Όποιος δεν αφουγκράζεται την αγωνία της κοινωνίας για το αύριο, για την πορεία της οικονομίας και της διαπραγμάτευσης είτε είναι κουφός είτε εθελοτυφλεί. Η κοινωνία στέλνει μήνυμα προς κάθε αποδέκτη: δεν αντέχει νέα άδικα, οριζόντια δημοσιονομικά μέτρα και ζητά μια βιώσιμη και επωφελή λύση εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου.
Αυτή την αγωνία αποτύπωσε στις κάλπες το εκλογικό σώμα αποδοκιμάζοντας τα ψέματα, τα success story, τον ενδοτισμό δίνοντας την ευκαιρία σε μια νέα κυβέρνηση να διαχειριστεί τις τύχες του τόπου, στην πιο κρίσιμη ίσως, μεταπολιτευτικά καμπή της ιστορίας. Η νέα κυβέρνηση παρέλαβε μια ωρολογιακή βόμβα από την απελθούσα. Τρία νούμερα αρκούν:
- Χρέος πάνω από 300 δις ευρώ
- Χρέος στο 180% του ΑΕΠ
- Ανεργία στο 27%
Το ερώτημα λοιπόν που πλανάται το τελευταίο διάστημα έντονα γιατί στέγνωσε η αγορά έχει αυτονόητη απάντηση. Η αγορά στέγνωσε όχι γιατί αργεί η νέα συμφωνία αλλά γιατί η οικονομία μας μπήκε στο γύψο επί πέντε μνημονιακά έτη και δε μπορεί ν επιβιώσει χωρίς μηχανική υποστήριξη. Η αγορά θα στέγνωνε όποιος και αν κυβερνούσε σήμερα διότι τα ταμεία είναι άδεια, ανάπτυξη δεν υπάρχει και χρήματα δεν κυκλοφορούν στις τσέπες των καταναλωτών. Από το 2014 γνώριζαν στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ ότι θα υπήρχε χρηματοδοτικό κενό το 2015. Η Ελλάδα από το καλοκαίρι του 2014 δεν εισπράττει δόσεις και τα βγάζει πέρα εξ ιδίων πόρων. Η κυβέρνηση με την πλάτη στον τοίχο από τα οικονομικά δεδομένα είχε ουσιαστικά να επιλέξει ανάμεσα σε τρεις δρόμους:
Α. υπογραφή ενός νέου μνημονίου
Β. ρήξη
Γ. Διαπραγμάτευση
Η εντολή στις κάλπες της 25/01/2015 ήταν η αποδέσμευση από τα μνημόνια. Επομένως ήταν αδύνατο για την κυβέρνηση να υιοθετήσει μια συνταγή τόσο αποτυχημένη και επώδυνη για τον τόπο αποδεχόμενη τα μέτρα που περιέχονταν στο περίφημο mail Χαρδούβελη. Νέα οριζόντια μέτρα, άδικα και επαχθή δεν τα αντέχει η κοινωνία. Αυτό δεν είναι ιδεοληψία είναι πραγματικότητα.
Η άρνηση από την άλλη οποιουδήποτε διαλόγου, διαπραγμάτευσης θα οδηγούσε την Ελλάδα στην απομόνωση, σε ένα ατέρμονο κύκλο εσωστρέφειας που όχι μόνο δεν θα έλυνε προβλήματα αλλά θα επέτεινε τα ήδη υφιστάμενα. Η έλλειψη ρευστότητας και χρηματοδότησης δεν θα λυνόταν αν δηλώναμε ρηματικά ότι διαφωνούμε με τα μνημόνια ζητούμε την πλήρη κατάργηση τους αλλά δε καθόμαστε στο τραπέζι να διαπραγματευτούμε, ώστε να υπάρξει μια αμοιβαία αποδεκτή και επωφελής συμφωνία. Η Ελληνική δημοκρατία δεν εκβιάζεται και δεν εκβιάζει, δε δέχεται τελεσίγραφα και δε στέλνει τελεσίγραφα διακηρύσσει η κυβέρνηση και έχει νομίζω απόλυτα δίκιο.
Η πιο δύσκολη επιλογή είναι η Γ. Η διαπραγμάτευση απαιτεί χρόνο, υπομονή, επιχειρήματα, συσχετισμούς και ισορροπίες σε τεντωμένο σκοινί αλλά είναι και ο πλέον ορθολογικός δρόμος. Όταν οδηγείς την κατάσταση σε διαπραγμάτευση δεν επιβάλλεις μονομερώς τους όρους σου, κάτι τέτοιο προσομοιάζει σε συνθήκη ανακωχής ανάμεσα σε νικητή και ηττημένο. Η διαπραγμάτευση απαιτεί αμοιβαίες συγκλίσεις, υποχωρήσεις και αμοιβαία εξυπηρέτηση του συμφέροντος όλων των πλευρών.
