Έτοιμος να ανακατέψει την τράπουλα στο παγκόσμιο εμπόριο και, αναπόφευκτα, στη γεωστρατηγική σκακιέρα είναι ο Ομπάμα, που δίνει αγώνα δρόμου για να εξασφαλίσει την έγκριση του Κογκρέσου, ώστε να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις σχετικά με την TPP (Trans Pacific Partnership), τη Συμφωνία Συνεργασίας Ειρηνικού.
Πρόκειται για γιγαντιαίο ντιλ, που θα αφορά τις ΗΠΑ και άλλες 11 χώρες, στην οποία το «Ποντίκι» έχει επιμείνει κατ' επανάληψη. Οι συνομιλίες περιλαμβάνουν «παίκτες» και στις δυο πλευρές του Ειρηνικού, από την Ιαπωνία έως την Αυστραλία. Το γκρουπ χωρών που θα δημιουργηθεί, αν η συμφωνία ολοκληρωθεί, αντιπροσωπεύει, συμπεριλαμβανομένων και των ΗΠΑ, το ένα τρίτο του παγκόσμιου εμπορίου και το 40% το παγκόσμιου ΑΕΠ!
Με δεδομένα τα κολοσσιαία νούμερα, οι διαβουλεύσεις είναι δραματικές και οι διχογνωμίες - υπέρ και κατά της συμφωνίας - έντονες.
? Όσοι τάσσονται υπέρ της υλοποίησης της TPP εκτιμούν ότι θα δημιουργηθούν κέρδη της τάξεως εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσα στην επόμενη δεκαετία μέσω της μείωσης των φραγμών σε εμπόριο και επενδύσεις. Σχετικοί υπολογισμοί δείχνουν ότι για το 2025 η αύξηση του ΑΕΠ σε Ιαπωνία και Σινγκαπούρη θα είναι κατά 2% υψηλότερη αν ισχύσει η συμφωνία, συγκριτικά με τους υπολογισμούς αν δεν ισχύσει. Το ΑΕΠ της Μαλαισίας θα ενισχυθεί κατά 5% και του Βιετνάμ πάνω από 10%.
? Από την πλευρά τους οι ΗΠΑ εκτιμούν ότι η TPP δεν θα αυξήσει δραματικά το ΑΕΠ της, όμως ένα μικρό «συν» ασφαλώς θα υπάρχει, ενώ ο Λευκός Οίκος επιμένει πως θα τονωθούν οι αμερικανικές εξαγωγές κατά 4,39%, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις για το 2025. Οι εξαγωγές ενδιαφέρουν έντονα τις ΗΠΑ, αφού αυτές τείνουν να δημιουργούν τις μεσαίας τάξης θέσεις εργασίας, που τονώνουν τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και μειώνουν την εισοδηματική ανισότητα.
? Οι ΗΠΑ, όμως, θέλουν τη συμφωνία και για έναν ακόμα λόγο. Επειδή θα τους έδινε ένα αναμφισβήτητο εμπορικό «πάτημα» και πλεονέκτημα στην πιο δυναμική οικονομικά περιοχή του πλανήτη, αλλά κι επειδή θα τις βοηθούσε να επιτύχουν μελλοντικές διπλωματικές συμφωνίες στην Ασία, ακόμη ενδεχομένως και με την Κίνα, η οποία απέχει από το ντιλ για την TPP.
? Εκτός, βέβαια, του οικονομικού, διπλωματικού κι εμπορικού πυρετού όσων προσβλέπουν στην επίτευξη της συμφωνίας, υπάρχει και η πλευρά εκείνων που αντιτίθενται. Περιβαλλοντικοί οργανισμοί, ενώσεις εργαζομένων και φορείς ανθρωπίνων δικαιωμάτων προειδοποιούν σε όλους τους τόνους ότι οι διαπραγματεύσεις για τις λεπτομέρειες της συμφωνίας γίνονται σχεδόν εξ ολοκλήρου εν κρυπτώ και καταγγέλλουν τον περιορισμό του δικαιώματος των χωρών να επιλέγουν την εμπορική τους μοίρα.
Η TPP, άλλωστε, είναι στην ουσία κάτι πολύ μεγαλύτερο από μια εμπορική συμφωνία. Είναι η βάση ενός ιστορικού αναπροσανατολισμού της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, που θα της επιτρέψει να συσφίξει δεσμούς με τις ασιατικές χώρες που φοβούνται την αυξανόμενη κυριαρχία της Κίνας στην περιοχή. Πρόκειται στην ουσία για τη ραχοκοκαλιά του σχεδίου Ομπάμα για στροφή προς την Ασία, ένα σχέδιο που θα παρατείνει την αμερικανική επιρροή στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία για πολλά χρόνια ακόμα. Πάντα με το βλέμμα στο αντίπαλο δέος της Κίνας!
