Όλες αυτές τις ημέρες, ακόμη και τη στιγμή που με κλειστές τις τράπεζες επικράτησε ο πλήρης πανικός και η σύγχυση, εξακολούθησα σχεδόν στα όρια της νευρικότητας να διατηρώ μία αισιοδοξία. Ακόμη κι όταν έβλεπα να διαψεύδεται η μία μετά την άλλη οι πιθανότητες να φτάσουμε στο απόλυτο αδιέξοδο, η αισιοδοξία μου, πιο ασθενής μεν, εντούτοις δε με εγκατέλειψε ποτέ.
Του Γιώργου Σαχίνη
Η αισιοδοξία μου βασικά στηρίζεται στο ότι, το εγχείρημα του ευρώ (που βεβαίως μόνο για τους λαούς δεν είναι φτιαγμένο) είναι πολύ σημαντικό για να το διακινδυνεύσει κανείς (ήδη αντιμετωπίζουν μεγάλες εκροές οι ιταλικές τράπεζες, οι μετοχές των οποίων πιέζονται αρκετά στο χρηματιστήριο των ΗΠΑ), οι γεωπολιτικές απειλές δεν είναι αμελητέες, η ειρήνη είναι σπουδαιότερη από την οικονομία, ενώ κανένας δε θέλει να δημιουργηθεί μία επόμενη Ουκρανία στη Μεσόγειο και το υπογάστριο των Βαλκανίων - μία ανεξέλεγκτη πύλη παράνομων μεταναστών, από επικίνδυνες περιοχές του πλανήτη.
Σας λέω δηλαδή ότι, παρά τα "μαύρα σύννεφα" από παντού, ακόμη κι αν κάποιος δε συμμερίζεται την αισιοδοξία μου, οφείλει έστω να είναι ψύχραιμος, προετοιμασμένος ασφαλώς για τα χειρότερα, αλλά ευχόμενος τα καλύτερα - διατηρώντας την ελπίδα πως, αυτή τη φορά, η Ελλάδα θα ασχοληθεί σοβαρά και υπεύθυνα με την επίλυση των πραγματικών οικονομικών, πολιτικών, πολιτισμικών και κοινωνικών προβλημάτων της, σε συνθήκες εθνικής ομοψυχίας, καθώς επίσης με την ουσιαστική βοήθεια της Ευρώπης, χωρίς το ΔΝΤ.
Μερικές φορές είναι καλό να ακούμε ακόμα και το αυτονόητο, όταν όλα τα άλλα φαίνονται περίεργα. Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας σε συνέντευξη του το βράδυ της Δευτέρας διευκρίνισε ότι ο ελληνικός λαός είναι ευρωπαϊκός, προσθέτοντας ότι δεν είναι ούτε ασιατικός ούτε αφρικανικός. Πρέπει να φανταστούμε ότι ήταν απαραίτητο σε αυτήν την περίοδο. Βέβαια, έχουμε μπουχτίσει με όλους όσους θέλουν συνεχώς να μας βάλουν μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με άλλους που ξεχνούν το Βυζάντιο, λες κι είναι μια λεπτομέρεια και με άλλους που δε θυμούνται ότι ο Ελληνισμός γέννησε τον ουμανισμό κι ότι αποτελεί η ελληνο-λατινική παράδοση τον πυρήνα όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι, είναι καλό να θυμηθούμε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην ευρωζώνη υπάρχει και η Κύπρος, διότι φαίνεται ότι πολλοί το ξεχνούν έντεχνα. Κανένας δεν μπορεί να μας βάλει εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου σε πολιτισμικό επίπεδο, αφού είμαστε η πηγή. Δεν έχουμε ενταχθεί σ' ένα ξένο πεδίο, αλλά είμαστε στη νοόσφαιρά μας, αφού η νοητική μας επιρροή έχει δώσει το στίγμα. Κι ο Ελληνισμός έκανε την καινοτομία της δημοκρατίας και δεν έχει ανάγκη από κανέναν για να μας εξηγήσει τι έχουμε εφεύρει λόγω ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Όταν η γλώσσα σου υπάρχει εδώ και αιώνες κι όταν έχεις προσφέρει στην Ανθρωπότητα την έννοια της δημοκρατίας, μπορείς να διεκδικήσεις την ιδιότητα ενός διαχρονικού λαού, που σέβεται όλος ο πλανήτης για το έργο που έχει παραγάγει ανά τους αιώνες. Και πολιτιστικά και νομικά θαυμάζουν το ελληνικό πνεύμα για τα κατορθώματά του, που έχει κάνει μάλιστα, πάντα σε αντίξοες συνθήκες, λόγω ισχυρών εχθρών.
