Πρέπει να ομολογήσω ότι ανέκαθεν προτιμούσα τις λέξεις από τις εξισώσεις. Για να βρω άκρη σε αυτόν τον λαβύρινθο, στηρίζομαι στους συναδέλφους μου των οικονομικών ειδησεογραφικών πρακτορείων Bloomberg και Reuters που πληρώνονται γι' αυτή τη δουλειά. Nobody is perfect.
Marc Roche, Banksters [έκδοση ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, 2015, μετάφραση Γιάννη Καυκιά, σελίδες 177-189].
Άγιος Καπιταλισμός! Αγγελικά πλασμένος! [Ε.Π]
Αυτός είναι αναμφίβολα και ο λόγος που δεν ενδιαφέρθηκα ποτέ πραγματικά για τα γραφεία οικονομικών ελεγκτών, με κυριότερα τα Deloitte, PwC, EY και KPMG (τέσσερα, όπως και στους Τρεις Σωματοφύλακες), τα ονόματα των οποίων το ευρύ κοινό αγνοεί. Οι πρόεδροι-γενικοί διευθυντές τους, που αποφεύγουν τα τηλεοπτικά πλατό, είναι άγνωστοι στον λόχο των βεντετών του Σίτι.
Δεν ξέρω τίποτε γι' αυτούς. Δεν διασταυρώνομαι ποτέ μαζί τους μέσα στον συνωστισμό του μπαρ της όπερας του Κόβεντ Γκάρντεν ή στο άψογα κουρεμένο γρασίδι του Γκλίντεμπουρν. Δεν τους βλέπουμε να ποζάρουν συν γυναιξί και τέκνοις στα σαλόνια των περιοδικών, ούτε να τρέχουν καταϊδρωμένοι σε κάποιον μαραθώνιο για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Δεν έχουν ούτε το φωτοστέφανο του επιχειρηματικού τραπεζίτη, που μοιράζεται μονίμως τον χρόνο του ανάμεσα σε χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες και σε συνεδριάσεις διοικητικών συμβουλίων στις πέντε άκρες του πλανήτη, ούτε το ύφος των δικηγόρων-νομικών συμβούλων επιχειρήσεων, με το πόδι στο πηδάλιο του μετρητή αμοιβών. Αυτοί οι ειδικοί που ελέγχουν ιδιωτικά εταιρικά σχήματα δεν ακολουθούνται ούτε από τους αναλυτές των τραπεζών ούτε από τους δημοσιογράφους του οικονομικού Τύπου. Είναι αόρατοι. Οποίο προνόμιο!
Η εικόνα της αδελφότητας είναι ελάχιστα κολακευτική. Αυτοί οι γενναίοι στρατιώτες του γκρίζου και επιτηδευμένου κόσμου των αριθμών βρίσκονται σε διαρκή αναντιστοιχία με τον φανταχτερό χρηματοπιστωτικό κόσμο που ελέγχουν τακτικά.
Πάντως, παρά την τεχνικότητα του επαγγέλματος του, ο ελεγκτής είναι ένα πρόσωπο-κλειδί του σύγχρονου καπιταλισμού. Είναι ένας αγγελιοφόρος ανάμεσα στις εταιρείες των οποίων εξετάζει τους λογαριασμούς και στους επενδυτές των οποίων οι τοποθετήσεις βασίζονται στην αξιοπιστία των λογιστικών καταστάσεων. Πιστοποίηση των στοιχείων, εκτίμηση των προοπτικών κέρδους ή μεριδίων αγοράς, προετοιμασία των εγγράφων που ζητούνται από τις χρηματιστηριακές αρχές και τον ρυθμιστή, ρύθμιση των φορολογικών ζητημάτων, ενημέρωση των μετόχων και των υπαλλήλων: ο οδικός χάρτης ενός οικονομικού ελεγκτή είναι ένα έργο βαρετό και ταυτόχρονα ουσιώδες. Στο μπάσκετ θα ήταν η τρίτη και τελευταία γραμμή άμυνας, έπειτα από το μάνατζμεντ και τους εκτιμητές ρίσκων.
