Η ελληνική νόσος - Analyst.gr

Οι τραπεζικές επιθέσεις, η μαζική εκροή κεφαλαίων δηλαδή από το χρηματοπιστωτικό σύστημα κλιμακώθηκε κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, οδηγώντας τις τράπεζες στο χείλος του γκρεμού - γεγονός σχετικά εύλογο, με κριτήριο την προβλεπόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, λόγω της αδυναμίας εύρεσης μίας βιώσιμης λύσης με τους πιστωτές της. Η εικόνα που παρουσιάζεται είναι η εξής:

Πρόκειται φυσικά για μία πολύ άσχημη εξέλιξη, η οποία συνεχίζεται από την αρχή του έτους, φέρνοντας όλο και πιο κοντά την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος - με τρομακτικές συνέπειες για την ελληνική κοινωνία.

Εν τούτοις, τα πολιτικά κόμματα δεν φαίνεται να το συνειδητοποιούν, κρίνοντας από την αδυναμία τους να συνεννοηθούν μεταξύ τους - όπως διαπιστώθηκε από μία ακόμη συνεδρίαση της Βουλής, με θέμα τις προτάσεις των δανειστών, όπου επεκράτησε ξανά η διχόνοια.

Στο δρόμο της Αργεντινής

Περαιτέρω, όπως έχουμε αναφέρει πολλές φορές, η Ελλάδα βαδίζει στα ίχνη της Αργεντινής (άρθρο) - ενώ, εάν δεν ήταν μέλος της Ευρωζώνης, θα είχε ήδη επιλέξει το δρόμο που ακολούθησε η μεγάλη και πλούσια σε φυσικούς πόρους χώρα της Λατινικής Αμερικής. Τη μονομερή στάση πληρωμών δηλαδή, με την οποία «φλερτάρει» ήδη από χθες η κυβέρνηση - μετά από πέντε χρόνια υπαγωγής της στο ΔΝΤ, στον επικεφαλής οργανισμό της Τρόικας.

Αυτό σημαίνει πιθανότατα πως οι δύο χώρες έχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, όπως πιστεύει ένας συνάδελφός μας (A. Velasco) - εκτός φυσικά από την κακή μακροοικονομική παράδοση, η οποία συνοδεύει την ιστορική εξέλιξη τους.

Η τοποθέτηση του αυτή στηρίζεται σε μία πρόσφατη μελέτη της ασιατικής τράπεζας ανάπτυξης (πηγή), η οποία κατηγοριοποιεί την παγκόσμια οικονομία σε τέσσερις ομάδες: όπου στις δύο πρώτες συμπεριλαμβάνονται οι χώρες ανωτέρου μεσαίου και υψηλού εισοδήματος, ενώ στις άλλες οι μεσαίου και χαμηλού εισοδήματος.

Τα όρια βέβαια που τοποθετούνται από την Παγκόσμια Τράπεζα, όσον αφορά το ανώτερο μεσαίο εισόδημα (αγοραστική δύναμη 7.250 $), καθώς επίσης το ανώτατο (αγοραστική δύναμη 10.750 $), φαίνονται χαμηλά.

Εν τούτοις, επειδή αναφέρονται αφενός μεν στην αγοραστική αξία των εισοδημάτων, η οποία σε πολλές χώρες είναι η διπλή από κάποιες άλλες (για παράδειγμα, το ΑΕΠ της Κίνας σε κανονικές τιμές είναι 10,36 τρις $, ενώ σε όρους αγοραστικής αξίας 17,63 τρις $, ενώ των Η.Π.Α. 17,42 τρις $ και 17,46 τρις $ αντίστοιχα - προβλέψεις 2014), καθώς επίσης στο έτος 1990, δεν πρέπει να κρίνει κανείς τα ποσά με βάση το σήμερα ή με την αγοραστική αξία της Δύσης, η οποία συχνά συμπίπτει με την κανονική.