Κόντρα με την Κίνα
Οι ΗΠΑ όχι μόνο ενδιαφέρονται να κλείσει η συμφωνία, αλλά βιάζονται κιόλας. Η άνοδος της Κίνας και το ιδιόμορφο είδος του κρατικού κινεζικού καπιταλισμού στρέφουν το εμπορικό παιχνίδι μακριά από αμερικανικές κι άλλες δυτικές εταιρείες. Η Αμερική, λοιπόν, χρειάζεται τη συμφωνία για να αντιμετωπίσει την επιρροή της Κίνας στην Ασία. Φιλοδοξεί ότι θα λειτουργήσει όπως περίπου επέδρασε η συμμετοχή στην Ευρωπαϊκή Ένωση για πρώην κομμουνιστικές χώρες. Δηλαδή η TPP θα διευρύνει τις επενδύσεις και τον ανταγωνισμό.
Αν η Συμφωνία Συνεργασίας Ειρηνικού προχωρήσει, θα σηματοδοτήσει αυτόματα τη νίκη των δυτικών στάνταρ σε διάφορους τομείς, όπως εργασία και περιβάλλον, και κυρίως θα ενθαρρύνει τις γειτονικές χώρες της Κίνας να ενισχύσουν τους εμπορικούς και επενδυτικούς δεσμούς τους με τις υπόλοιπες χώρες που θα μετέχουν στη συμφωνία, καθώς, φυσικά, και με τις ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή, η Κίνα, που θα είναι εκτός TPP, θα μετράει απώλειες τόσο στο ΑΕΠ της όσο και στα κέρδη από τις εξαγωγές της.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι θα δοθεί το σήμα πως η Αμερική σκοπεύει να παραμείνει στην Ασία ως «μεγάλος παίκτης» και σταθεροποιητής, ακόμη κι αν η Κίνα συνεχίσει να εξελίσσεται, αποκτώντας έναν όλο και πιο ισχυρό και παρεμβατικό ρόλο στην παγκόσμια σκακιέρα.
Όσο για τον Ομπάμα, αναζητεί τη συμφωνία εναγωνίως σε μια απόπειρα να αποστομώσει τους επικριτές του που του αποδίδουν ατολμία κι έλλειψη στόχων στη διεθνή πολιτική σκηνή.
Το παιχνίδι στην Ευρώπη
Μπορεί οι προσπάθειες για γιγαντιαία ντιλ μεταξύ ΗΠΑ - Ευρώπης ή ΗΠΑ - Ασίας να εντατικοποιούνται, όμως η πραγματοποίησή τους παραμένει αμφίβολη. Με τόσα διαφορετικά ταμπλό οικονομικών κυρώσεων ή εντάσεων που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή, γίνονται πιο εύθραυστες οι ισορροπίες του παγκόσμιου εμπορίου και της διεθνούς οικονομίας.
Το παλαιό «εργαλείο» πίεσης μέσω οικονομικών κυρώσεων βρίσκεται στο φόρτε του ξανά τα τελευταία χρόνια, ένδειξη της γεωπολιτικής αστάθειας που υπάρχει, ειδικά μετά το κραχ της Lehman Brothers το 2008. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, οι οικονομικές κυρώσεις έφτασαν να πλήξουν κάποιες εποχές ακόμα και τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό!
Κι αν οι σχέσεις ΗΠΑ - Κούβας έχουν περάσει πια εσχάτως σε ένα άλλο επίπεδο μετά την πρόσφατη συνάντηση Ομπάμα - Ραούλ Κάστρο, δεν σημαίνει ότι οι αμερικανικές κυρώσεις σε βάρος της χώρας του Φιντέλ δεν ξεπέρασαν τον μισό αιώνα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.
Οι Αμερικανοί, εξάλλου, εκτιμούν ότι η πρόοδος σε σχέση με τα θέματα του Ιράν και τον διαγραφόμενο συμβιβασμό με την Τεχεράνη προήλθε από τη σκληρή στάση των ΗΠΑ με το ανελέητο εμπάργκο μέχρι τελικής πτώσεως.
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται και ο πόλεμος κυρώσεων ΗΠΑ και Ε.Ε. κόντρα στη Ρωσία, μετά τα γεγονότα της Κριμαίας, με τους Αμερικανούς να απαιτούν διαρκώς από την Ευρώπη ακόμα πιο «επιθετικές» ενέργειες εις βάρος του Πούτιν. Είναι χαρακτηριστικό ότι μπροστά στις διαθέσεις της Ουάσιγκτον το Βερολίνο παίζει πιο μετριοπαθή και συμβιβαστικό ρόλο.
Οι οικονομικός πόλεμος, μάλιστα, βρίσκει γήπεδο και στα ενεργειακά θέματα, με την Κομισιόν να κατηγορεί πρόσφατα την Gazprom για παραβίαση των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού και χειραγώγηση στις τιμές του αερίου. Με απειλή ακόμα και για πρόστιμο στο 10% του παγκόσμιου τζίρου της εταιρείας! Η Μόσχα, πάντως, δεν δείχνει να κάμπτεται, τουλάχιστον σ' αυτήν τη φάση.