Το βάρος του κουαρτέτου είναι τεράστιο. Οι Deloitte, PwC, Ernst and Young και KPMG είναι υπεύθυνοι για τους λογαριασμούς του συνόλου των εταιρειών που απαρτίζουν τον δείκτη FTSE 100, των εκατό μεγαλύτερων σε κεφαλαιοποίηση επιχειρήσεων του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου. Το ίδιο ισχύει και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για ευκολία, οι βιομηχανικές και οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες αποφεύγουν να αλλάζουν ελεγκτή. Καθώς η τιμή του εισιτηρίου είναι εξωφρενική, τα μικρά και μεσαία γραφεία δεν μπόρεσαν ποτέ να βρουν μια θέση στον ήλιο.
Οι γραφιάδες μας δεν είναι μόνο εγγυητές της ορθότητας των λογαριασμών. Ο λογιστικός έλεγχος δεν είναι παρά ένα προϊόν-κράχτης για τους «Μπιγκ Φορ», οι οποίοι προσφέρουν στις επιχειρήσεις την τεχνογνωσία τους στους τομείς της στρατηγικής, της αναδιοργάνωσης και της πληροφορικής. Οι πρόεδροι-γενικοί διευθυντές ακούν τις συμβουλές τους και δανείζουν κεφάλαια στις μικρές και στις μεσαίες επιχειρήσεις. Μπορεί, τώρα, να απαγορεύεται στους οίκους λογιστικού ελέγχου που αναπτύσσουν δραστηριότητα στις ΗΠΑ να πουλούν συμβουλές σε εταιρείες των οποίων τους λογαριασμούς εξετάζουν, αλλά αυτό δεν τις εμποδίζει να το κάνουν στις άλλες χώρες του πλανήτη.
Το κεκτημένο προνόμιο που κατέχει το ολιγοπώλιο των γραφείων οικονομικών ελεγκτών ενισχύθηκε μετά την κρίση του 2008. Πράγματι, το επάγγελμα δεν επλήγη από την απότομη στροφή προς την ενίσχυση της ρύθμισης που έπληξε άλλους επαγγελματίες του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Ωστόσο, αυτός ο ουσιώδης κρίκος στην αλυσίδα της εμπιστοσύνης φέρει ένα βαρύ μερίδιο ευθύνης για την καταιγίδα που ξέσπασε με τα Subprimes. Οι ελεγκτές είχαν αποσιωπήσει το κολοσσιαίο χρέος των τραπεζών-πελατών τους για την αξιοποίηση των τίτλων τους. Δεν έκριναν καλό να ενημερώσουν τις Αρχές για τις ενδεχόμενες υποψίες τους σχετικά με το μέγεθος του κινδύνου μη αποπληρωμής των δανείων. Εξάλλου, οι κυβερνήσεις απευθύνθηκαν στο ίδιο κουαρτέτο αυτού του επαγγελματικού τομέα το 2008, προκειμένου να οργανώσουν το συντεταγμένο ξεπούλημα των χρεοκοπημένων τραπεζών ή να διασώσουν τους οργανισμούς που κινδύνευαν. Είναι αλήθεια ότι οι Αρχές δεν είχαν επιλογή!
Η χρεοκοπία της Lehman Brothers ήρθε να υπογραμμίσει αυτό το παράδοξο.
Στις 13 Σεπτεμβρίου 2008, ενώ δειπνεί με την οικογένεια του σε ένα κινεζικό εστιατόριο των προαστίων του Λονδίνου, ο Τόνι Λόμας, ειδικός των πτωχεύσεων στο γραφείο οικονομικών ελεγκτών PwC, δέχεται ένα τηλεφώνημα από τον νομικό σύμβουλο της Lehman Brothers International Europe, ο οποίος τον ρωτά αν μπορεί να ασχοληθεί, ενδεχομένως, με την πτώχευση του ευρωπαϊκού πόλου της τράπεζας που είναι εγκατεστημένος στο Λονδίνο. Ο Λόμας είχε γίνει γνωστός επειδή είχε οργανώσει τις πτωχεύσεις της Enron Ευρώπης, της MG Rover και του μεγιστάνα των μίντια Ρόμπερτ Μάξγουελ. Στις 15 Σεπτεμβρίου, επτά και πενήντα έξι το πρωί (ώρα Λονδίνου), η πτώχευση ανακοινώνεται επίσημα. Με το άνοιγμα του Χρηματιστηρίου, ο Λόμας ζητά από έναν δικαστή του Λονδίνου την προστασία του νόμου που απαιτείται για να εγκατασταθεί στα γραφεία της τράπεζας, η οποία και του παραχωρείται.