Το κοινό τώρα χαρακτηριστικό της Ελλάδας και της Αργεντινής δεν είναι άλλο από το ότι, αποτελούν τις μοναδικές χώρες που «κόλλησαν» για ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από όλες τις άλλες, στην κατηγορία του ανώτερου μεσαίου εισοδήματος - πριν από τη μετάβαση τους στην ανώτατη.

Συνεχίζοντας, σύμφωνα με την έρευνα, η Αργεντινή εξελίχθηκε σε μία χώρα ανωτέρου μεσαίου εισοδήματος το 1970 - παραμένοντας στάσιμη στη θέση αυτή για 40 ολόκληρα χρόνια, καταφέρνοντας να μεταβεί στην ανώτατη μόλις το 2010. Αντίστοιχα, η Ελλάδα προσχώρησε στη διεθνή ανώτερη μεσαία τάξη το 1972 - φτάνοντας όμως στην ανώτατη ενωρίτερα, το 2000, μετά από 28 χρόνια παραμονής της στην προηγούμενη κατηγορία.

Καμία όμως άλλη χώρα στον πλανήτη, από αυτές που έφτασαν στην ανώτατη εισοδηματική ομάδα μετά το 1950 και στη συνέχεια, δεν παρέμεινε στάσιμη στη μεσαία για τόσα πολλά χρόνια - αφού η μέση διάρκεια της μετάβασης ήταν 14 χρόνια, με κράτη όπως η Νότια Κορέα, η Ταιβάν και το Χονγκ Κονγκ να παραμένουν στάσιμα μόλις 7 χρόνια.

Ειδικά όσον αφορά την Ελλάδα, με κριτήριο τα στοιχεία του ΔΝΤ (πηγή), μετά την κρίση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της σε όρους αγοραστικής δύναμης έχει μειωθεί κατά 10% από το 2010, καθώς επίσης κατά 18% από το 2007 - οπότε πιθανότατα δεν ανήκει πλέον στις χώρες της ανώτατης εισοδηματικής ομάδας. 

Όσον αφορά όμως την Αργεντινή, το κατά κεφαλήν εισόδημα της έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου, επίσης μετά το 2010 - αν και, επειδή συνεχίζει να βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, δεν είναι απίθανο να συμβαδίσει ξανά με την Ελλάδα, μετά από μία ανάλογη πτώση του κατά κεφαλήν εισοδήματος.

Στο γράφημα που ακολουθεί φαίνεται η εξέλιξη του κατά κεφαλήν εισοδήματος της Ελλάδας σε όρους αγοραστικής αξίας (ΡΡΡ), καθώς επίσης της Αργεντινής (διακεκομμένη γραμμή, δεξιά στήλη) - η οποία είναι ανάλογη.

Έτσι λοιπόν συμπεραίνεται πως και οι δύο χώρες υποφέρουν από την «παγίδα του μεσαίου εισοδήματος» - όπως αποκαλείται η στασιμότητα τους στη συγκεκριμένη περιοχή για πάρα πολλά χρόνια, καθώς επίσης ο κίνδυνος «υποτροπιασμού» που εμφανίζουν, όταν ευρίσκονται πλέον στην ανώτατη. Τα αίτια τώρα της παγίδας είναι τα εξής:

Τα αίτια της παγίδας

Είναι γνωστό το ότι εκείνες οι κοινωνίες, στις οποίες η πολιτική εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων και δήθεν εκλεκτών, δεν εξελίσσονται στους τομείς της καινοτομίας και της ανάπτυξης - επειδή οι καινοτόμοι νέοι επιχειρηματίες δεν πιστεύουν πως θα ωφεληθούν οι ίδιοι από την εργασία τους ή πως έχουν ίσες ευκαιρίες με την ελίτ.