Για να πετύχεις αυτήν την αποδοχή πρέπει να έχεις ονόματα, όπως είναι ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής, ο Ευριπίδης, ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Αρχιμήδης, ο Μέγας Αλέξανδρος. Έτσι το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής. Όταν επιλέγεις το κείμενο ενός δημοψηφίσματος, γιατί δεν το γράφεις όλο στη γλώσσα μας; Για να αποδείξεις τις μεταφραστικές σου ικανότητες; Για να φανεί ότι δεν είναι δικό σου; Κανείς δε μας επέβαλε το δημοψήφισμα κι αποτελεί δική μας δημοκρατική επιλογή. Δεν έχει καν σημασία το θέμα του κειμένου. Αλλά αφού ανήκει στην ιστορία του λαού μας, γιατί να μην είναι μόνο στη γλώσσα μας; Είναι δικό μας θέμα και δικό μας μέλλον και αυτό είναι ελληνικό κι όχι ξένο, γιατί έχουμε και πολιτισμό και νομική υπόσταση.
Όταν όλοι πιστεύουν ότι παίζεται μόνο ένα παίγνιο, έχει ενδιαφέρον να σκεφτείς αν είναι διπλό. Διότι αν παραμένεις στην ανάλυσή σου μόνο στο πρώτο, τότε θα σε εκμεταλλευτούν για το δεύτερο, δίχως να το αντιληφθείς και στη συνέχεια θα σου εξηγήσουν ότι είσαι και υπεύθυνος για τη δεύτερη επιλογή, αφού ακολουθεί την πρώτη. Μόνο που εσύ έπαιζες μ' έναν γύρο, ενώ υπήρχαν δύο.
Όταν ο κίνδυνος εμφανίζεται μόνο και μόνο σε κομματικό επίπεδο και δεν εμφανίζεται σε εθνικό, αν κάποιος δεν ανήκει στην παράταξή σου ή στο κόμμα σου, δε θα τον αγγίξει και θα σε αφήσει με τον κίνδυνό σου. Αν καταφέρεις όμως τουλάχιστον επικοινωνιακά, ακόμα κι αν είναι άνευ ουσίας, να τον πείσεις ότι είναι εθνικού ενδιαφέροντος, τότε θα μεταφερθεί ο κίνδυνος σε άλλο επίπεδο και θα μπορέσεις να λειτουργήσεις χωρίς να υποστείς αρνητικές επιπτώσεις. Αυτό το διπλό παίγνιο έχει ένα πλεονέκτημα, αν έχεις να κάνεις με κάποιον που δεν κατέχει το πρόβλημα. Αλλά παρουσιάζει ένα σοβαρό μειονέκτημα αν το διπλό παίγνιο γνωστοποιηθεί.
Σε αυτήν την περίπτωση εμφανίζεται το φαινόμενο boomerang και αυτό που νόμιζες ότι ήταν ένας καλός ελιγμός, χάνει, όταν ο άλλος βρει έναν αποτελεσματικό συνδυασμό. Μπορείς να κάνεις πολλές κινήσεις και να λες πολλά λόγια, αλλά η απουσία πράξεων θα αποδείξει ότι υπάρχει απουσία στρατηγικού βάθους και το εργαλείο που επέλεξες για να παραμείνεις θα είναι το ίδιο που θα σε διώξει ανελέητα.
Η ελληνική καινοτομία δεν είναι μόνο θεωρητική. Είναι και αυτή που σε πρακτικό επίπεδο επιτρέπει στον Ελληνισμό να ξεφύγει από τις παγίδες του κομματισμού. Ξέρουμε στη στρατηγική ότι όταν υπάρχουν τρεις επιλογές, το πιο αποτελεσματικό είναι να επιλέξουμε την τέταρτη. Κι όταν κάποιος επιμένει να σε βάλει σε ένα δίλημμα, μπορείς να κάνεις μία μεταφορά δομής που να εξηγεί καλύτερα το αληθινό πλαίσιο της επιλογής, αφού έχεις εντοπίσει το διπλό παίγνιο. Διότι αν επινοήσεις έναν ισομορφισμό που αποσαφηνίζει τα δεδομένα, τότε η αρχική συγκεκριμένη διατύπωση δεν έχει κανένα νόημα, αφού αφοπλίστηκε η παγίδα της μέσω του ισομορφισμού.