Λίγες ημέρες μετά την κατάρρευση της Lehman, ο Λόμας, παλιά καραβάνα στις πτωχεύσεις, με δέχεται στον δέκατο έβδομο όροφο της λονδρέζικης έδρας της πρώην θυγατρικής της τράπεζας, για να μιλήσουμε σχετικά με την απίστευτη ακαταστασία των λογαριασμών, που δεν αποτυπώνουν καθόλου τα περιουσιακά στοιχεία του οίκου. Όταν όμως αναφέρω το γραφείο Ernst & Young, ελεγκτή των λογαριασμών της Lehman, τράπεζας που οι Αρχές υποπτεύονται για παραποίηση των λογιστικών καταστάσεων και για μυστικές αγοραπωλησίες που δεν περιλαμβάνονται στον ισολογισμό, ο συνομιλητής μου έχει ξαφνικά φαγούρα στα πόδια και με αφήνει σύξυλο με τις ερωτήσεις μου. Πέντε χρόνια αργότερα, στα τέλη του 2013, στο πέρας μιας μακράς δικαστικής διαδικασίας, το γραφείο Ernst & Young δέχτηκε τελικά να αποζημιώσει τους επενδυτές της Lehman.
Lehman, ΑΙG, Bear Sterns, Dexia, Bank of Scotland... Οι οικονομικοί ελεγκτές έχουν αναμειχθεί στις μεγαλύτερες χρεοκοπίες που προκάλεσε η κρίση των subprimes. Να έβγαλαν τάχα τα αναγκαία διδάγματα; Προφανώς όχι, αν δούμε τη μαύρη σειρά σκανδάλων που ξέσπασαν το 2008.
Η διαμάχη σχετικά με την εξαγορά, το 2011, του βρετανικού οίκου έκδοσης λογισμικών Autonomy από την Hewlett-Packard, έναντι 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που πληρώθηκαν τοις μετρητοίς, είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο αμερικανός αγοραστής ισχυρίζεται ότι το μάνατζμεντ του Autonomy είχε αποκρύψει μια τεράστια «τρύπα» στον ισολογισμό του 2010, προσφεύγοντας σε λογιστικές ταχυδακτυλουργίες. Ο νέος ιδιοκτήτης αναγκάστηκε να βάλει στο ταμείο... 5 δισεκατομμύρια δολάρια για να καλύψει την «τρύπα»!
Ο ιδρυτής και πρώην πρόεδρος-γενικός διευθυντής του αγγλικού οίκου ήταν λάτρης του Τζέιμς Μποντ. Ο επιχειρηματίας κυκλοφορούσε με Άστον Μάρτιν, ενώ στις ομιλίες του και στις παρουσιάσεις των αποτελεσμάτων της επιχείρησης ανέφερε συνεχώς τα κατορθώματα του πράκτορα 007. Προς τιμήν του μυστικού πράκτορα της Αυτής Μεγαλειότητας, είχε μάλιστα εγκαταστήσει ένα ενυδρείο γεμάτο πιράνχας στην είσοδο της έδρας της εταιρείας του, στο Καίμπριτζ.
Μέχρι εδώ όμως η σύγκριση. Ο ήρωας του Ίαν Φλέμινγκ ήταν γόης, ενώ ο δικός μας ένας άξεστος τύραννος. Ο βιαστικός επιχειρηματίας, παίζοντας το ανεκδιήγητο νούμερο του πωλητή, δεν δίσταζε να ταπεινώνει τους συνεργάτες του χρησιμοποιώντας όλα τα κοσμητικά επίθετα μπροστά σε πελάτες και προμηθευτές. Πάνω απ' όλα, αυτός ο πραγματικός τύραννος της υψηλής τεχνολογίας ήταν άσος στην τέχνη των λογιστικών ταχυδακτυλουργιών. Για να αυξήσει εικονικά τον τζίρο και να παρουσιάσει τεχνητά μια προσωρινή αύξηση των εσόδων, ο μάγος περιλάμβανε στον ισολογισμό, για παράδειγμα, τις... πιθανές πωλήσεις. Οι αναλυτές που ανησυχούσαν για την παραποίηση των λογαριασμών ήταν πρόσωπα ανεπιθύμητα στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων. Ο μεγάλος άνδρας ήταν στενός φίλος του διευθυντή του γραφείου Deloitte στο Καίμπριτζ, αρμοδίου για τον έλεγχο των λογαριασμών του οίκου Autonomy. Κινούνταν στους ίδιους κοινωνικούς και επαγγελματικούς κύκλους της μικρής πανεπιστημιούπολης.