Μην λησμονούμε άλλωστε ότι ο λαός, ο κυρίαρχος λαός δεν έδωσε με την ψήφο του εντολή εξόδου από την Ε.Ε και το ευρώ αλλά εντολή αποδέσμευσης από τα μνημόνια εντός ευρώ και Ε.Ε. Δύσκολο μεν όχι ανέφικτο δε, αν οι συνεταίροι μα αντιληφθούν ότι το διακύβευμα αφορά σε όλη την Ευρώπη και την πορεία της και όχι μόνο στην Ελλάδα.
Πολλοί θα αναρωτιούνται τι νόημα έχει μια διαπραγμάτευση αν είσαι το ανίσχυρο μέρος. Αυτό όμως δεν ισχύει.
Η Ελλάδα δεν είναι το ισχυρό μέρος δεν είναι όμως και άοπλη σε αυτή τη διαπραγμάτευση. Οι συνέπειες από την διαχείριση του ελληνικού προβλήματος θα συνοδεύουν την Ευρώπη για πολλά χρόνια και θα καθορίσουν τις μελλοντικές εξελίξεις. Αν τα 300 δις του ελληνικού χρέους φαντάζουν ως ποσό σχετικά διαχειρίσιμο σε κάποιους ακραιφνείς μονεταριστές, σε κάποιους που κάνουν όνειρα για grexit το πολιτικό κόστος και ο αντίκτυπος στις αγορές δεν είναι μεγέθη ούτε εύκολο να προκαθοριστούν ούτε πολύ περισσότερο να διαχειριστούν. Άλλωστε πέντε χρόνια ζούμε με την απειλή της επαπειλούμενης έξωσης από το ευρώ, μια νομική δυνατότητα την οποία όμως δεν έχουν οι εταίροι μας. Κανείς δεν μπορεί να μας εκδιώξει από το κοινό νόμισμα παρά τη θέληση μας.
Η Ελλάδα δε διαμορφώνει την τακτική της αποκλειστικά με οικονομικούς όρους. Η κυβέρνηση ήδη από την πρώτη μέρα επιχειρεί να διεθνοποιήσει το ελληνικό πρόβλημα, να διεκδικήσει μια πολιτική λύση, να χρησιμοποιήσει το χαρτί του γεωπολιτικού της ρόλου και να αναπτύξει μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική με άξονα το άνοιγμα σε μεγάλες δυνάμεις στην παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική σκακιέρα όπως η Ρωσία και η Κίνα.
Υπάρχει κάποιος λογικός Έλληνας, Ελληνίδα, όπου και αν ανήκει πολιτικά, ό,τι και αν ψήφισε που υποστηρίζει να προσυπογράψουμε άμεσα νέα μέτρα για να συνεχίσει το ίδιο μαρτύριο? Υπάρχει κάποιος που διαφωνεί με την προσπάθεια σταδιακής απεμπλοκής από το μνημονιακό καθεστώς? Νομίζω πως όχι, αυτό αποτυπώνουν άλλωστε και οι κατά καιρούς δημοσκοπήσεις. Στον κυβερνητικό στόχο λοιπόν υπάρχει κοινωνική συναίνεση και ευρύτατη αποδοχή. Το ζητούμενο λοιπόν δεν είναι να καθοριστεί ο στόχος, αλλά η επίτευξη του, η αποτελεσματικότητα.
Οι Αμερικάνοι έχουν μια εξαιρετική φράση που αποδίδει το παιχνίδι εντυπώσεων και τρομοκράτησης που παρακολουθούμε να εξελίσσεται παράλληλα με τη διαπραγμάτευση: who chicks first, ποιος θα φοβηθεί πρώτος για να υπαναχωρήσει άτακτα. Σε μια διαπραγμάτευση λοιπόν δεν πας ποτέ με φόβο γιατί είσαι χαμένος από χέρι. Ομοίως αν κάποιοι προεξοφλούν την ήττα δεν υπάρχει λόγος να δώσουν τη μάχη.
Προσωπική εκτίμηση είναι ότι στο τέλος οι Κασσάνδρες θα διαψευστούν και θα υπάρξει μια επωφελής συμφωνία που θα βάζει τα θεμέλια για την ανάταξη της Ελλάδος.
Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία…
Δημήτρης Κλαράκης