Με άλλα λόγια όσο και να θέλει να σε μπερδέψει ένα ερώτημα, αν εντοπίσεις τη σημασιολογία του πίσω από το συντακτικό, τότε η επιλογή σου θα έχει σχέση μόνο και μόνο με τη σημασία κι όχι τις προτάσεις. Έτσι ο Ελληνισμός απελευθερώνεται κι αποφασίζει εθνικά ποιο είναι το μέλλον του, δίχως κανένα παραταξιακό ή κομματικό εμπόδιο, αφού πια βλέπει ξεκάθαρο το τοπίο που βρισκόταν έντεχνα στην ομίχλη. Κανείς από εμάς δεν είναι αρκετά κορόιδο για να καταλάβει τη χειραγώγηση. Κατά συνέπεια τώρα πλέον είναι θέμα επεξήγησης κι ενημέρωσης του ισομορφισμού, για να μπορέσει ο λαός να είναι αντάξιος του διαχρονικού Ελληνισμού.
Το ζήτημα δεν είναι κομματικό, αλλά εθνικό. Κι όσοι πιστεύουν ότι το κόμμα τους είναι η πατρίδα τους μας αφήνουν αδιάφορους. Η κυβέρνηση αντιπροσωπεύει την Ελλάδα κι όχι ένα ή δύο κόμματα. Είναι, βέβαια, τα κόμματα που κερδίζουν τις εκλογές, γιατί ζούμε σ' ένα δημοκρατικό καθεστώς και αυτό είναι το πρέπον για τον ελληνικό λαό. Όμως μόλις λήγουν οι εκλογές και δημιουργείται κυβέρνηση, αυτή είναι για όλο το λαό κι όχι μόνο για ένα μερίδιό του.
Κατά συνέπεια δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα των παρατάξεων και των τάσεων, αλλιώς δεν μπορεί να εκφραστεί με ξεκάθαρο τρόπο και δεν μπορεί να υποστηρίξει μία ενιαία στρατηγική που έχει συνάφεια με τα πραγματικά δεδομένα. Υπάρχουν χώρες που κατέρρευσαν γιατί η πολιτική τους ηγεσία λειτουργούσε αποκλειστικά κομματικά και το πρόβλημά τους ήταν μόνο και μόνο πώς να σώσουν το κόμμα τους για να διαφυλάξουν τις θέσεις τους, αφού αν υπήρχαν δημοκρατικές εκλογές δε θα άντεχαν την επιλογή. Η υψηλή στρατηγική μιας χώρας δεν έχει σχέση με τα κόμματα και οι ιδεολογίες που δεν την αξιοποιούν είναι μικρής διάρκειας. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα δε θα λυθούν κομματικά, αλλά εθνικά, διότι είναι ο Ελληνισμός που βοηθάει την Ελλάδα, αλλιώς αυτή όχι μόνο θα πέθαινε με τα κόμματα, αλλά δε θα ζούσε καν, γιατί θα την είχαν εξοντώσει λόγω έλλειψης στρατηγικής επιπέδου.
Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι ένα θεμελιακό στοιχείο για τον Ελληνισμό κι έχει γίνει μία διαχρονική αξία. Επί της ουσίας αυτό σημαίνει ότι ήμασταν, είμαστε και θα είμαστε αξιόπιστοι. Διότι χωρίς αξιοπιστία, εύκολα καταρρέει η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αφού δέχεται επιθέσεις στις οποίες δεν μπορεί ν' αντεπεξέλθει και στη συνέχεια υπάρχουν επιπτώσεις που δε διορθώνονται, επειδή έχουν γίνει με πράξεις που αποτελούν μη αναστρέψιμες κινήσεις.
Έχει λοιπόν σημασία να είσαι αξιόπιστος σε εθνικό επίπεδο, για να σέβονται οι άλλοι το λαό σου. Το πρόβλημα λοιπόν συνδέεται ως δεσμός με την αρχική ιδιότητα και μπορεί να την εκφυλίσει. Έτσι δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις ως επιχείρημα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια για να είσαι αναξιόπιστος. Σε επίπεδο διαπραγματεύσεων δεν έχει νόημα όταν είναι μη μηδενικού αθροίσματος το παίγνιο να το παρουσιάζεις ως παίγνιο μηδενικού αθροίσματος, διότι οι άλλοι παίκτες το γνωρίζουν και δεν αλλάζουν ούτε τη γνώμη τους ούτε τη στρατηγική τους συμπεριφορά. Μπορεί να επηρεάζεις άλλους άσχετους και χωρίς γνώσεις για το παίγνιο αλλά αυτό βέβαια δεν έχει καμία επίπτωση στο παίγνιο.