Η υπόθεση Autonomy, στην οποία ενεπλάκησαν και τα τέσσερα γραφεία οικονομικών ελεγκτών, είναι ενδεικτική της επιρροής τους στην επιχειρηματική ζωή των δύο ακτών του Ατλαντικού. Ο οίκος Autonomy είναι πελάτης του γραφείου Deloitte. Το γραφείο KPMG συμβούλευσε τον πωλητή σε αυτή την ειδική αγοραπωλησία, ενώ το γραφείο Ernst & Young τέθηκε στην υπηρεσία του αγοραστή. Όσο για το PwC, του ανατέθηκε η έρευνα για τον εντοπισμό των λογιστικών πρακτικών που επέτρεψαν το «φούσκωμα» της αξίας των περιουσιακών στοιχείων της πουλημένης εταιρείας. Υπέροχο θέαμα, πραγματικά, να βλέπεις τους τέσσερις επαγγελματίες των λογαριασμών να μπλέκουν τα μπούτια τους.
Το σκάνδαλο με τον Autonomy δεν είναι, δυστυχώς, μεμονωμένο φαινόμενο, αντίθετα μάλιστα.
Τον Ιανουάριο του 2012 το γραφείο PwC καταδικάστηκε να καταβάλει βαρύ πρόστιμο για πλημμελή έλεγχο των συναλλαγών της χρηματομεσιτικής βρετανικής θυγατρικής της αμερικανικής τράπεζας JP Morgan- πάλι αυτή! Η δωροδοκία διεφθαρμένων αστυνομικών, με αντάλλαγμα πληροφορίες, από τους δημοσιογράφους της News of the World; Και αυτή διέφυγε την προσοχή των οικονομικών ελεγκτών του γραφείου Ernst & Young, που εξέτασε τους λογαριασμούς της News Corporation, του συγκροτήματος ΜΜΕ που ελέγχει ο Ρούπερτ Μέρντοχ. Το γραφείο Ernst & Young επικύρωσε επίσης χωρίς δισταγμό τους παραποιημένους λογαριασμούς της Anglo Irish Bank, της οποίας η κατάρρευση είχε αναγκάσει το Δουβλίνο να σπεύσει σε βοήθεια των τραπεζών του. Βοήθεια που ανάγκασε την Ιρλανδία να ζητήσει διεθνή βοήθεια το 2011. Το γραφείο Deloitte, από τη μεριά του, βρέθηκε εμπλεκόμενο στην παραβίαση των αμερικανικών κυρώσεων εναντίον του Ιράν από την πελάτισσα του, τη βρετανική υπερπόντια τράπεζα Standard Charterd. Τέλος, το 2013 ένας από τους βασικούς συνεταίρους του γραφείου KPMG κρίθηκε ένοχος παραβίασης του κανόνα για την ίση πρόσβαση στην πληροφορία, επειδή είχε πουλήσει εμπιστευτικές πληροφορίες που αφορούσαν πελάτες του εν λόγω γραφείου σε έναν φίλο του, ο οποίος τις χρησιμοποίησε για να κερδοσκοπήσει στο Χρηματιστήριο.
Η απαρίθμηση των σκανδάλων προκαλεί ίλιγγο, πόσο μάλλον όταν, μετά την απάτη που οδήγησε, το 2001, στη χρεοκοπία (τη μεγαλύτερη στην αμερικανική ιστορία) τον αγοραπωλητή ενέργειας Enron και στον καταποντισμό το γραφείο οικονομικών ελεγκτών Arthur Andersen, θα μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι οι ελεγκτές θα συνετίζονταν. Δυστυχώς, δεν συνέβη καθόλου αυτό.