Όσον αφορά τους υπόλοιπους, διαπιστώνοντας πως με τη διαπλοκή, με τις γνωριμίες και με τη διαφθορά μπορούν να κερδίσουν πολύ περισσότερα, δεν απασχολούνται με πραγματικά δημιουργικές πρωτοβουλίες - ενώ το δημόσιο μετατρέπεται σε ένα μη παραγωγικό και μη ανταγωνιστικό πελατειακό κράτος, το οποίο στραγγαλίζει την εκάστοτε οικονομία.

Από την άλλη πλευρά, με την πάροδο του χρόνου η πολιτική μετατρέπεται σε υποχείριο μίας μικρής εγχώριας ελίτ, η οποία κατάφερε να πλουτίσει σε μεγάλο βαθμό από τα προνόμια που της παρείχαν προηγουμένως τα κόμματα εξουσίας - οπότε οι επιχειρηματικοί όμιλοι, αποκτώντας τα σημαντικότερα μέσα παραγωγής της χώρας, μαζί με τα ΜΜΕ, ελέγχουν πλέον απολυταρχικά την εκάστοτε κυβέρνηση.

Στη συνέχεια εμποδίζουν όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι εις βάρος τους - όπως την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη βελτίωση της είσπραξης των φόρων κοκ., ενώ φυσικά φοροδιαφεύγουν, διενεργούν λαθρεμπόριο, διαφθείρονται και διαφθείρουν.

Μεταξύ άλλων, διαφθείρουν τους ηγέτες των εργατικών συνδικάτων, έτσι ώστε να εμποδίζεται η είσοδος των ξένων επιχειρήσεων - ενώ, παρά το ότι οι δημόσιες δαπάνες είναι πολύ υψηλές (46% στην Ελλάδα), δεν διενεργούνται ορθολογικές κρατικές επενδύσεις (υπερτιμολόγηση δημοσίων έργων από την ελίτ κλπ.) και οι υποδομές παραμένουν ανεπαρκείς.

Εύλογα λοιπόν το δημόσιο δημιουργεί συνεχώς ελλείμματα και χρέη, οι τιμές των προϊόντων παραμένουν υψηλές, ενώ δυσχεραίνεται η δραστηριοποίηση νέων επιχειρήσεων - έως εκείνη τη στιγμή που η χώρα χρεοκοπεί, με αποτέλεσμα να μειώνεται ξανά το κατά κεφαλήν εισόδημα των Πολιτών της.

Όπως έχει τεκμηριωθεί δε από την πράξη, η εγχώρια ελίτ συνεργάζεται με τους διαχειριστές της πτώχευσης (ΔΝΤ, Τρόικα), προδίδοντας τη χώρα της έναντι των ίδιων ανταλλαγμάτων που της παρείχε στο παρελθόν η πολιτική - μία προνομιακή μεταχείριση δηλαδή.

Η μετάβαση

Για να μεταβεί μία χώρα από τα ανώτερα μεσαία εισοδήματα στα ανώτατα, πρέπει να αναδιατάξει τους πόρους της, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της - να εξελιχθεί στους τομείς της γνώσης, καθώς επίσης της έντασης δεξιοτήτων (υψηλή τεχνολογία κλπ.). Κάτι τέτοιο είναι όμως ανέφικτο για οικονομικά ασταθείς χώρες, με προβλήματα φορολογικού πλαισίου, γραφειοκρατίας, εκπαίδευσης, υποδομών κοκ. (άρθρο).

Εάν λοιπόν δεν τα καταφέρει, αποκτώντας τη δυνατότητα να προσφέρει ανταγωνιστικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές (ανάλυση), τότε δυστυχώς η οικονομία της υποτροπιάζει - με αποτέλεσμα να καταρρέει ξανά το βιοτικό της επίπεδο, επιστρέφοντας στο παρελθόν.

Αυτήν ακριβώς την τραγωδία βιώνει σήμερα η Ελλάδα, όπως πολλές φορές τις προηγούμενες δεκαετίες - κάτι που δυστυχώς δεν θεραπεύεται ούτε με τα δάνεια των Ευρωπαίων, ούτε με την υιοθέτηση της δραχμής, ούτε με άλλου είδους τεχνάσματα.