Τα σενάρια και οι προβλέψεις - Υπάρχει πάντα ένα πεδίο για συνομιλίες
Ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε ορθολογικά τα δεδομένα που μας απασχολούν είναι να έχουμε γνώση του λεκτικού του τελευταίου σταδίου της διαπραγμάτευσης. Έτσι, έχοντας την επίσημη μετάφραση του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά και το γνήσιο κείμενο, μπορούμε να αξιολογήσουμε όχι μόνο τις 10 προτάσεις, αλλά και τις εκτιμήσεις με τα τρία σενάρια που υπολογίζονται με την προϋπόθεση, βέβαια, της ευνοϊκής χρηματοδότησης.
Με την ανάλυση των δεδομένων μπορούμε, πρώτον, να αναδείξουμε τα σημεία που διαμορφώθηκαν για να ενσωματώσουν τις ελληνικές προτάσεις και αιτήματα έως την απόκτηση της επίσημης άποψης με όλα τα ελληνικά σημεία που έχουμε προωθήσει και που έχουν είτε γίνει αποδεκτά, είτε απορρίφθηκαν. Αυτή η εξέταση του πλαισίου θεωρούμε ότι είναι απαραίτητη για κάθε Έλληνα πολίτη που θέλει να παίξει ένα ρόλο στα δεδομένα που διαμορφώνονται καθημερινώς. Και αυτή η γνώση επιτρέπει να ερμηνεύσουμε ορθολογικά και στρατηγικά το ίδιο το κείμενο του δημοψηφίσματος, που δίχως αυτήν την επεξήγηση παραμένει εντελώς θολό. Η ανάγνωση και η ανάλυση επιτρέπει την ανάπτυξη ενός στρατηγικού νοητικού σχήματος που ενεργοποιείται μέσω της νοημοσύνης μας δίχως παρεμβολές.
Όσοι βιάζονταν να μιλήσουν για τα γεγονότα που θα υπάρξουν σε μερικές μέρες, θα ήταν καλό να εξετάσουν και τα δεδομένα της χθεσινής ημέρας, όπως ξεκίνησαν με σενάρια της "ύστατης" στιγμής. Η αλήθεια εξαρχής ήταν ότι εντός πλαισίου και χωρίς παράταση υπάρχει πάντα ένα πεδίο για συνομιλίες, όσο κι αν όλα δείχνουν "ακραία" που μπορούν να μας επιτρέψουν να απεμπλακούμε από δεσμευτικές παγίδες. Κατά συνέπεια, είναι πιο ορθολογικό να μη βιαζόμαστε να καταλήξουμε, γιατί συμβαίνουν πάντα αλλαγές που αλλάζουν ριζικά τα σενάρια των προβλέψεων. Συνομιλούμε με εταίρους και έχουμε θεωρητικά, όσο δύσκολη κι αν είναι η κατάσταση, το δικαίωμα να κάνουμε προτάσεις που τροποποιούν τα δεδομένα, όχι στις γενικές τους γραμμές, αλλά σε λεπτομέρειες που μας αφορούν και για τις οποίες έχουν προσωπική άποψη λόγω βιώματος διάφορες μερίδες του ελληνικού λαού. Η κίνηση του δημοψηφίσματος δε μας εμποδίζει να πάρουμε πρωτοβουλίες, ειδικά όταν μπορούμε να παίξουμε εντός χρονικών ορίων με στρατηγική και ορθολογισμό.
Τώρα, βέβαια, οι κινήσεις πρέπει να είναι πράξεις για να γίνει κατανοητό σε όλους τους άλλους παίκτες ότι είμαστε αξιόπιστοι κι ως κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι ως μέλος της ευρωζώνης. Διότι αυτό είναι το διακύβευμα. Οι Έλληνες δεν είναι ούτε τεμπέληδες, ούτε λαμόγια, ξέρουν να αντέχουν έναν αγώνα όταν πρόκειται περί δικαιοσύνης. Θα το παλέψουμε, λοιπόν, και σήμερα για να δούμε ποια θα είναι η πορεία μας αύριο. Είμαστε η Ευρώπη, είμαστε η Ελλάδα.