Η νεοϊδρυθείσα τότε εταιρεία του Τέξας, ειδικευμένη αρχικά στη μεταφορά φυσικού αερίου, είχε προσλάβει το ονομαστό γραφείο οικονομικών ελεγκτών Arthur Andersen, νούμερο ένα παγκοσμίως στον τομέα του. Τελικά, η Enron δεν ήταν παρά μια οφθαλμαπάτη, όπως τα εικονικά χωριά του Ποτέμκιν που στήνονταν στη Ρωσία τον 18ο αιώνα για να κρύψουν τη φτώχεια. Καθώς κουβαλούσε ένα κολοσσιαίο χρέος, που αποκρυπτόταν με παράνομα λογιστικά τεχνάσματα, η εταιρεία κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος.
Το γραφείο Arthur Andersen είχε παραποιήσει τον ισολογισμό της εταιρείας, για να την κάνει πιο ευπαρουσίαστη στους αναλυτές. Οι οικονομικοί ελεγκτές είχαν παραποιήσει τις λογιστικές καταστάσεις, όπως οι χαρτοκλέφτες που παίζουν με σημαδεμένα χαρτιά στα παράνομα καταγώγια. Οι δύο συνεταίροι που έκαναν τον έλεγχο είχαν, επιπλέον, καταστρέψει ενοχοποιητικά έγγραφα. Το γραφείο οικονομικών ελεγκτών; Βυθίστηκε αύτανδρο!Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία: στη μακριά αλυσίδα σκανδάλων, οι ελεγκτές των λογαριασμών συγκαταλέγονται συχνά μεταξύ των πρώτων στον κατάλογο των υπευθύνων. Και όμως, αν εξαιρέσουμε το γραφείο απατεώνων Arthur Andersen, που βυθίστηκε αύτανδρο μαζί με τον πελάτη του, την Enron, αυτοί οι οργανισμοί-κλειδιά του καπιταλιστικού συστήματος δεν υπέστησαν καμία συνέπεια και δεν τους επιβλήθηκε η ποινή που τους άξιζε.
Ο λόγος; Το συντεχνιακό πνεύμα αυτής της αξιοσέβαστης συντεχνίας -δεν τολμούμε να πούμε «σέκτας»- κάνει θαύματα.
Η χρεοκοπία της BCCI (Bank of Credit and Commerce International) μας προσφέρει, από αυτή την άποψη, το καλύτερο παράδειγμα. Ναρκωτικά, πολιτική, τρομοκρατία, διαφθορά: το σκάνδαλο που ξέσπασε στο Λονδίνο στις 5 Ιουλίου 1991 είχε προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις. Στην «BCCI Connection» που είχε πλέξει η ιδρυθείσα στο Πακιστάν τράπεζα, με βασικό μέτοχο τον εμίρη του Αμπού Ντάμπι, βρέθηκαν αναμεμειγμένοι οι ιθύνοντες κύκλοι των ΗΠΑ, της Μεγάλης Βρετανίας και των χωρών του Κόλπου. Η έβδομη στον κόσμο ιδιωτική τράπεζα, δραστήρια σε εβδομήντα οκτώ χώρες, αποτέλεσε τον πυρήνα μιας απάτης μεγάλης κλίμακας, εγκληματικών λογιστικών παραποιήσεων και ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Χρεοκόπησε μάλιστα οριστικά το 2013.
Έναν χρόνο νωρίτερα είχα πάρει συνέντευξη από έναν συνεταίρο του βρετανικού γραφείου οικονομικών ελεγκτών Touche Ross, ο οποίος είχε αναλάβει να διαλευκάνει το μεγαλύτερο -για την εποχή του- σκάνδαλο στην ιστορία του Σίτι. «Η BCCI είναι ένα γιγαντιαίο παζλ, με χιλιάδες κομμάτια, και στο κουτί του δεν υπάρχει η εικόνα του» μου είπε. Όταν όμως ανέφερα τις ευθύνες του γραφείου Price Waterhouse που έκανε τον έλεγχο των λογαριασμών της BCCI, ο συνομιλητής μου κλείστηκε σαν στρείδι, όπως έμελλε να κάνει και ο Τόνι Λόμας δεκαέξι χρόνια αργότερα, όταν ανέφερα τις ευθύνες ενός άλλου γραφείου στην υπόθεση Lehman Brothers. Διότι θα είχε μάλλον κάνει και αυτός το ίδιο με τον συνάδελφο του αν βρισκόταν στη θέση του, θα είχε επικυρώσει χωρίς δισταγμό τους λογαριασμούς των ληστών αυτού του είδους!