Στο σημείο αυτό εύλογα αναρωτιέται κανείς εάν η χώρα θα μπορούσε να καταπολεμήσει τα εσωτερικά της προβλήματα (διαπλοκή, διαφθορά, πελατειακό κράτος, κυριαρχία της εγχώριας ελίτ κλπ.), μέσω της κάθαρσης που ενδεχομένως θα προκαλούσε η επώδυνη χρεοκοπία της ή/και η ακόμη πιο οδυνηρή επιστροφή στο εθνικό νόμισμα - κρίνοντας από την εξέλιξη του ΑΕΠ της Αργεντινής, αφού εκδίωξε το ΔΝΤ και πτώχευσε (γράφημα).

Η απάντηση είναι βέβαια πολύ δύσκολο να δοθεί, πόσο μάλλον όταν από το γράφημα φαίνεται καθαρά πως προηγήθηκε μία τεράστια πτώση του ΑΕΠ της - η οποία ξεπέρασε το 35% σε σχέση με το 2001 (344,27 δις $), οδηγώντας σε πλήρη απόγνωση την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της. Η χώρα δε χρειάστηκε έξι ολόκληρα χρόνια για να επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα - γεγονός που σημαίνει ότι, βίωσε τρομακτικές καταστάσεις, τις οποίες δεν θα μπορούσε κανείς να προτείνει υπεύθυνα στους Έλληνες.

Με δεδομένη την τεράστια πτώση του ελληνικού ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της εποχής των μνημονίων, με αποτέλεσμα να υποστεί η χώρα μας μία απίστευτη καταστροφή σε όλα τα επίπεδα, οι λύσεις που έχει στη διάθεση της δεν είναι πλέον εύκολες - ενώ έχουν ακόμη περισσότερο δυσκολέψει, μετά το τετράμηνο ναρκοπέδιο που δυστυχώς δεν κατάφερε να ξεπεράσει σωστά η κυβέρνηση.

Παράλληλα, δεν καταπολεμήθηκε η νόσος, από την οποία πάσχει η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, αφού η συνταγή δεν προέβλεπε κάτι τέτοιο - αλλά, αντίθετα, είχε στόχο την ενδοτική συνεργασία της εγχώριας οικονομικής και πολιτικής ελίτ, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η λεηλασία της χώρας. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται πλέον αβίαστα, από τα νέα μέτρα που πρότεινε η Τρόικα - τα οποία έχουν 100% εισπρακτικό χαρακτήρα, με αντικείμενο την εξυπηρέτηση των πιστωτών της χώρας, χωρίς καμία απολύτως αναπτυξιακή «χροιά».

Εν τούτοις, θα ήταν ανεύθυνο να προτείνει κανείς τη χρεοκοπία της Ελλάδας, με στόχο την κάθαρση, καθώς επίσης την επανεκκίνηση της οικονομίας της σε υγιή θεμέλια - παρά το ότι πιθανότατα αποτελεί τη μοναδική δυνατότητα της ριζικής επίλυσης των προβλημάτων της. Ίσως όμως να μην αποφευχθεί τελικά το μοιραίο, οπότε πρέπει να είναι όλοι προετοιμασμένοι για μία πολύ δυσάρεστη χρονική περίοδο - η οποία βέβαια δεν θα είναι συνώνυμη με το τέλος του κόσμου.

Τα αίτια της παγίδας

Είναι γνωστό το ότι εκείνες οι κοινωνίες, στις οποίες η πολιτική εξουσία συγκεντρώνεται στα χέρια των λίγων και δήθεν εκλεκτών, δεν εξελίσσονται στους τομείς της καινοτομίας και της ανάπτυξης - επειδή οι καινοτόμοι νέοι επιχειρηματίες δεν πιστεύουν πως θα ωφεληθούν οι ίδιοι από την εργασία τους ή πως έχουν ίσες ευκαιρίες με την ελίτ.