Ακόμα, όμως, και μεταξύ ΗΠΑ - Ε.Ε. το κοινό μέτωπο σε ζητήματα όπως αυτό της Ρωσίας δεν παραμένει αρραγές σε άλλα θέματα, αφού τα συμφέροντα συχνά είναι αλληλοσυγκρουόμενα. Οι Βρυξέλλες βάλλουν κατά της Google και οι ΗΠΑ απαντούν με επίθεση στη ναυαρχίδα της γερμανικής οικονομίας, την Deutsche Bank.
Η είδηση, το τελευταίο δεκαήμερο του Απριλίου, ότι η Deutsche Bank θα πρέπει να καταβάλει πρόστιμο 2,5 δισ. δολαρίων στους ρυθμιστικούς φορείς των ΗΠΑ και της Βρετανίας για το σκάνδαλο της χειραγώγησης του επιτοκίου διατραπεζικών χορηγήσεων Libor έκανε τον γύρο του κόσμου.
Λίγες μέρες νωρίτερα οι Βρυξέλλες έβαζαν στο σημάδι την Google, με το τεράστιο εκτόπισμα που έχει αποκτήσει στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία. Με ευθεία επίσημη κατηγορία για παραβίαση των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού στην Ε.Ε. κι απειλή προστίμου στα 6 δισ. ευρώ. Το θέμα της Deutsche Bank θεωρήθηκε, ακόμα και ως προς τη χρονική του συγκυρία, ως η απάντηση των ΗΠΑ στην Ευρώπη για το ζήτημα της Google.
Ζόρια μεταξύ ΗΠΑ - Ε.Ε.
Μέχρι πριν από λίγους μήνες η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου Ε.Ε. - ΗΠΑ προχωρούσε με σταθερά βήματα, παρά τα όποια εκατέρωθεν εμπόδια. Το τελευταίο διάστημα, όμως, το κλίμα έχει αλλάξει. Οι διαπραγματεύσεις, που ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2013, δείχνουν να έχουν βαλτώσει για τα καλά, με τα σύννεφα στα σχέδια για μία εύκολη οδό απογείωσης των οικονομιών και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, μέσω της κατάργησης των εμπορικών φραγμών για την αγορά και πώληση των προϊόντων, να πυκνώνουν.
Οι αισιόδοξες προβλέψεις έκαναν λόγο για ώθηση στην ευρωπαϊκή οικονομία κατά 119 δισ. δολ. ετησίως και στην αμερικανική κατά 95 δισ. αντιστοίχως. Με τους επικριτές, πάντως, να κάνουν λόγο εξ αρχής για υποβάθμιση της δημοκρατίας αν εφαρμοστεί στην πράξη η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων.
Στις 24.4.15 ο Λευκός Οίκος παρέκαμψε τις αντιρρήσεις των Δημοκρατικών και στήριξε τη συνεργασία ελεύθερου εμπορίου με την Ευρωπαϊκή Ένωση υπενθυμίζοντας τα οφέλη και για τις δυο πλευρές. Όσο, όμως, ο Ομπάμα έχει δίπλα του περισσότερο τους Ρεπουμπλικανούς κι όχι τους Δημοκρατικούς, όλα θα κρέμονται από μια κλωστή.
Μερικές μέρες νωρίτερα, στις 19 Απριλίου, χιλιάδες διαδηλωτές σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Γερμανία, Ισπανία, Βέλγιο κ.α.), αλλά και στις ΗΠΑ βγήκαν στους δρόμους για να αντιδράσουν για την υπό διαπραγμάτευση Συμφωνία, λόγω του φόβου ότι θα ενισχυθούν οι μεγάλες επιχειρήσεις εις βάρος των δικαιωμάτων των εργαζομένων και των καταναλωτών.
Οι ενστάσεις μεγαλώνουν όταν στην ατζέντα μπαίνουν και τα ζητήματα κατασκοπείας από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, όπως και η ανησυχία για την ψηφιακή κυριαρχία της Google, με τις νέες δημοσκοπήσεις στη Γερμανία να δείχνουν ότι η πλειονότητα των πολιτών λέει «όχι» σε αυτήν τη συμφωνία με τις ΗΠΑ για το ελεύθερο εμπόριο.
Είναι φανερό ότι η δημιουργία της μεγαλύτερης ζώνης ελεύθερου εμπορίου σε όλο τον πλανήτη θα πρέπει να περάσει από πολλά στάδια ακόμη μέχρι να υλοποιηθεί, όποτε κι αν συμβεί αυτό. Η ένταση στις σχέσεις ΗΠΑ - Ε.Ε. για τις υποθέσεις Google και Deutsche Bank, όπως και οι πρόσφατες μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, αλλά και τα «αρνητικά» γκάλοπ δείχνουν ότι η Συμφωνία μάλλον δεν βρίσκεται τόσο κοντά όσο ήλπιζαν οι εμπνευστές της πριν από δυο χρόνια. Έτσι πιθανόν να εξηγείται και η εσπευσμένη στροφή Ομπάμα για την, πιο εύκολη, Συμφωνία Συνεργασίας Ειρηνικού...
Πηγή: topontiki.gr