Το γραφείο Price Waterhouse κρίθηκε ένοχο για συνεργία σε απάτη, επειδή είχε παραβλέψει τις αναρίθμητες απάτες αυτής της σατανικής τράπεζας και καταδικάστηκε τελικά... στην καταβολή ενός ασήμαντου προστίμου.
Εκτός από το ολιγοπώλιο που έχει πλέξει σαν δίχτυ με σφιχτές θηλιές, η παρέα των οικονομικών ελεγκτών έχει και ένα άλλο μεγάλο πλεονέκτημα για να επιβάλλει τη θέληση της: ένα τεράστιο κύκλωμα άσκησης επιρροής, απόλυτα υπαρκτό αλλά αόρατο. Οι «Μπιγκ Φορ» επηρεάζουν πολλούς πρώην υπουργούς και πρώην ανώτατους κρατικούς υπαλλήλους με ογκώδη ατζέντα διευθύνσεων που έχουν αναλάβει να τους ανοίγουν πόρτες. Τα γραφεία οικονομικών ελεγκτών είναι σημαντικοί χρηματοδότες πολιτικών κομμάτων στις δύο ακτές του Ατλαντικού. Σε αντίθεση όμως με τις τράπεζες, η διαφθορά γίνεται σε συνθήκες μεγάλης μυστικότητας.
Σε μια εταιρική δομή δεν χρειάζεται να δώσεις λογαριασμό σε τρίτους, πέρα από τους υπεύθυνους για τα αποτελέσματα των δικών τους δραστηριοτήτων εταίρους. Κάτω αυτές τις συνθήκες, η απόκρυψη της ταυτότητας των σκοτεινών συμβούλων είναι παιχνίδι για μικρά παιδιά.
Αυτή η επιρροή επιτρέπει στο λόμπι των οικονομικών ελεγκτών να καταργεί πολλές ρυθμίσεις που θα μπορούσαν να απειλήσουν τα συμφέροντα του. Έτσι, έπειτα από πιέσεις που άσκησε, ο νέος αμερικανικός νόμος χρηματοπιστωτικής ρύθμισης Ντοντ-Φρανκ δεν αφορά τα γραφεία οικονομικών ελεγκτών. Στην Ευρώπη, η συμμορία των τεσσάρων αποδείχθηκε ασυναγώνιστη στον τομέα άσκησης επιρροής, προκειμένου να μετριάσει τα μέτρα που προβλέπει το σχέδιο οδηγίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υποχρεωτική εκ περιτροπής ανάθεση των ελέγχων. Ο τομέας αξιοποίησε δεόντως την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης για να υπονομεύσει τις πιο δρακόντειες πρωτοβουλίες των Βρυξελλών, καθότι ο λογιστικός έλεγχος μπορεί να συστηματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά είχε γεννηθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, για τον έλεγχο των λογαριασμών του εμπορίου με τις αποικίες. Είναι ένα από τα τελευταία κοσμήματα του Στέμματος, και η κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας σκοπεύει να το διαφυλάξει.
Επιπλέον, αυτό το σχετικά άγνωστο στο ευρύ κοινό επάγγελμα αποτελεί το βασικό γρανάζι του International Accounting Standard Board (IASB Σώμα Διεθνών Λογιστικών Προτύπων). Πρόκειται για μια πολύ διακριτική ένωση στην οποία οι αμερικανικές αρχές ανέθεσαν μια σημαντικότατη αρμοδιότητα: να ορίζει τα διεθνή λογιστικά πρότυπα εκτός των ΗΠΑ (Στο εσωτερικό των ΗΠΑ τους κανόνες ελέγχου ορίζει το Σώμα Οικονομικών Λογιστικών Προτύπων).