Όσον αφορά τους υπόλοιπους, διαπιστώνοντας πως με τη διαπλοκή, με τις γνωριμίες και με τη διαφθορά μπορούν να κερδίσουν πολύ περισσότερα, δεν απασχολούνται με πραγματικά δημιουργικές πρωτοβουλίες - ενώ το δημόσιο μετατρέπεται σε ένα μη παραγωγικό και μη ανταγωνιστικό πελατειακό κράτος, το οποίο στραγγαλίζει την εκάστοτε οικονομία.

Από την άλλη πλευρά, με την πάροδο του χρόνου η πολιτική μετατρέπεται σε υποχείριο μίας μικρής εγχώριας ελίτ, η οποία κατάφερε να πλουτίσει σε μεγάλο βαθμό από τα προνόμια που της παρείχαν προηγουμένως τα κόμματα εξουσίας - οπότε οι επιχειρηματικοί όμιλοι, αποκτώντας τα σημαντικότερα μέσα παραγωγής της χώρας, μαζί με τα ΜΜΕ, ελέγχουν πλέον απολυταρχικά την εκάστοτε κυβέρνηση.

Στη συνέχεια εμποδίζουν όλες εκείνες τις πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι εις βάρος τους - όπως την ενίσχυση του ανταγωνισμού, τη βελτίωση της είσπραξης των φόρων κοκ., ενώ φυσικά φοροδιαφεύγουν, διενεργούν λαθρεμπόριο, διαφθείρονται και διαφθείρουν.

Μεταξύ άλλων, διαφθείρουν τους ηγέτες των εργατικών συνδικάτων, έτσι ώστε να εμποδίζεται η είσοδος των ξένων επιχειρήσεων - ενώ, παρά το ότι οι δημόσιες δαπάνες είναι πολύ υψηλές (46% στην Ελλάδα), δεν διενεργούνται ορθολογικές κρατικές επενδύσεις (υπερτιμολόγηση δημοσίων έργων από την ελίτ κλπ.) και οι υποδομές παραμένουν ανεπαρκείς.

Εύλογα λοιπόν το δημόσιο δημιουργεί συνεχώς ελλείμματα και χρέη, οι τιμές των προϊόντων παραμένουν υψηλές, ενώ δυσχεραίνεται η δραστηριοποίηση νέων επιχειρήσεων - έως εκείνη τη στιγμή που η χώρα χρεοκοπεί, με αποτέλεσμα να μειώνεται ξανά το κατά κεφαλήν εισόδημα των Πολιτών της.

Όπως έχει τεκμηριωθεί δε από την πράξη, η εγχώρια ελίτ συνεργάζεται με τους διαχειριστές της πτώχευσης (ΔΝΤ, Τρόικα), προδίδοντας τη χώρα της έναντι των ίδιων ανταλλαγμάτων που της παρείχε στο παρελθόν η πολιτική - μία προνομιακή μεταχείριση δηλαδή.

Η μετάβαση

Για να μεταβεί μία χώρα από τα ανώτερα μεσαία εισοδήματα στα ανώτατα, πρέπει να αναδιατάξει τους πόρους της, αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της - να εξελιχθεί στους τομείς της γνώσης, καθώς επίσης της έντασης δεξιοτήτων (υψηλή τεχνολογία κλπ.). Κάτι τέτοιο είναι όμως ανέφικτο για οικονομικά ασταθείς χώρες, με προβλήματα φορολογικού πλαισίου, γραφειοκρατίας, εκπαίδευσης, υποδομών κοκ. (άρθρο).

Εάν λοιπόν δεν τα καταφέρει, αποκτώντας τη δυνατότητα να προσφέρει ανταγωνιστικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές (ανάλυση), τότε δυστυχώς η οικονομία της υποτροπιάζει - με αποτέλεσμα να καταρρέει ξανά το βιοτικό της επίπεδο, επιστρέφοντας στο παρελθόν.

