γιατί τώρα αναπτύσσονται άλλες ΑΠΕ όπως η γεωθερμία, η ενέργεια των κυμάτων και βελτιώνονται παλαιότερες τεχνολογίες ΑΠΕ, χωρίς μεγάλο ειδικό βάρος στην παραγόμενη ενέργεια (πηγή).
Επιπρόσθετα, κυρίως ανατέλλουσα είναι η μπλέ ανάπτυξη -Blue Growth-εκμετάλλευση των πόρων των θαλασσών, φύκια, ιχθυοκαλλιέργειες, θαλάσσια βιοτεχνολογία κλπ (αν σκεφτεί κάποιος ότι σήμερα 16 Οκτωβρίου 2015 παρουσιάζεται στη Βενετία η «Πρωτοβουλία Blue Med- μπλέ ανάπτυξη και δουλειές στη Μεσόγειο», υπ' αυτό το πρίσμα ίσως δίνεται μια διαφορετική ερμηνεία στην πρόσφατη Πρωτοβουλία της Γερμανίας για κοινές περιπολίες στο Αιγαίο, κι αυτό γιατί οι επιχειρήσεις θέλουν σταθερότητα).
Σύμφωνα με την αναλύτρια Jacqueline Lilinshtein, του Bloomberg New Energy Finance στις 14/10/2014 προβλέπονταν ότι από την πλευρά των ηλιακών θα συνεχίσει η πίεση των περιθωρίων κέρδους προς τα κάτω, από την πλευρά των αιολικών ο ανταγωνισμός με το αέριο θα ασκήσει ιδιαίτερες πιέσεις (πηγή).
Ένα χρόνο αργότερα, 14/10/2015 τα κόστη στις ΑΠΕ πέφτουν περίπου στα επίπεδα των ορυκτών καυσίμων, καθώς πτωτικό είναι και το κόστος εξόρυξης του shale gas, όπως φαίνεται στα παρακάτω διαγράμματα.
Πηγή: Bloomberg
Οι τρείς τάσεις που διαμορφώνονται κατά τον αναλυτή είναι οι ακόλουθες:
1. Τα φθηνά ορυκτά καύσιμα θα είναι παρόντα γιατί τα κόστη παραγωγής τους θα μειώνονται.
2. Οι ΑΠΕ διαλείποντος έργου θα κυριαρχήσουν στην παροχή ηλεκτρικού ρεύματος μέχρι το 2040, αλλά με τεράστια προβλήματα για τους διαχειριστές δικτύων.
3. Η ζήτηση της ενέργειας ομαλοποιείται χάνοντας τους δεσμούς της με την οικονομική ανάπτυξη.
Στο μεταξύ, η εκμετάλλευση του shale gas ξεκινάει και στην Ευρώπη, που παρουσιάζει ανεκμετάλλευτο ακόμα δυναμικό.
Ενδιαφέρουσα είναι η τελευταία παρατήρηση του αναλυτή του Bloomberg, που μας δίνει το κίνητρο να θέσουμε το ερώτημα:
Αφού η ζήτηση ενέργειας από φ/β και αιολικά δεν θα συνδέεται με την οικονομική ανάπτυξη δηλαδή την κερδοφορία, τότε περιμένουμε την εφαρμογή νέων τεχνολογιών για να καλύψουν την κερδοφορία του κεφαλαίου.
Ας ευχόμαστε, οι νέες καινοτομίες, όπως το νέου τύπου αυτοκίνητο, να ρίξουν το βάρος προς την τεχνολογική επανάσταση και να μην χρειάζονται επιβολή, όπως οι ΑΠΕ.
Μόνο έτσι οι τεχνολογικές καινοτομίες θα λειτουργήσουν προς όφελος της δημοκρατίας και θα σταθεροποιηθεί το σύστημα, γιατί εκτός από την οικονομία θα έχει να κερδίσει και η κοινωνία. Δυστυχώς, όμως κάτι τέτοιο δεν διαβλέπουμε στο εγγύς μέλλον.
Κατερίνα Μπερλή, Χημικός Μηχ/κός- Περιβαλλοντολόγος