Τα μεγάλα σκάνδαλα των τελευταίων ετών εξέθεσαν, στην πλειονότητα τους, σε δημόσια κριτική τους οικονομικούς ελεγκτές. Οι παραλείψεις τους είναι ανησυχητικές, καθώς η συμμορία των τεσσάρων μπορεί δυνητικά να αποτελέσει μείζονα κίνδυνο για ολόκληρο το σύστημα. Αν ένας από αυτούς τους κολοσσούς ξαφνικά χρεοκοπούσε, θα πάγωνε αμέσως το ένα τέταρτο των δεδομένων για τους πελάτες που είναι απαραίτητα προκειμένου να λειτουργήσουν οι αγορές. Σε αντίθεση με αυτό που συνέβη όταν αφανίστηκε το γραφείο Arthur Andersen το 2002, η παγκοσμιοποίηση και η αλληλοδιασύνδεση του επιχειρηματικού κόσμου θα μπορούσαν να προκαλέσουν αύριο αλυσιδωτές καταρρεύσεις, που δεν θα άφηναν τίποτε όρθιο.
Ο κίνδυνος είναι ακόμα πιο μεγάλος αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι οικονομικοί ελεγκτές είναι άπιαστοι στην τέχνη τού να αφαιρούν τα ρίσκα από τον ισολογισμό μιας εταιρείας. Το μέγεθος και η πολυπλοκότητα των λογιστικών πράξεων αποβλέπουν συχνά στο να θολώσουν τα νερά. Ανοίγουν την πόρτα σε κάθε είδους αποκρύψεις. Αυτές οι «εξαφανίσεις» ορισμένων περιουσιακών στοιχείων ευνοούν την προσφυγή στον δανεισμό.
Οι ελεγκτές των λογαριασμών συμβαίνει επίσης να κανακεύουν τους πελάτες τους στο ζήτημα των αμοιβών. Για παράδειγμα, είναι ασυναγώνιστοι στο να αξιοποιούν την αδιαφάνεια του τρόπου υπολογισμού των μπόνους. Παίζοντας με τους λογιστικούς κανόνες, μπορούν -άνετα και καθ' όλα νόμιμα- να τα εντάξουν στη γενική κατηγορία «επιχειρησιακές δαπάνες». Αυξάνοντας τεχνητά τα κέρδη, μπορούν να αυξήσουν τα πριμ που παίρνουν οι διευθυντές στο τέλος του έτους. Ούτε γάτα ούτε ζημιά.
Άλλο στοιχείο που καθιστά τον κίνδυνο ακόμα πιο απτό: τα περιουσιακά στοιχεία που αποκρύπτονται φυγαδεύονται συχνά για να διαφυλαχθούν σε κάποιον φορολογικό παράδεισο. Ένα γραφείο οικονομικών ελεγκτών έχει, κατά μέσον όρο, είκοσι υπεράκτιες θυγατρικές. Και, όταν λέμε υπεράκτιες, εννοούμε φοροδιαφυγή, που μετονομάστηκε ευσχήμως σε «φορολογική βελτιστοποίηση». Τα μεγάλα γραφεία βοηθούν έτσι τις επιχειρήσεις, όπως και τους πλούσιους ιδιώτες, να αποφύγουν τη φορολογία, υποδεικνύοντας στους πελάτες τους, απολύτως νόμιμα, τους καλύτερους τρόπους για να πληρώνουν όσο το δυνατόν λιγότερους φόρους. Διαθέτουν πλήρη και ακριβή γνώση των κατά τόπους φορολογικών νομοθεσιών και μπορούν να εντοπίσουν τα «παράθυρα» και τα κενά τους. Η σύγκρουση συμφερόντων είναι ολοφάνερη. Πράγματι, σε πολλές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, οι «Μπιγκ Φορ» τσεπώνουν ζουμερές αμοιβές, εργαζόμενοι για τις φορολογικές αρχές, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της φορολογικής νομοθεσίας. Από την άλλη, «μεταπωλούν» σε όποιον προσφέρει περισσότερα τις πληροφορίες που συλλέγουν από τις εν λόγω Αρχές, δηλαδή από τους πελάτες τους στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Οπότε, τίθεται το ερώτημα: μήπως πρέπει να ελέγξουμε τους ελεγκτές;
Πηγή: grafoulis