Αυτήν ακριβώς την τραγωδία βιώνει σήμερα η Ελλάδα, όπως πολλές φορές τις προηγούμενες δεκαετίες - κάτι που δυστυχώς δεν θεραπεύεται ούτε με τα δάνεια των Ευρωπαίων, ούτε με την υιοθέτηση της δραχμής, ούτε με άλλου είδους τεχνάσματα.

Στο σημείο αυτό εύλογα αναρωτιέται κανείς εάν η χώρα θα μπορούσε να καταπολεμήσει τα εσωτερικά της προβλήματα (διαπλοκή, διαφθορά, πελατειακό κράτος, κυριαρχία της εγχώριας ελίτ κλπ.), μέσω της κάθαρσης που ενδεχομένως θα προκαλούσε η επώδυνη χρεοκοπία της ή/και η ακόμη πιο οδυνηρή επιστροφή στο εθνικό νόμισμα - κρίνοντας από την εξέλιξη του ΑΕΠ της Αργεντινής, αφού εκδίωξε το ΔΝΤ και πτώχευσε (γράφημα).

Η απάντηση είναι βέβαια πολύ δύσκολο να δοθεί, πόσο μάλλον όταν από το γράφημα φαίνεται καθαρά πως προηγήθηκε μία τεράστια πτώση του ΑΕΠ της - η οποία ξεπέρασε το 35% σε σχέση με το 2001 (344,27 δις $), οδηγώντας σε πλήρη απόγνωση την συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της. Η χώρα δε χρειάστηκε έξι ολόκληρα χρόνια για να επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα - γεγονός που σημαίνει ότι, βίωσε τρομακτικές καταστάσεις, τις οποίες δεν θα μπορούσε κανείς να προτείνει υπεύθυνα στους Έλληνες.

Με δεδομένη την τεράστια πτώση του ελληνικού ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της εποχής των μνημονίων, με αποτέλεσμα να υποστεί η χώρα μας μία απίστευτη καταστροφή σε όλα τα επίπεδα, οι λύσεις που έχει στη διάθεση της δεν είναι πλέον εύκολες - ενώ έχουν ακόμη περισσότερο δυσκολέψει, μετά το τετράμηνο ναρκοπέδιο που δυστυχώς δεν κατάφερε να ξεπεράσει σωστά η κυβέρνηση.

Παράλληλα, δεν καταπολεμήθηκε η νόσος, από την οποία πάσχει η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες, αφού η συνταγή δεν προέβλεπε κάτι τέτοιο - αλλά, αντίθετα, είχε στόχο την ενδοτική συνεργασία της εγχώριας οικονομικής και πολιτικής ελίτ, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η λεηλασία της χώρας. Το γεγονός αυτό τεκμηριώνεται πλέον αβίαστα, από τα νέα μέτρα που πρότεινε η Τρόικα - τα οποία έχουν 100% εισπρακτικό χαρακτήρα, με αντικείμενο την εξυπηρέτηση των πιστωτών της χώρας, χωρίς καμία απολύτως αναπτυξιακή «χροιά».

Εν τούτοις, θα ήταν ανεύθυνο να προτείνει κανείς τη χρεοκοπία της Ελλάδας, με στόχο την κάθαρση, καθώς επίσης την επανεκκίνηση της οικονομίας της σε υγιή θεμέλια - παρά το ότι πιθανότατα αποτελεί τη μοναδική δυνατότητα της ριζικής επίλυσης των προβλημάτων της. Ίσως όμως να μην αποφευχθεί τελικά το μοιραίο, οπότε πρέπει να είναι όλοι προετοιμασμένοι για μία πολύ δυσάρεστη χρονική περίοδο - η οποία βέβαια δεν θα είναι συνώνυμη με το τέλος του κόσμου.

Analyst Team